کد مطلب : ۳۲۱۹۶
یادی از تهران قدیم در تکیه‌گردی محرم
آشنایی با رسم و رسوم تهران به‌مناسبت تاسوعا و عاشورای حسینی در تکیه‌گردی از تکایای قدیمی و تاریخی تجریش و شمیرانات صورت گرفت. تکیه‌گردی بخشی از برنامه تهران‌گردی است که بیش از چهار سال است احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران و وزیر فرهنگ دولت اصلاحات، به آغاز آن همت گمارده است. برنامه‌ای که ناگفته‌ها و نادیده‌های شهر تهران در آن مرور می‌شود. بخش‌هایی از تهران در این تهران‌گردی‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد که تنها افراد اندکی از آن باخبرند و چه خوب که اگر اعضای جدید شورای پنجم شهر تهران در این برنامه‌ها حضور داشته باشند تا بیشتر از تهران بدانند. بازدید از تکیه سوپورها –رفتگران– و تکیه دزاشیب و نیاوران و سادات اخوی، یادی از آتش‌نشان‌ها و... بخش‌هایی از برنامه روز هفتم محرم امسال بود. این برنامه از تکیه سوپورها آغاز شد؛ در دهه ٥٠ نایب تقی صالحی که بزرگ سوپورهای آن روزگار بود در نمازخانه یکی از باغ‌های بزرگ شمال شهر پیشنهاد شکل‌گیری هیئتی از سوپورها را داد. در آن زمان این هیئت به رسمیت شناخته شد و در بازدید هیئت‌ها از یکدیگر کسی این فاصله طبقاتی را به یاد نمی‌آورد. در بازدید از این تکیه هنوز یاد و خاطره گذشته به چشم می‌خورد، تابلوها و پشتی‌های آن زمان هنوز مورد استفاده قرار می‌گرفت، هرچند بخش‌هایی از آن بر اثر مرمت‌های چندباره تخریب شده بود. پسر تقی صالحی در این مکان به بازدید‌کنندگان خوش آمد گفت. توقف بعدی در تکیه دزاشیب بود. جایی که سال‌هاست «قائمی تهرانی» صبحانه می‌دهد. تکیه دزاشیب یک اثر ملی تاریخی با وسعت ۴۴۰ مترمربع است. اینجا برخلاف تکیه قبلی تمام بخش‌های داخلی با قالی و پشتی تزیین شده است. حوض مرمری وسط تکیه و سقف بلند شیروانی و چوبی آن در ارتفاع ١٢ متری شکوه و جلالی به این تکیه داده است. این تکیه می‌تواند به‌عنوان نمادی از خانواده‌های قدیمی دزاشیب محسوب شود چراکه هریک از طاق‌های این تکیه متعلق به یکی از طایفه‌های دزاشیبی است. چند شیء گران‌قیمت و قدیمی هم در آن نگهداری می‌شود؛ نظیر کتیبه‌های قرآنی، علامت‌های پنج‌تیغه فولادی و یازده‌تیغه طلاکوب اصفهان که با پرهای سفید، زرد و قرمز مزین شده، طوق، چند گلدان وقفی، همچنین چند طاقه شال، دو بیرق ۸۰ساله که تصویر حضرت علی‌اکبر(ع) را به نمایش گذاشته و دو مشعل و چند تابلوی رنگ‌روغن از واقعه کربلا. اهالی دزاشیب برای عزاداری معمولا به بازار می‌رفتند. البته علم‌ها را با ماشین به سبزه‌بازار می‌بردند و از آنجا سینه‌زنی را آغاز می‌کردند. روبه‌روی تکیه دزاشیب و در کوچه‌ای که به نام «شهید سید کاوه علوی» حمام دزاشیب یا حمام رجال قرار دارد که سال‌ها بلااستفاده بوده، اما با توجه به بازسازی میراث فرهنگی قرار است موزه شود. احمد مسجدجامعی در بازدید از این مکان اعلام کرد قرار است بازسازی این موزه تا یک ماه آینده پایان یابد و آماده بازدید شود تا یکی از اولین موزه‌های
محلی راه‌اندازی شود.
