حجت‌الاسلام ‌و المسلمین دکتر محمد حسین مختاری رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی، در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری رضوی، به ظرفیت‌های تقریبی راه‌پیمایی بزرگ اربعین اشاره کرد. به باور رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی، همین ظرفیت است که رسانه‌های غربی و سلفی را به مخالفت با این کنگره عظیم واداشته است.

آیا اربعین ظرفیتی برای تقریب مذاهب اسلامی دارد؟
در وهلۀ نخست باید گفت چهل روز متوالى از عاشورا تا اربعین در واقع مراسم سالانه و رسمى اعلام انزجار از ظالمان تاریخ است و در این اعتراض عمومى، حسین سمبل شجاعت، پایمردى و آزادگى و یزید نماینده و مظهر جور و فجور است.
لذا اجتماع بزرگ اربعین حسینی نشان می‌دهد یاد حسین صدرنشین محفل دل‌ها است و افکار عمومى بیش از هر حادثه مهم دیگرى تحت تأثیر حادثه کربلا است، این چهل روز فرصت مناسبى است تا مردم، عشق به حسین و کینه و تنفر از قاتلان او را در دل خود بپرورانند و این کینه مقدس را با پوست و گوشت خود و فرزندانشان درآمیزند و عظمت گرمى حماسه عاشورا را به هر عصر و نسلى برسانند و شور عاشورا را هرسال تازه‌تر از سال گذشته بر پا کنند تا کلاس درس عاشورا هرسال باشکوه‌تر از سال پیش ‍ دایر گردد.
در پاسخ به سؤال مذکور نیز باید گفت از منظر همۀ اندیشمندان و فرهیختگان جهان، تعاملات میان فرهنگی جوامع بشری ازجمله شاخصه‌های حقیقی جهانی‌شدن و جهانی‌سازی به معنای واقعی است؛  ازاین‌رو ارتقای هم‌گرایی فراملیتی و فرا دینی در میان آحاد مردم  مقوله‌ای ارزشی محسوب می‌شود که می‌تواند در تعمیق مناسبات فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مؤثر واقع شود.
با این تفاسیر باید تأکید کرد اجتماع میلیونی اربعین حسینی باشکوه بی‌حد و حصر خود، بیانگر کارکرد والای آن مناسک از یک‌سو و عشق و محبت امت اسلامی و حتی دیگر جوامع بشری  به آموزه‌های ناب اهل‌بیت (ع) است؛ به‌نحوی‌که کنگرۀ عظیم اربعین حسینی تجدید پیمان همۀ مسلمانان با امام حسین (ع) به شمار می‌آید که در حقیقت ابعاد و زوایای بیداری مسلمانان و جوامع انسانی در ظلم‌ستیزی را آشکار می‌سازد.
این‌گونه است که راهپیمایی عظیم اربعین ازجمله مهم‌ترین مصادیق بارز تعاملات میان فرهنگی میان جهان اسلام و دیگر جوامع بشری  به شمار می‌رود که با برداشته شدن مرزهای جغرافیایی، قلوب انسان‌های آزاده را بیش از پیش به یکدیگر نزدیک می‌کند.
بنابراین شکوه حضور مسلمانان اعم از زن و مرد و پیرو جوان در این راهپیمایی عظیم، عیناً تبلیغ ارزش‌های انسانی است، به‌عنوان نمونه اسکان و پذیرایی و حتی ماساژ پای زائران که با خلوص نیت و بدون هیچ‌گونه چشم‌داشتی صورت می‌گیرد منبعث از اتحاد، نوع دوستی و هم دلی میان مسلمانان مذاهب اسلامی و دیگر جوامع بشری است که به نوعی ساختار حقوقی و فلسفی سبک زندگی اسلامی را رقم می‌زند.

