اعتکاف از سنت‌های حسنه و مورد تائید پیامبر اسلام است. البته قدمت اعتکاف به زمان آدم ابوالبشر می‌رسد، منتها شکل، شیوه و ایام برگزاری‌ آن تفاوت داشته است.
در این نوشتار به بیان پیشینه برگزاری اعتکاف در ایران پرداخته‌ایم که به صورت مختصر در ادامه می‌خوانید:

پیشینه اعتکاف در ایران
اعتکاف در ایران دارای تاریخچه‌ای پرفراز و نشیب است. در هر عصری که عالمان برجسته دینی به اعتکاف اهتمام ورزیده‌اند، مردم مسلمان این سرزمین نیز از آنان پیروی کرده و به اعتکاف بها داده‌اند. در عصر صفوی، در سایه تلاش‌های دو عالم بزرگ آن زمان، مرحوم شیخ بهایی (1030-952 هـ ق.) در شیخ لطف‌الله میسی عاملی اصفهانی (متوفای 1032 یا 1034 هـ ق.)، اعتکاف در شهرهای ایران، به ویژه قزوین و اصفهان، رونق خاصی یافت.
شیخ لطف‌الله میسیّ از علمای معاصر شیخ بهایی است. او اگرچه از نظر علمی هم ردیف شیخ بهایی نیست، ولی از جمله شخصیت‌های فرزانه‌ای است که مورد اعتنای هم عصران خود است، تا جایی که شاه عباس اول صفوی مسجد جامع شیخ لطف‌الله را به نام او و برای او ساخت و شیخ لطف‌الله میسیّ تا پایان عمر در آن مسجد اقامه جمعه و جماعت کرد. او در مسیر احیای سنت اعتکاف با مشکلات و حسادت‌های زیادی روبه‌رو شد. از جمله شبهات و ابهامات بسیاری توسط بدخواهانش در جامعه پراکنده می‌شد که در آخر منجر به تألیف «رساله ماء الحیاه صافی الفرات فی رفع التوهمات و الشبهات» - مشهور به رساله الاعتکافیه- شد. پس از آن، اعتکاف به صورت سنتی رایج و زنده درآمد و حسنه‌ای جاری در میان اهل ایمان شد. 
در مقدمه رساله‌ اعتکافیه آمده است: «من پیرو آثار پیامبر و عترت پاک اویم و در گفتار و کردار دنباله‌رو آنانم. یکی از سنت‌های اسلامی که نزد همگام، اعم از شیعه و سنّی، معروف و مشهور است، اعتکاف است. برپایی آن، خصوصاً در دهه آخر ماه مبارک رمضان، یک عبادت اسلامی است. من به این سنت اسلامی در همه جا و به ویژه در قزوین و اصفهان عمل کردم و برادران دینی را نسبت به برپا داشتن آن تشویق نمودم تا اینکه به یاری خداوند، خوشبختانه اکنون در بسیاری از شهرهای کشورمان مراسم اعتکاف در روزهای 13، 14 و 15 ماه رجب در ایام‌البیض برگزار می‌شود.»
این سنت حسنه ابتدا در شهر مقدس قم، توسط عالی ربانی میرزا مهدی بروجردی صورت گرفت و رفته‌رفته در شهرهای دیگر رواج یافت.

اعتکاف پس از انقلاب
پس از انقلاب اسلامی، گرایش به معنویات سبب شد، توجه مردم به سنت‌های حسنه‌ای چون اعتکاف بیشتر جلب شود و آثار و برکات فردی و اجتماعی این عبادت انسان‌ساز زمینه گسترش و رشد آن فراهم نمود از سال 1375 این سنت نبوی در سراسر کشور به صورت فراگیری مورد توجه قرار گرفت، به گونه‌ای که هر سال آمار معتکفین افزایش یافت و خیل علاقه‌مندان و مشتاقان، به ویژه جوانان و نوجوانان، رشد چشم‌گیری داشته است و اکنون از شعائر مهم در ایام‌البیض رجب به شمار می‌آید.

استقبال عموم مردم از اعتکاف
آمار رسمی درباره برگزاری سنت حسنه اعتکاف که هر ساله از طرف سازمان تبلیغات اسلامی اعلام می‌شود، نمایانگر این است که تعداد شرکت‌کنندگان در این مراسم، هر سال نسبت به سال پیشین، افزایش داشته است و در حال حاضر امسال براساس اطلاع‌رسانی سازمان تبلیغات اسلامی، حدود 900 هزار نفر در اعتکاف ماه رجب شرکت می‌کنند.

آرمان هیأت