تکیه حصار بوعلی هم از تکایای قدیمی تهران در شمیرانات است. اهالی معتقدند که این مجموعه متعلق به حاج گداعلی عسگریان و حاج میرزاحسن عسگریان بوده است. به گفته مردم محلی، این مکان بیش از ١٧٠ سال قدمت دارد و بارها نهادهایی خواسته‌اند آن را تخریب کنند اما موفق نشده‌اند. کنار درِ خروجی تکیه حصار بوعلی ویترینی از لوازم قدیمی وقفی نظیر سماور امیرکبیر، کتری‌ها و قوری‌های قاجاری و رجال، ظروف مسی و نقره قرار دارد.یکی از ویژگی‌های جالب این تکیه، گذر قنات از وسط آن است؛ به‌همین‌دلیل مسجدجامعی از شهردار منطقه یک درخواست کرد روی قنات حصاربوعلی را باز کند تا این آب دیده شود.حسینیه نیاوران مکان دیگری بود که در تکیه‌گردی از آن بازدید شد برخی آن را به دلیل اینکه زمانی لوکیشن سریال شب دهم بوده، می‌شناختند اما این تکیه ٢٥٠ساله می‌تواند نمادی از تهران باشد چراکه از زمان ناصرالدین‌شاه تاکنون تغییر نکرده و بنا حفظ شده است. این مکان که صحن آن ذوزنقه‌ای‌شکل است،١٠ ستون و ١٤ طاق‌نما دارد که هر کدام از طایفه‌ها مسئولیت تزیین هر نما را برعهده دارند. ستون‌ها البته نیاز به مرمت دارد و در تکیه‌گردی، این درخواست از دو عضو شورای شهر حاضر، یعنی علی اعطا و احمد مسجدجامعی، مطرح شد. البته با توجه به وضعیت مالی خوب این طایفه‌ها به نظر می‌رسد خودشان بتوانند مرمت آنها را برعهده بگیرند و نیاز به حمایت از سوی شورای شهر نباشد. در دیدار از تکیه و مسجد قلهک از یکی از رسوم قدیمی اهالی شمیران یاد شد. اهالی شمیران نخل را نمادی از تابوت امام حسین(ع) می‌دانند که در روز عاشورا به وسیله اهالی حسینیه قلهک، نخل صدساله آینه‌کاری‌شده‌ای را جلوی دسته تکیه قرار داده و تا امامزاده اسماعیل حمل می‌کنند. علامت‌های صدساله با پرهای قرمز در اطراف تکیه آراسته شده‌اند؛ اما یکی از علامت‌ها با رنگ مشکی متمایز بود. علمی دست‌ساز که یک درویش در مدت پنج سال آن را ساخته و از ٧٢ مرغ به نیت ۷۲تَن در ساخت علم استفاده کرده است. این درویش که در این دیدار حضور داشت، گفت: «از بالای علم نام خدا و پنج‌تن را به ترتیب آورده‌ام و بعد هم اسامی ۱۴معصوم را روی بدنه علم حک کرده‌ام». این تکیه‌گردی با دیدار از حسینیه سادات اخوی با قدمت حدود ۲۰۰ سال پایان یافت. این حسینیه را حاج سید ابراهیم تقوی معروف به «اخوی» در زمان فتحعلی شاه قاجار در محله عودلاجان تهران احداث کرد که به مرور زمان به تکیه «سادات اخوی» معروف شد. این حسینیه از ابتدا برای مراسم ویژه عزاداری بانوان احداث شده به‌همین‌دلیل مراسم عزاداری در این هیئت روزها قبل از اذان ظهر برگزار می‌شود اما بعدها با گذشت زمان قسمتی نیز برای مراسم عزاداری آقایان مد نظر قرار گرفت. این حسینه سقف ندارد بلکه چادر بزرگی که با سه ستون علم شده است، حسینیه را پوشانده و پارچه‌های عزای امام حسین(ع) با قدمتی صدساله بر دیوارهایش قراردارد و به شیوه‌ای متفاوت یعنی قهوه، چای شیرین ذغالی و نان قندی از عزاداران پذیرایی می‌شود. به مناسبت هم‌زمانی با روز جهانی آتش‌نشانی از ایستگاه آتش‌نشانی حسن‌آباد و وسایل برجامانده از آتش‌نشانان پلاسکو به‌عنوان حسن ختام برنامه دیدار شد.
محلی راه‌اندازی شود.