این ظرفیت را چگونه ارزیابی می‌کنید و با توجه به شعار شیعه، چقدر مفید می‌دانید؟
بی‌شک راهپیمایی عظیم اربعین به مثابه‌ی سرمایه‌ی اجتماعی در تحقق وحدت اسلامی است که بازتولید کنگرۀ عظیم حج ابراهیمی در مقیاسی متفاوت و با محوریت گفتمان شیعی در راستای خودآگاهی دینی، ترسیم دقیق زندگی در ساحت امت واحده را رقم می‌زند؛ از این ‌رو، اربعین اشتراکات اعتقادی، ارزشی و آرمانی در ساحت حیات مؤمنانه را به اوج می‌رساند و جذب حداکثری در ارتباطات میان فرهنگی تشیع با سایر مؤمنان از بلاد مختلف اسلامی و حتی جذب اقشار مختلف ممالک غیر اسلامی را به همراه دارد و روح جمع‌گرایی و نفی اومانیسم و فردگرایی را ارتقاء می‌بخشد.
ازاین‌رو خروش میلیونی شیعیان و حتی برادران اهل سنت و حضور آزادی خواهان و ظلم ستیزان از دیگر ادیان توحیدی در راهپیمایی اربعین حسینی حاکی از این مسأله مهم و کلیدی است که امام حسین (علیه‌السلام) نه برای جنگ طلبی، بلکه برای تحقق اهدافی همچون عدالت و صلح‌جویی قیام کرده است، لذا راهپیمایی عظیم اربعین، ترسیم بخشی به واقعه‌ای تاریخی است که آینده‌شناسی جهانی را با مؤلفه‌ی صلح‌طلبی و قیام علیه ظلم را به منصۀ ظهور می‌رساند که به‌نوبه‌ی خود می‌تواند به‌عنوان منشور وحدت میان مذاهب اسلامی مورد توجه قرار گیرد.
البته صلح‌طلبی نه به معنی تسلیم در برابر ارزش‌های جاهلانه بلکه به معنی ایستادگی در برابر هنجارشکنی‌های جاهلی است، لذا حمایت از ارزش‌های انسانی، صلح‌طلبی و اتحاد جوامع اسلامی مهم‌ترین پیام راهپیمایی اربعین حسینی است که زمینه‌ساز صلح جهانی است.
بی‌جهت نیست که آمریکا و متحدانش به ویژه رژیم آل سعود و گروه‌های تکفیری هم چون داعش با اجتماع عظیم اربعین حسینی به علت وجود عناصر وحدت‌بخش در گفتمان معنایی آن ابراز مخالفت می‌کنند، زیرا قدرت‌های استکباری از یک‌سو نه با صلح، بلکه با جنگ مدعی تکامل بشری‌اند حال‌آنکه حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) نه با جنگ طلبی، بلکه در راستای روشنگری از تباهی و فساد حکومت استبدادی زید، حتی خانوادۀ خود را به کربلا برد تا این‌گونه پیام صلح‌طلبی و اصلاح‌طلبی را در امت اسلامی آشکار سازد.
ازاین‌جهت رویکرد رسانه‌های معاند اسلام بر محور اختلاف‌افکنی میان مسلمانان بازتعریف شده است؛ بدین نحو که علاوه بر بایکوت خبری این راهپیمایی عظیم، با اتخاذ مواضع ضد اسلامی و تفرقه‌افکنانه، بار دیگر رسوایی روزافزون خود، در اسلام‌ستیزی و حتی مخالفت با ارزش‌های انسانی را برای همگان آشکار می‌سازند.
اخیراً مشاهده می‌شود بنگاه‌های سخن‌پراکنی با راهبرد نخ نمای «تفرقه بینداز و حکومت کن» به‌عنوان مهم‌ترین سیاست شیطانی، در راستای نفی آثار و برکات اربعین در مؤلفه‌های میان فرهنگی، حرکت کرده و با برجسته‌سازی مقوله‌ای صوری به نام مرزهای جغرافیایی و دیگر مباحث ازاین‌دست، در پی القای جنگ فرقه‌ای و قومی حرکت می‌کنند.
لذا می‌بینیم رسانه‌های غربی از عشق و علاقۀ جوانان ملل اسلامی برای حضور در راهپیمایی اربعین حسینی اظهار تعجب می‌کند و با غفلت عامدانه از مشترکات بی‌نظیر مذهبی، اجتماعی فرهنگی و تمدنی میان جوامع اسلامی، کم‌رنگ شدن مرزها میان کشورهای اسلامی و تقویت تعاملات و مناسبات آن جوامع را امری عجیب می‌پندارند.
