چندی پیش به هرکدام از اعضای شورای شهر، برای کمک به هیئات عزاداری در ماه محرم و صفر، مبلغ ده میلیون تومان داده شده بود. روز گذشته، همه اعضای شورای شهر این وجوه را برگرداندند و به نظر می‌رسد که مجموعه مدیریت شهری تهران می‌خواهد از جناحی شدن مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان جلوگیری کند. ازسویی چنین کمک‌هایی به هیات‌ها توسط مجموعه‌های دولتی و شبه دولتی از 14سال قبل یعنی دوره شهرداری محمود احمدی‌نژاد آغاز شد و از سوی دیگر به اذعان بسیاری از کارشناسان و مراجع، سطح کیفی مداحی‌ها و عزاداری‌ها طی سالیان گذشته، تنزل پیداکرده است. در طول سال‌های گذشته دیده شده که جناحی سیاسی با نزدیک شدن به هیات‌ها در صدد بهره‌برداری از قابلیت آنها بوده است. رهبر انقلاب نیز در سالیان گذشته گاه با صراحت از برخی مداحی‌ها انتقاد کرده و از رواج برخی مداحی‌ها، ابراز نگرانی کرده‌اند. درباره این مسائل و شیوه‌های برون رفت از وضعیت فعلی، آیت‌ا... محسن غرویان با «آرمان» گفت‌وگو کرده که با هم می‌خوانیم.

تعدادی از اعضای شورای شهر، مبلغ اعطا شده به آنان برای کمک به هیات‌ها را برگرداندند. این اقدام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از گذشته مردم به صورت خودجوش برای سرور و سالار شهیدان، اباعبدا... الحسین(ع) نذر می‌کردند و با پول خود، مراسم محرم و صفر را اداره می‌کردند. این که بیت‌المال تحت عناوین مختلف صرف این امور شود، تقدس مجالس را کم می‌کند و باید همان شیوه‌های سنتی که اثرگذاری بالاتری دارند، ادامه یابند. اقدام شورای شهر در قطع کمک به هیئات، تحسین برانگیز است.

شورای شهر چه اقدامات فرهنگی را در جهت بهبود فضای فرهنگی هنری شهر باید انجام دهد؟
واگذاری مجالس حسینی به دست خود مردم و خارج کردن این محافل از دست سیاست‌ورزانی که می‌خواهند از این مجالس در جهت اهداف و اغراض سیاسی خود استفاده کنند در گام اول، حرکت خوبی است و مصداق اعتدال محسوب می‌شود. اگر شورای شهر بتواند آن نکته‌های اخلاقی، انسانی، عاطفی و عرفانی پیام‌های عاشورا، سخنان امام حسین(ع)، ماجرای عاشورا، حضرت ابوالفضل(ع) و سایر حوادث محرم بتواند در قالب فیلم، بنر، پوستر برای مردم به نمایش بگذارد که پیام نهایی آن فعالیت‌ها محبت باشد، کار بسیار بزرگی را انجام داده است. شورای شهر در قالب هنر کاری کند که مردم یکدیگر را دوست داشته باشند و این فضای کینه و عداوت از جامعه رخت ببندد، مردم به یکدیگر احترام بگذارند.

در طی سال‌های گذشته برخی در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در برخی آثار خود با بهره‌گیری از امور مذهبی، به بسیاری از رجال سیاسی و حتی رئیس جمهور کشور توهین کردند. آیا می‌توان برای مجادلات سیاسی از عاشورا و مفاهیم بلند آن هزینه کنیم؟
به نظر من، کار ناشایستی بود. دولت روحانی، دولت مردم است و آرای مردمی را پشتوانه خود دارد. نمی‌شود با پول مردمی علیه دولت منتخب مردم شعار دهیم و بنر بچسبانیم. این افراد نتیجه همین کارهای خود را در انتخابات‌های مجلس، شورای شهر و ریاست جمهوری 96، دیدند. مردم به خوبی جواب آنها را دادند. اصولگرایان شکست بزرگی خوردند و اصلاح‌طلبان و اعتدالیون به پیروزی رسیدند. این برای ما پیام دارد و ما هیچ پشتوانه‌ای بالاتر از مردم نداریم. شهردار به خواست مردم توجه کند و تعامل با دولت و مسئولان را سرلوحه کار خویش قرار دهند تا آنها با قوت قلب بتوانند مصالح ملی را محقق کنند.