تکیه حصار بوعلی هم از تکایای قدیمی تهران در شمیرانات است. اهالی معتقدند که این مجموعه متعلق به حاج گداعلی عسگریان و حاج میرزاحسن عسگریان بوده است. به گفته مردم محلی، این مکان بیش از ١٧٠ سال قدمت دارد و بارها نهادهایی خواسته‌اند آن را تخریب کنند اما موفق نشده‌اند. کنار درِ خروجی تکیه حصار بوعلی ویترینی از لوازم قدیمی وقفی نظیر سماور امیرکبیر، کتری‌ها و قوری‌های قاجاری و رجال، ظروف مسی و نقره قرار دارد.یکی از ویژگی‌های جالب این تکیه، گذر قنات از وسط آن است؛ به‌همین‌دلیل مسجدجامعی از شهردار منطقه یک درخواست کرد روی قنات حصاربوعلی را باز کند تا این آب دیده شود.حسینیه نیاوران مکان دیگری بود که در تکیه‌گردی از آن بازدید شد برخی آن را به دلیل اینکه زمانی لوکیشن سریال شب دهم بوده، می‌شناختند اما این تکیه ٢٥٠ساله می‌تواند نمادی از تهران باشد چراکه از زمان ناصرالدین‌شاه تاکنون تغییر نکرده و بنا حفظ شده است. این مکان که صحن آن ذوزنقه‌ای‌شکل است،١٠ ستون و ١٤ طاق‌نما دارد که هر کدام از طایفه‌ها مسئولیت تزیین هر نما را برعهده دارند. ستون‌ها البته نیاز به مرمت دارد و در تکیه‌گردی، این درخواست از دو عضو شورای شهر حاضر، یعنی علی اعطا و احمد مسجدجامعی، مطرح شد. البته با توجه به وضعیت مالی خوب این طایفه‌ها به نظر می‌رسد خودشان بتوانند مرمت آنها را برعهده بگیرند و نیاز به حمایت از سوی شورای شهر نباشد. در دیدار از تکیه و مسجد قلهک از یکی از رسوم قدیمی اهالی شمیران یاد شد. اهالی شمیران نخل را نمادی از تابوت امام حسین(ع) می‌دانند که در روز عاشورا به وسیله اهالی حسینیه قلهک، نخل صدساله آینه‌کاری‌شده‌ای را جلوی دسته تکیه قرار داده و تا امامزاده اسماعیل حمل می‌کنند. علامت‌های صدساله با پرهای قرمز در اطراف تکیه آراسته شده‌اند؛ اما یکی از علامت‌ها با رنگ مشکی متمایز بود. علمی دست‌ساز که یک درویش در مدت پنج سال آن را ساخته و از ٧٢ مرغ به نیت ۷۲تَن در ساخت علم استفاده کرده است. این درویش که در این دیدار حضور داشت، گفت: «از بالای علم نام خدا و پنج‌تن را به ترتیب آورده‌ام و بعد هم اسامی ۱۴معصوم را روی بدنه علم حک کرده‌ام». این تکیه‌گردی با دیدار از حسینیه سادات اخوی با قدمت حدود ۲۰۰ سال پایان یافت. این حسینیه را حاج سید ابراهیم تقوی معروف به «اخوی» در زمان فتحعلی شاه قاجار در محله عودلاجان تهران احداث کرد که به مرور زمان به تکیه «سادات اخوی» معروف شد. این حسینیه از ابتدا برای مراسم ویژه عزاداری بانوان احداث شده به‌همین‌دلیل مراسم عزاداری در این هیئت روزها قبل از اذان ظهر برگزار می‌شود اما بعدها با گذشت زمان قسمتی نیز برای مراسم عزاداری آقایان مد نظر قرار گرفت. این حسینه سقف ندارد بلکه چادر بزرگی که با سه ستون علم شده است، حسینیه را پوشانده و پارچه‌های عزای امام حسین(ع) با قدمتی صدساله بر دیوارهایش قراردارد و به شیوه‌ای متفاوت یعنی قهوه، چای شیرین ذغالی و نان قندی از عزاداران پذیرایی می‌شود. به مناسبت هم‌زمانی با روز جهانی آتش‌نشانی از ایستگاه آتش‌نشانی حسن‌آباد و وسایل برجامانده از آتش‌نشانان پلاسکو به‌عنوان حسن ختام برنامه دیدار شد.
مرجع : شرق
