فرهاد نظری مدیر کل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اشاره به ثبت ملی سوگواره و پیاده‌روی اربعین به تشریح ویژگی‌های این پرونده میراث ناملموس کشور پرداخت و اظهار کرد: اربعین یکی از آیین‌های کهن و بسیار مهم فرهنگ تشیع است که در همه ادوار در ایران و عراق برگزار شده‌است.


عاشورا پر اثرترین میراث ناملموس ایران

وی ضمن یادآوری این مسئله که آیین‌های مربوط به سوگواری ابا عبدالله(ع) به صورت محلی در جاهای مختلف کشور ثبت ملی شده است از جمله مراسم نخل گردانی کاشان، مراسم اربعین در بوشهر و ...، گفت: موضوع عاشورا یکی از پرتمرکزترین و پر آثارترین میراث ناملموس ایران است و جایی در کشور نداریم که آیین ویژه مراسم عزاداری امام حسین(ع) را نداشته باشند و این آیین ثبت نشده باشد.

نظری تصریح کرد: در صورتی که در منطقه‌ای آیین ویژ‌ه‌ای برای اربعین یا عاشورا وجود دارد می‌توان آن آیین و مراسم را به عنوان فرهنگ ناملموس ثبت ملی کرد.

مدیر کل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی خاطر نشان کرد: مراسم سوگواره اربعین که امروزه به صورت یک جنبش درآمده است، به عنوان یک پرونده ملی به ثبت نرسیده بود که این اقدام هفته گذشته صورت گرفت. این سوگواره جزو موارد معدود میراث ناملموس است که حرکتی خطی دارد، یعنی مبدأ آن یک کشور و مقصد آن یک کشور دیگر است؛ خیلی کم چنین مواردی پیش می‌آید و برای یونسکو هم جالب است که یک مراسم و آیین جریانی خطی داشته و دارای مبدأ و مقصد متفاوتی باشد.


قابلیت بالای مراسم گلاب‌گیری قمصر کاشان و شست‌وشوی خانه کعبه برای ثبت به عنوان میراث جهانی

نظری به این مسئله هم اشاره کرد که مبدأ پیاده‌روی اربعین در اصل کشورهای مختلفی است اما در ثبت ملی پیاده‌روی اربعین توجه به زیارت زائران ایرانی و حرکت آنها به مقصد کربلا مد نظر بوده است و گفت: البته موارد مشابهی نیز وجود دارد که ابتدا و انتهای یک مراسم در دو کشور است و آن هم مراسم گلاب‌گیری قمصر کاشان و شست‌وشوی خانه کعبه است، که این آیین نیز آیین ارزشمندی است که قابلیت ثبت جهانی را دارد اما با توجه به شرایط موجود امکان مطرح شدن آن وجود ندارد.


احیای خورده آیین‌های وابسته به پیاده‌روی اربعین

وی به ویژگی‌های آیین پیاده‌روی اربعین اشاره کرد و گفت: این آیین زنده و جاری است و روز به روز هم بر گستردگی آن افزوده می‌شود یعنی مانند بسیاری از آیین‌های دیگر روبه فراموشی نیست که لازم باشد احیا شود و آنچه ما باید انجام دهیم احیای خورده آیین‌های وابسته به آن است.

نظری در خصوص ثبت جهانی پیاده‌روی اربعین نیز، گفت: مقدمه و شرط اصلی ثبت جهانی یک آیین، ثبت ملی آن است که این کار انجام شد و ما با کشور عراق نیز مذاکرات اولیه‌ای را انجام داده‌ایم تا آیین پیاده‌روی اربعین به عنوان پرونده‌ای مشترک به یونسکو ارسال شود.

وی در پاسخ به این سؤال که ثبت جهانی یک اثر در یونسکو چه آثار و نتایجی در پی دارد؟ گفت: یکی از راه‌ها و مجاری که عاشورا می تواند در فهرست میراث جهانی قرار بگیرد و فلسفه آن به جهانیان معرفی شود، ثبت جهانی آن در یونسکو است.

مدیر کل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی در پاسخ به این سؤال که چه قدر زمان لازم است تا شاهد ثبت جهانی پیاده‌روی اربعین باشیم، گفت: از آخرین لحظه‌ای که پرونده بسته شده و به یونسکو فرستاده شود حداقل ۱۸ ماه زمان لازم دارد و ما هنوز پرونده جهانی آن را به اتمام نرسانده و در مقدمات تهیه آن هستیم.

انتهای پیام/

آرمان هیأت