چیزی به روز اربعین حسینی نمانده و تا بزرگ ترین گردهمایی مذهبی و معنوی جهان تنها چند روز باقی است. رسم پیاده روی اربعین حسینی و اعلام وفاداری به قیام امام حسین (ع) و یاران با وفایشان که ریشه ای چند صد ساله دارد جز در سال‌های دیکتاتوری صدام حسین در عراق، همواره پابرجا بوده و کربلای معلی هر سال در این ایام میزبان میلیون‌ها زائر مسلمان و حتی غیرمسلمانی است که به احترام شهدای عاشورا راهی این شهر مقدس می‌شوند.
به گزارش خبرنگار شفقنا زندگی، مراسم پیاده روی اربعین حسینی از گذشته تا امروز به ملت خاصی تعلق ندارد و همه ساله شیعیان جهان از جمله شیعیان ایران در این مراسم شرکت می‌کنند. البته، میزان استقبال ایرانی‌ها از مراسم اربعین حسینی در سال‌های اخیر با رشد قابل توجهی رو به رو بود به طوری که بنا بر گزارش‌ها از سال ۸۹ تا ۹۵ تعداد زائران از ۴۰ هزار نفر به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر افزایش پیدا کرد که این به معنای رشد ۵۵ برابری است. اگر چه این تعداد تنها بخش کوچکی از جمعیت ۲۰ میلیون نفری است که در روز اربعین حسینی در شهر کربلا حضور دارند، اما این حجم از استقبال و شور و هیجان در سال‌های اخیر مسئولان را بر آن داشت تا چندین ماه قبل از زمان موعود پیگیر ایجاد زیرساخت‌های لازم برای عبور بی حاشیه از مرز و پیاده روی زائران در حد فاصل شهرهای نجف و کربلا باشند. رایزنی با کشور همسایه برای لغو صدور روادید، راه اندازی سامانه سماح، پاکسازی و نظافت مرزهای مهران، چذابه، شلمچه و حتی خسروی که این روزها بسته است، پیش بینی اتوبوس برای انتقال رایگان زائران از مرز به نجف، برقراری زیرساخت‌های اینترنت رایگان و … از جمله اقداماتی است که هر ساله همزمان با نزدیک شدن به ایام اربعین حسینی انجام می‌شود تا شاید از بار درگیری‌ها و مشکلات مردم چه در مرزها و چه در کشور عراق کاسته شود.

فراز و نشیب‌های زائران اربعین
به گفته شهریار حیدری،سخنگوی ستاد اربعین حسینی که تسنیم مخابره کرده؛ تا روز سه شنبه ۱۶ آبان ماه ۲ میلیون و ۳۳۰ هزار ویزای اربعین حسینی صادر شد. خروج بخش زیادی از این تعداد زائر از مرزها به طور حتم، نیازمند برنامه ریزی ویژه ای است تا همچون سال‌های گذشته شاهد هرج و مرج نباشیم. با این حال، مقدمه چینی برای حضور مردم در مراسم اربعین حسینی امسال نیز همچون سال‌های گذشته با حاشیه‌هایی همراه بود.
از همان روزهای نخست ثبت نام در سامانه سماح خبری مبنی بر گران فروشی دلار در این سایت وابسته به سازمان حج و زیارت منتشر شد. در واقع، در حالی که قیمت دلار دولتی ۳۵۰۰ و دلار آزاد ۴۰۱۰ تومان محاسبه می‌شد، در سماح قیمت دلار برای صدور ویزا ۴۲۵۰ تومان اعلام شد. در پاسخ به موج انتقادات از این موضوع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی‌در توئیتی اعلام کرد که برنامه ریزی برای مراسم اربعین حسینی در اختیار ستاد مستقر در وزارت کشور است و سازمان حج و زیارت مسئول برگزاری مراسم نیست. مسئولان سازمان حج و زیارت نیز قیمت بالای دلار یا گرانفروشی ویزا را بر گردن توافق میان بانک مرکزی، سفارت عراق در ایران و ستاد اربعین حسینی انداختند و در نهایت با ورود دبیر ستاد اربعین حسینی و اعلام پرداخت تنها ۱۹۹ هزار و ۵۰۰ تومان برای دریافت ویزا غائله ختم به خیر شد. البته، آن گونه که تصاویر نشان می‌دهند طی روزهای گذشته فرودگاه نجف به دلیل بی اطلاعی مسافران از پرداخت ۱۰ دلار به عنوان ورودی با هرج و مرج بسیار رو به رو بود و مسئولان ایرانی عامل این ناهماهنگی را کشور عراق اعلام کردند.