این توطئه دولت‌های غربی در حالی است که جوامع غربی خود برای تقویت تعاملات منطقه‌ای در راستای برداشته شدن مرزهای جغرافیایی حرکت کرده و حمایت از امنیت، اقتصاد و فرهنگ جوامع غربی، به‌عنوان اصول ذاتی کشورهای اتحادیه اروپا مورد تأکید دولت‌های اروپایی قرارگرفته است.
لیکن برخلاف خیال باطل رسانه‌های معاند غربی، ظرفیت اربعین در راستای تقویت بیداری اسلامی و استکبارستیزی به تبعیت از گفتمان انقلاب اسلامی عمل خواهد کرد؛ به ویژه آنکه ماهیت پلیدی دولت‌های استکباری هم چون آمریکا، انگلیس و دیگر متحدان کاخ سفید برای مردم منطقه در بحرین، یمن، عراق، سوریه، لبنان و دیگر کشورهای اسلامی آشکارشده است.

چگونه می‌توان از ظرفیت بقیه مذاهب مثل اهل سنت نیز در این راه‌پیمایی استفاده نمود؟
بی‌تردید مراسم و مناسک اربعین، پدیده‌ای اجتماعی، میان فرهنگی، فرا قومیتی، فراملیتی و حتی فرامذهبی و فرا دینی است. كه دارای ظرفیت‌های معرفتی، اخلاقی و معنایی است و در ابعاد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی امت اسلامی نتایج مهمی در مقیاس كلان تمدنی به دنبال دارد؛ لذا ضرورت مشارکت همه مسلمانان در راهپیمایی عظیم اربعین حسینی بسیار ضروری است.
 وجود ظرفیت‌های عظیم در میان مذاهب اسلامی موجب شده است تا ترویج سکولاریسم به‌عنوان مهم‌ترین راهبرد دشمنان اسلام در ضدیت با مبانی اصیل اسلامی، در اضمحلال اتحاد و وحدت امت اسلامی و ممانعت از خیزش‌های اجتماعی امت اسلامی علیه دولت‌های استکباری به ویژه در ایام اربعین به کار گرفته شود.
لذا رسانه‌های غربی اربعین را مناسک فردی می‌خوانند و در تضعیف کارکردهای اجتماعی این راهپیمایی عظیم می‌کوشند؛ حال‌آنکه سیاست نخ نمای اختلاف‌افکنی و تضعیف آموزه‌های دینی در رسانه‌های غربی اثری معکوس خواهد داشت و در سایۀ راهپیمایی عظیم اربعین حسینی و تقویت وحدت امت اسلامی؛ موج بیداری اسلامی و مقولۀ استکبارستیزی، نفی اسلام منحط رژیم‌های مرتجع عربی افزایش خواهد یافت و پس از نابودی کامل تروریسم در عراق و سوریه و یمن... و تقویت روزافزون جبهۀ مقاومت، فروپاشی کامل متحدان عربی آمریکا به ویژه رژیم جنایتکار سعودی و نیز نابودی اسراییل رقم خواهد خورد و این همان حقیقتی است که رسانه‌های غربی به خیال باطل خود، با اربعین ستیزی و دیگر توطئه‌ها به ویژه ترویج اسلام سکولاریسم، تلاش می‌کند از وقوع آن جلوگیری نماید.

آیا مجالی برای تقریب بین اسلام و سایر ادیان اسمانی در این راه‌پیمایی می‌بینید؟
اجتماع عظیم اربعین حسینی به‌عنوان مهم‌ترین خیزش انسانی در جوامع بشری؛ موجد پیام‌ها و معانی متعدد فطری است که به‌نوبه‌ی خود نقش بنیادین در تحول و بیداری اسلامی انسانی آن جوامع ایفا می‌کند؛ لذا اربعین، مناسک جمعی در مقیاس بین‌المللی است که به علت برخورداری از دین، علم، اخلاق، معنویت، عقلانیت و صلح‌طلبی دارای کارکردهای تمدنی است.
