آرمان هیأت - "کربلا في الارشيف العثماني" اثر ديلک قايا

کتاب "کربلا في الارشيف العثماني" تاریخ کربلا بر اساس آرشیو عثمانی در طی 36 سال است.

به گزارش خیمه، کتاب "کربلا في الارشيف العثماني" (1840 - 1876) به قلم ديلک قايا نگاشته و در سال 2008 توسط انتشارات الدار العربیه للموسعات منتشر شده است.

این گنجینه بی نظیر مشتمل بر اسنادی است در باره بسیاری از کشورهای خرد و درشت که امروزه کوس استقلال سر داده اند و روزگاری تحت سلطه امپراتوری عظیم عثمانی بودند.

بخش هایی از این اسناد در باره مکه و مدینه توسط یک محقق ترک مقیم ریاض به نام صهیل صابان چاپ شده است. زکریا کورشون که بر همین کتاب مقدمه زده خود بخشی از اسناد را در باره منطقه شرقیه عربستان چاپ کرده است.

حتی کتابی در باره بلدیه بغداد بر اساس اسناد عثمانی منتشر شده است. به نظر می رسد این اسناد منبعی است که نه تنها اسباب شهرت علمی بسیاری از پژوهشگران خواهد شد که رزق و روزی بسیاری از محققان را هم برای سالها در شرق و غرب تأمین خواهد کرد.

کتاب حاضر تاریخ کربلا بر اساس آرشیو عثمانی در طی 36 سال است. این شهر که سخت مورد توجه ایرانیان بود، با ملاحظه این اسناد، می تواند سوژه مناسبی برای بررسی روابط دولت عثمانی با ایران باشد.

یک نگاه ساده به این پژوهش نشان می دهد که مطالب درج شده در این آن همراه با اسناد روشنگر بخش عمده ای مسائلی است که میان این دو دولت در جریان بوده است. زمان مورد پژوهش تنها 36 سال میان 1840 تا 1876 است که از آن میان رخداد سال 1843 و قرارداد ارزروم در 1847 اهمیت زیادی دارد.

فهرست عناوین به این شرح است؛
فصل اول: موقعیت جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی استان کربلا
فصل دوم: عتبات:‌اماکن مقدسه موجود در کربلا
فصل سوم: نزاع ایران و عثمانی در عراق و حادثه سال 1843 در کربلا
فصل چهارم: کربلا در معاهده ارزروم در سال 1847
فصل پنجم: ساختار اداری کربلا در سالهای 1843 – 1872

یکی از مهم ترین مسائل مطروحه در این کتاب مسائل مربوط به سیر بازسازی حرم و نقش دولت عثمانی در این امر است. توجه ایرانیان و موضع دولت عثمانی برابر اراده دولت ایران و همین طور تلاش برخی از شیعیان هند در این کتاب مورد توجه قرار گرفته است.

بر اساس گزارش سایت کتابخانه تخصصی تاریخ ایران و اسلام، این کتاب همچنین فهرستی طولانی از هدایایی که به حرم حسینی تقدیم شده بر اساس اسناد مربوطه آورده است. بسیاری از آنها قرآن های خطی شگفتی است که ویژگی برخی در اسناد ذکر شده است. به هر حال این کتاب نشان می دهد که لازم است محققان دیگری اسناد مربوط به سالهای بعدی را نیز ارائه کنند. کما این که ترجمه کتاب هم به فارسی نهایت اهمیت را دارد.