جعل ویزا از تهران تا سلیمانیه
موضوع جعل ویزا یا صدور ویزای تقلبی از دیگر موضوعاتی بود که در روزهای قبل از اربعین حسینی مردم را دچار مشکلاتی کرد. در واقع، در شرایطی که ۲۴۰۰ دفتر زیارتی رسمی‌آماده نام نویسی و اخذ ویزا برای زائران بودند، عده ای در این میان سعی کردند تا از آب گل آلود ماهی بگیرند و با اخذ ۳۰۰ هزار تومان از متقاضیان ویزای جعلی کف دست آن‌ها بگذارند. با وجود اینکه دو هفته پیش رئیس پلیس تهران از انهدام یک باند بزرگ جعل ویزا و کشف ۱۰۰ هزار ویزای جعلی عراق در آستانه مراسم اربعین حسینی خبر داد، در روزهای گذشته خبر کشف ۱۹۵ ویزای جعلی اربعین حسینی از یک نوجوان ۱۹ ساله در سلیمانیه بار دیگر موضوع ویزای جعلی را که اتفاقاً با ویزای اصلی مو نمی‌زند به صدر اخبار آورد.
در کنار این موارد، هفته گذشته تصویر فیش ۵۰ هزار تومانی یکی از پارکینگ‌های واقع در مرز چذابه در شبکه‌های اجتماعی خبرساز شد و در کم تر از یک روز مسئولان را بر آن داشت تا خبر کاهش قیمت پارکینگ و اخذ تنها ۲۰ هزار تومان به ازای هر ماشین را اعلام کنند. انتقاد به هزینه بالای اینترنت ایرانسل برای زائران اربعین حسینی و به طور مثال، پیشنهاد بسته هفتگی ۵۰۰ مگابایت به مبلغ ۲۵۰ هزار تومان از دیگر حاشیه‌های این روزها بود که اتفاقاً با پست اینستاگرامی‌وزیر ارتباطات و اعلام خبر توقیف تجهیزات وای فای توسط مراکز امنیتی عراق توامان شد. این به معنای آن است که امسال زائران در مسیر نجف به کربلا نمی‌توانند از خدمات اتصال به شبکه اینترنت استفاده کنند.