در تبیین این مسئله باید گفت حضور پیروان ادیان دیگر به ویژه مسیحیان در این راهپیمایی، ناشی از اعتراض اجتماعات دینی به موج فزایندۀ سکولاریسم و بی‌دینی در جوامع مدرن غربی است. لذا خروش همه انسان‌های آزاده در اجتماع میلیونی اربعین حسینی مقدمه‌ای برای تشکیل جبهه جهانی و صلح‌طلب برای مقابله با استکبار جهانی به ویژه مبارزه با شیطان بزرگ آمریکا است، جبهه‌ای که با نفی جهانی‌شدن برای جهانی‌سازی پیام امام حسین (علیه‌السلام) گام برمی‌دارد.
هم‌چنین نباید فراموش نمود آثار جهان پدیداری دینی در راهپیمایی اربعین در معنا بخشی به زندگی انسانی و استحکام روزافزون عاطفه و ایثارگری در نهاد خانواده غیرقابل‌انکار است، این‌گونه است که شیعیان، اهل سنت، مسیحی‌ها و دیگر ادیان توحیدی با حضور در این راهپیمایی، با زیبایی‌شناسی عاشورا از قبیل عاطفه‌ورزی و ایثارگری امام حسین (علیه‌السلام) ویارانش تجدید پیمان می‌کنند، بنابراین تجمع اربعین حسینی زمینه‌ساز رشد و همگرایی فرهنگی و افزایش اخلاق محوری در جامعه و خانواده است.
لازم به ذکر است در راهپیمایی عظیم اربعین به علت تکثرگرایی و جهان‌شمولی درک تراژدی عاشورا، ارتقای نشانه‌شناسی فرهنگ حماسه شکل می‌گیرد و ساختار فرهنگی جبهۀ جهانی را رقم می‌زند.
در تشریح این امور می‌توان اذعان کرد فرهنگ بر اساس نظام معنایی بنا می‌شود و این نظام که فراساختاری است هم فرد و هم جامعه را در خود جای می‌دهد لذا نوآوری و پویایی شکل می‌گیرد.
در این میان اجتماع بزرگ اربعین، جامعه هنجاری منبعث از دین را شکل می‌دهد که به‌جای اصالت فرد و جامعه، اصالت فرهنگ را شکل می‌دهد؛ در واقع کرامت فرد و ارزش‌های برتر اجتماعی در ساحت و فرهنگ اربعین شکل می‌گیرد؛ غلبه فرهنگ و آموزه‌های دینی در نوع ارتباطات فردی و اجتماعی در ایام اربعین خود مؤید این مدعاست.
آری اربعین از ظرفیت عظیم تولید معنا و نماد دار شدن معانی انسانی در میان همه ادیان آسمانی، درگذشته، حال و آینده برخوردار است به‌نحوی‌که باید کنگرۀ عظیم اربعین حسینی را انقلاب ارتباطی در جهان معاصر به شمار آورد، زیرا ارتباطات به تاریخ، جغرافیا و آینده‌نگری می‌پردازد و اربعین تعبیر حقیقی تاریخ عاشورا و تبیین جغرافیای معرفتی کربلا برای ترسیم آینده‌نگری در عصر ظهور تلقی می‌شود.
این مؤلفه مهم و کلیدی در حالی است که استانداردهای تمدن غربی برمدار تقلیل معارف بشری به ساختارهایی صرفاً اجتماعی محدودشده است لیکن فرهنگ اربعین و آثار جامعه‌شناسانه آن بر محور بازگشت به حوزۀ فرهنگی اسلام نبوی قابل‌تعریف است؛ لذا فرهنگ اربعین به‌شدت پویاست و سازوکار پویایی فرهنگ اربعین بر محور ارتباطات متمرکزشده است به‌نحوی‌که فرهنگ وجه ثباتی اربعین است و ارتباطات وجه پویایی آن محسوب می‌شود.

آرمان هیأت