در سال‌های اخیر گاهی این شائبه پدید آمده که از بیت‌المال در این مسیر خرج می‌شده است. آیا تغذیه دولتی هیات‌ها مثمر ثمر بود؟
این کمک‌ها از زمان شهرداری محمود احمدی نژاد آغار شد. به‌نظر می‌رسید قصد این بوده که با تحریک احساسات دینی و مذهبی مردم خود را مردمی، مذهبی و انقلابی نشان دهند تا در انتخابات که موضوعی سیاسی است بازتاب داشته باشد و آرای مردم را جلب کنند و من این روش را نمی‌پسندم و به دیدگاه من، باید دینداری جامعه به مردم واگذار شود. همواره امت اسلامی با عشق و علاقه به کمک مراسم مذهبی شتافتند و دولتی شدن این مراسم، شایسته نیست.

مداحی‌های ضعیف و انجام کارهای ناسازگار با اسلام در مراسم عزاداری به عنوان یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های مقام معظم رهبری به شمار می‌آید. دغدغه‌های رهبر انقلاب، ناظر به چه مصادیقی است؟
این مسائل و اشاعه خرافات به یکی از نگرانی‌های جدی دینداران، حوزه، خبرگان و مقام معظم رهبری تبدیل شده است. عاشورا مسائل عرفانی و فلسفی عمیقی را در بطن خود دارد و نباید عزاداری‌ها به خرافات تنزل داد. مراجع عظام ما نظیر آیات عظام مکارم و جوادی آملی همواره نسبت به اشاعه چنین مسائلی تذکر داده‌اند و بر نگرش به مسائل علمی تأکید کردند. این که همه وقت به مداحی و کارهای پرفیضی نظیر سینه‌زنی صرف شود اما از آگاهی دادن به جوانان در موضوعات علمی، اخلاقی و فلسفی غافل شویم، عزاداری محرم را تنزل داده‌ایم و توقع جوانان و فرهیختگان جامعه را برآورده نمی‌سازد.

مقام معظم رهبری به سیاسی شدن هیئات تاکید دارند، آیا این سیاسی شدن به معنای درگیری هیئات در مجادلات جناحی و حزبی است؟
مقام معظم رهبری پرداختن به مباحث سیاست و فلسفه سیاسی اسلام را مد نظر دارند اما مسائل جناح، گروه و حزب خاصی مطرح نشود چراکه در این هیئات افراد با مذاق‌های سیاسی گوناگونی شرکت می‌کنند و برای جلوگیری از تفرقه، بیان کلیات مباحث سیاسی و نپرداختن به جزئیات ضرورت دارد. ضمن این که بیان مسائل سیاسی نباید به طرح مسائل دیگر خدشه‌ای وارد سازد و غلبه داشتن محتویات اخلاقی، عرفانی و مذهبی رعایت شود. این که مسجد یا هیأت به محلفی برای پرداختن به تکنیک‌های سیاسی علیه و یا له رجال و نهاد‌های سیاسی تبدیل گردد قداست محفل حسینی را از بین می‌برد.

پیشنهاد شما برای بهبود عملکرد مداحان و هیئات مذهبی و تحقق مطالبات مقام معظم رهبری چیست؟
برخی مداحان بروند درس بخوانند و دانش خود را در فلسفه، کلام، انسان شناسی، علوم انسانی و معارف دینی بالا ببرند. صرف مداحی و خوش‌صدایی ملاک مناسبی نیست و اگر مداحان ارتقای سواد خود را در دستور کار قرار ندهند مداحی‌های ما در سطح یک سری شعارهای نازل احساسی سطح پایین باقی می‌ماند، درحالی که همه بزرگان ما می‌گویند باید شعار با شعور همراه باشد. من پیش از این به مراجع و حوزه‌ها پیشنهاد دادم کلاس‌هایی برای مداحان بگذارید و به آنها آموزش دهید. منابر و مجالس حسینی مراقب دین مردم باشند و مراجع عظام بر این فرایند نظارت کنند. منبری‌ها و سخنرانان معمولا از میان حوزویان هستند، مداحان نیز کنار آنان به شرح واقعه عاشورا می‌پردازند. اکنون ضرورت دارد که ضمن انتخاب حوزویان و سخنرانان فرهیخته و اختصاص وقت مناسب به آنان، مداحان نیز از سواد کافی برخوردار باشند تا این افراد بتوانند در مداحی‌های خود نکات علمی و معرفتی نغزی بیان کنند. در چنین حالتی عزاداری‌ها سطح دانش و معرفت مردم را بالاتر می‌برند که در نتیجه آن، جامعه به سمت اسلامی شدن حرکت می‌کند.

آرمان هیأت