کتاب جامع شعر عاشورایی از سوی بنیاد دعبل خزاعی در دست تدوین است و این اثر به دو مقطع قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن پرداخته است و می‌تواند دایرةالمعارفی در این حوزه به شمار رود و زمینه‌ساز تحقیق و پژوهش برای محققان باشد، از این رو در راستای ضرورت پژوهش در حوزه ستایشگری و ادبیات عاشورایی با مهدی امین‌فروغی، شایسته تقدیر سی‌ودومین جشنواره کتاب سال ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.

امین‌فروغی درباره منابع پژوهشی در اختیار شاعران و ستایشگران گفت: در گذشته سواد عمومی جامعه کم بود و کتاب و کتابخانه در اختیار مردم نبود، مگر اهل علم که آنها نیز با دشواری‌های خاص همراه بودند و اگر کتابی هم بود سواد خواندن آن وجود نداشت و به همین نسبت ذاکران و مداحان نیز از سطح دانش بالایی برخوردار نبودند، اما در دوره حاضر سطح دانش جامعه ارتقاء یافته و مردم به رسانه‌های گوناگون دسترسی دارند و انبوهی از اطلاعات در اختیار آنها قرار می‌گیرد و به همین نسبت ذاکران و مداحان در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند، سطح دانش خود را ارتقاء دهند؛ چرا که با مخاطبی فهیم مواجه هستند. تا جایی که تعدادی از آنها از سطح بالای آکادمیک برخوردار هستند و به تدریج این پدیده از صورت نحیف خود در گذشته به شکل امروزی خود که تأثیرگذار است، تبدیل شده.

وی افزود: این موارد سبب می‌شود مداحان و ذاکران اهل بیت(ع) این پدیده را جدی بگیرند و به تأثیرگذاری آن پی ببرند و پژوهش کنند تا این پژوهش‌ها زمینه‌ساز آموزش برای جوانان شود.

امین‌فروغی ادامه داد: همه این موارد در اولویت هستند؛ به عنوان مثال در ساخت یک ضریح چندین رشته علمی و هنری باید دست به دست هم دهند. آهنگر، نجار، حجار تا طلاکوب، نقره‌کوب، معرق‌کار، منبت‌کار و ... دست به دست هم دهند تا هر بخشی از ضریح را به شکلی خاص طراحی کنند و کتیبه‌ای دور ضریح نوشته شود و به عالِمی مراجعه می‌کنند و .... تا مردم به گرد آن جمع شوند و از پنجره‌های آن در خیال خود متوجه عالم معنا شوند.

وی در ادامه تصریح کرد: همان اندازه که شناخت تاریخ و مقتل برای ستایشگران اهمیت دارد، همان اندازه موسیقی هم مهم است؛ چرا که اگر واقعه تاریخی که به آن اشراف دارد و می‌خواهد بازگو کند، در قالب موسیقایی نامناسب ریخته شود، اثرگذار نخواهد بود و یا اگر بهترین شعر و یا قطعه‌ای از مقتل را بخواند، با لحن و موسیقی نامناسب باشد و یا اگر لحن مناسب و شعر سخیف و نامعتبر باشد، ارزشی نخواهد داشت؛ از این رو همه این موارد در بالندگی کار اثر دارد.

فروغی ادامه داد: در تقسیم‌بندی کلی تاریخ و مقتل، شعر و ادبیات، موسیقی، فنون اجرا، اخلاق مداحی در اولویت کار ستایشگری هستند و در این حوزه‌ها شایسته است، جامعه‌شناسان به گسترش آن در جامعه، روانشناسان به تأثیر آن در روح و روان مردم و ... بپردازند و هر یک از منظر خود پژوهش کنند.

این نویسنده بیان کرد: این بحث چندین سال است که مطرح شده و ۴۰، ۵۰ سال پیش کسی به این فکر نبود و پدیده ستایشگری نیز گسترده نبود و کتابی که عمدتاً در اختیار مداح و ذاکر اهل بیت(ع) قرار می‌گرفت در دو حوزه تاریخ و مقتل و شعر و ادبیات بود.

وی در ادامه عنوان کرد: پژوهش در این عرصه از چندین سال پیش مطرح شده و منابع در حوزه‌های گوناگون شاید در تاریخ و مقتل و شعر و ادبیات زیاد باشد، اما در حوزه موسیقی، جامعه‌شناسی، روانشناسی، تصویرگری، تصویرسازی و ... آثار زیادی نداریم و با فقر منبع مواجه هستیم و لازم است این موارد به نویسندگان گوشزد شود تا آثاری را پدید آورند که منبعی برای پژوهشگران باشد.

فروغی در پایان یادآور شد: آثاری که موجود است، باید از نظر اعتبار و قابل اعتماد بودن سنجیده شود، به ویژه پژوهش در عرصه تاریخ و مقتل از سال‌های پیش، شروع شده و کمابیش آثار نقد می‌شود و پژوهشگران می‌توانند به نتیجه این نقدها مراجعه کنند و با استفاده از آن بتوانند سره را از ناسره تشخیص دهند.

انتهای پیام/

آرمان هیأت