از وجود با برکت حضرت زهرا (سلام الله عليها) چند خطبه به يادگار مانده است، که علاوه بر اينکه نمايان گر دل داغدار وخونين ايشان مي باشد، به روشني، مقام و منزلت علمي اين بانو و عمق معرفت، دانش و حکمت ايشان را نيز نشان مي دهد. از جمله مي توان به اين خطبه ها اشاره کرد:
۱.خطبه ايراد شده در مسجد پيامبر صلي الله عليه و آله؛[۱]
۲.خطبه اي در جمع زنان مهاجرين و انصار (وقتي که به ملاقات حضرت زهرا (سلام الله عليها) در بستر بيماري رفتند)؛[۲]
۳. خطبه در نکوهش پيمان شکنان؛[۳]
۴. افشاي عوامل مصيبت بعد پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله وتضييع حقوق اهل بيت عليهم السلام.[۴]
ابعاد و مفاد بيان شده در خطبه حضرت زهرا (سلام الله عليها) در مسجد مدينه
از ميان خطبه هاي ايراد شده توسط حضرت زهرا (سلام الله عليها) ، اين خطبه را به صورت فهرست وار بررسي کرده و ابعاد اشراف علمي و معرفتي اين بانو را نشان مي‌دهد.
۱. مدح ثناي الهي با زيباترين وعميق ترين الفاظ؛
۲. شناخت خدا در قالب الفاظ زيبا و عنايت به صفات سلبي و ثبوتي در خطاب قرار دادن خداوند؛
۳. بيان فلسفه بعثت در ارتباط با هدايت خلايق و ثمره بعثت پيامبر صلي الله عليه و آله؛
۴. بيان خواص و ويژگيهاي قرآن و اهل بيت (عليهم السلام)؛
۵. حکمت احکام و فروع مانند زکات و نماز و ...؛
۶. يادآوري حالات عصر جاهليت باعباراتي مثل (کنتم علي شفا حفره من النار)؛
۷. بيان نقش اميرالمؤمنين در استقرار اسلام (مجدا، کادحا و ...)؛
۸ . نکوهش بي تفاوتها (انتم في رفاهيه من العيش و ...)؛
۹. استدلال قرآني در راه اثبات ادعا و کلام خويش در مسئله مالکيت فدک و حداقل ارث رسيدن اين منطقه به ايشان؛ مانند استدلال قرآني به ارث بردن حضرت سليمان از داود (عليه السلام) و...
۱۰. استمداد و اتمام حجت با مهاجرين و انصار و توبيخ و تذکر به آنها به خاطر سستي در پيمان هايي که با پيامبر صلي الله و آله بسته و اکنون به آن‌ها پشت کرده بودند (ما هذه الغميزه في حقي).
مفاد استفاده شده دراين خطبه زيبا و فصيح، علاوه بر اينکه در بر دارنده اسلوب زيبا در فصاحت و بلاغت مي باشد، علم و دانش بيکران و مقام معنوي گوينده آن را نيز به روشني بيان مي کند.
از آنجا که جهل و ناداني و بي اطلاعي از حقيقت و کمبود معلومات، از بزرگترين عوامل گمراهي و عقب ماندگي هر شخص و هر اجتماعي مي باشد، سزاوار است با توجه و دقت و الگو گيري از شخصيت علمي ايشان، از عوارض ناداني وجهالت و پيامدهاي ناگوار آن در امان باشيم.

پی نوشت: ------------------------
[۱] . اربلی, کشف الغمه, (قم, رضی, ۱۴۲۱ق) ج۱, ص۴۵۴؛ مجلسی, بحار الانوار, ج۲۹, ص۲۱۷؛ انصاری زنجانی, الموسوعه الکبری عن فاطمه الزهرا, (قم، دليل ما، ۱۴۲۸ق) ج۱۳, ص۳۲۸.
[۲] . حسيني جلالي، فدک و العوالي، ص۸۹.
[۳] . مجلسي، بحار الانوار، ج۶، ص۱۰۷.
[۴] . قاضي نعمان مغربي، شرح الاخبار (قم، جامعه مدرسين، ۱۴۰۹ق)، ج۳، ۳۴

آرمان هیأت