آرمان هیأت - مقتل؛ با ارزش‌تر از روضه است/ امروز روضه از اصل آن بسیار فاصله دارد

مقتل؛ با ارزش‌تر از روضه است/ امروز روضه از اصل آن بسیار فاصله دارد

عضو هیئت علمی بنیاد دعبل خزاعی، مقتل را با ارزش‌تر و مستندتر از روضه خواند و روضه را شکلی تغییر یافته از روضه اصلی دانست.

محمدرضا سنگری، نویسنده و شاعر آیینی و عضو هیئت علمی بنیاد دعبل خزاعی، در رابطه با ادبیات عاشورایی با اشاره به مقتل بیان کرد: واژه مقتل به معنای مکان و زمان قتل کسی بازمی‌گردد اما آنچه که امروز به خود معنا گرفته است، کتابی است که به زندگی امام حسین(ع) از آغاز حرکت و تا پس از شهادت ایشان می‌پردازد، البته برخی از مقتل‌ها نیز از زمان متولد شدن این امام شروع می‌شود.

وی ادامه داد: در زمان‌های گذشته مقتل برای افراد دیگر نیز داشته‌ایم مثلاً برای امیرالمؤمنین(ع) و یا حتی برای خلیفه‌ها نیز مقتل نوشته می‌شد، امروزه مقتل روایت عاشورا و زندگی امام حسین(ع) از منظر سوگ و از بعد اندوه موضوع است. در گذشته مقتل معمولاً در محافل و هئیت‌ها خوانده می‌شد البته چند سالی است که دوباره مقتل‌خوانی باب شده است و مقتل عبدالزهرا کعبی و مقتل شهید حکیم در محافل نقل می‌شود.

سنگری با اشاره به فرق روضه و مقتل بیان کرد: واژه روضه که امروزه به کار می‌رود از کتاب روضة‌الشهدا نوشته ملاحسین کاشفی برداشته شده است، این کتاب در دوران گذشته در مجالس خوانده می‌شد و روضه خواندن از این محافل آمد و کم کم واژه شهدا از نام این کتاب حذف شد و اکنون به محافل امام حسین(ع) می‌گویند روضه، البته امروزه در هیچ مجلس امام حسین(ع) روضه خوانده نمی‌شود و افراد اندکی با این کتاب آشنا هستند و مسئله روضه از کتاب روضة‌الشهدا کاملاً جدا شد. در روضه امروز شعر و مرثیه خوانده می‌شود و ممکن است مقتل نیز خوانده شود.

وی در مورد نحوه نگارش مقتل اظهار کرد: مقتل نویسی قدمت بسیار زیادی دارد. شاید اولین مقاتل با فاصله بسیار کم از عصر عاشورا توسط شاهدان عاشورا نوشته شده باشد. متأسفانه این مقاتل به دست ما نرسیده است و از بین رفته‌اند. در قرون بعدی کسانی که این مقاتل را در دست داشته‌اند گوشه‌هایی از آن‌ها را آورده‌اند، برای مثال در تاریخ طبری ۱۱۳ روایت از یکی از مقاتل قدیمی را آورده‌اند. گاهی مقتل‌ها در بخشی از کتاب‌های تاریخی استفاده می‌شد اما از حدود قرن هفتم به بعد مقتل‌های مخصوص به کربلا نگاشته شدند و در دوران صفویه و قاجاریه این اتفاق اوج گرفت و مقاتل زیادی نگاشته شدند که البته بسیاری از این مقتل‌ها از تحریف دور نبودند و دچار غلوها و تحریف هستند که عالمان آن‌ها را مورد بررسی قرار داده‌اند و اشکالات آن را دریافته‌اند. امروز کتاب‌هایی مانند «حماسه حسینی» نگارش شده‌اند که وقایع کربلا را بیان می‌کنند.

این پژوهشگر ادبیات در مورد لحن خواندن مقتل گفت: مقتل را می‌توان به چند شکل خواند، اول از روی حافظه و به شکل شعر، شکل دوم خواندن مقتل از روی کتاب و متن مقتل است و شکل دیگر این است که مقتل را توضیح می‌دهند یعنی بخشی از مقتل را می‌خوانند و آن را توضیح می‌دهند. اگر مقتل‌خوانی باب شود از مرثیه‌خوانی و روضه‌خوانی بسیار بهتر و با ارزش‌تر است چراکه جلوی تحریف گرفته می‌شود زیرا مقتل کاملاً مستند است. البته باید کوشش شود که در کنار مقتل‌خوانی اهداف قیام امام حسین(ع) و بعد حماسی کربلا و درس‌های بزرگترین رویداد جهان اسلام فراموش نشود.

سنگری در پایان چند مقتل معرفی کرد و گفت: کتاب‌ «قیام» و کتاب «دانشنامه امام حسین(ع)» و مقتل جامع دو جلدی «سید الشهدا(ع)» از مقتل‌های بسیار خوب و معتبر است که در اختیار علاقه‌مندان قرار دارند همچنین مقتل «تشنه لبان» نیز برای مخاطبان نوجوان به چاپ رسیده است.

انتهای پیام/