پشت مرز مانده‌ها
فارغ از حاشیه‌های به وجود آمده که اغلب آن‌ها با حضور و اظهار نظر مسئولان امر تا حد زیادی مرتفع شدند، آن چه در روزهای منتهی به اربعین حسینی بسیار خودنمایی می‌کند حضور خیل عظیم جمعیت در مرزها به ویژه مرز مهران است. در سال‌های گذشته عبور از مرز برای شرکت در مراسم اربعین حسینی در اخبار رسمی‌نیاز به ویزا داشت و در اخبار غیررسمی‌و در عمل با کارت ملی و حتی کارت پایان خدمت هم ممکن بود. بودند افرادی که ادعا می‌کردند بدون هیچ مدرک شناسایی و تنها زمانی که مرز شلوغ شده بود با فشار حصار را شکستند و وارد خاک عراق شدند. در دو سال گذشته اما علی رغم رایزنی‌های ایران برای لغو روادید این دولت عراق بود که اجازه این اتفاق را نداد و همچنان بر صدور ویزا پافشاری کرد. بر این اساس، مقامات ایرانی بارها اعلام کردند که افراد بدون ویزا به مرزها مراجعه نکنند چرا که اگر از سد مرزبانان ایرانی بگذرند در دام مرزبانان عراقی گرفتار و تا ۳ سال راهی زندان می‌شوند.
تمامی‌این هشدارها در حالی است که به گزارش فارس و به گفته دادستان ایلام تا روز دوشنبه ۴ هزار نفر بدون ویزا در مرز مهران حضور داشتند و امیدوار بودند تا در ساعات آخر منتهی به روز اربعین حسینی دولت عراق اجازه ورود آنان را بدون ویزا صادر کند. این امیدواری در حالی است که به گفته مسئولان، با سخت گیری دولت عراق امسال حتی یک زائر بدون ویزا وارد خاک عراق نشد و آن گونه که پیش می‌رود احتمال تغییر این روند بسیار کم است.
تجربه نشان می‌دهد حجم قابل توجهی از جمعیت زائران اربعین حسینی مرز مهران را برای رسیدن به نجف و کربلا انتخاب می‌کنند. ترافیک سنگین برای ورود به کشور عراق و بازگشت از این مرز موجب شد تا طرف ایرانی امسال مذاکرات جدی را با مقامات عراقی برای بازگشایی مرز خسروی داشته باشد. اگر چه در هفته‌های گذشته احتمال می‌رفت که این مذاکرات به نتیجه برسد، اما این روزها مرز خسروی همچنان مسدود است و دولت عراق زمان بازگشایی مرز را اعلام نکرده است و به همین دلیل قصه ترافیک شدید در مرز مهران امسال نیز مانند سال‌های گذشته تکرار شد.
حجم بالای جمعیت در این مرز و صف‌های طولانی برای تایید ویزا و عبور موجب نابسامانی‌هایی در خدمات رسانی به زائران شد. در کنار این جمعیت انبوه، افرادی که ویزا ندارند و امیدوارانه منتظر اجازه ورود به کشور عراق هستند بر بار مشکلات موجود اضافه می‌کنند. این مشکلات تا به آن جا بود که به گواه فیلم‌ها و تصاویر موجود در فضای مجازی طی چند شب گذشته پلیس در مرز مهران مجبور به کنترل مردم برای جلوگیری از هر گونه هرج و مرج در مرز شد. آن گونه که بعضی از شاهدان عینی روایت می‌کنند پلیس حتی در برهه‌ای مجبور شد افرادی که ویزا ندارند را سوار اتوبوس کند تا از ایلام به شهرهای خود باز گرداند.

لزوم اطلاع‌رسانی فراگیر در خصوص پیاده‌روی اربعین
تمامی‌این اتفاقات در حالی است که از یک ماه گذشته مقامات ایرانی بارها بر لزوم اخذ ویزا برای ورود به کشور عراق اشاره کردند و هر گونه تردد به عراق بدون ویزا را غیرممکن دانستند.

دلایل بی توجهی برخی زائران به اخطارهای رسمی
‌از زبان شکور حسین پور
شکور حسین پور، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی‌در گفت و گو با شفقنا در تشریح دلایل بی توجهی برخی زائران به اخطارهای رسمی‌ مسئولان نسبت به اخذ ویزای اربعین حسینی می‌گوید: در اینکه مردم عاشق امام حسین (ع) و شرکت در مراسم اربعین حسینی هستند، شکی نیست. همین علاقه و شور و هیجان موجب می‌شود برخی از افراد بدون آن که از یک ماه پیش برنامه ای داشته باشند در لحظه راهی مرز شوند تا برای مراسم اربعین حسینی در کربلا حضور داشته باشند.
وی تصریح می‌کند: در واقع، یک بخش از جمعیت حاضر بدون برنامه ریزی قبلی راهی مرز شدند به این امید که با کارت ملی وارد خاک عراق شوند. عده دیگر اما آن چنان که باید در جریان اخبار نیستند و مبتنی بر تجربه سال‌های گذشته به مرز مراجعه می‌کنند تا با کارت شناسایی ایرانی عازم کربلا شوند.
این نماینده مجلس با تاکید بر ضرورت اطلاع رسانی گسترده عنوان می‌کند: با وجود آن که امسال نسبت به سال گذشته اطلاع‌رسانی بهتری از طریق فضای مجازی و صدا و سیما در خصوص لزوم اخذ ویزا صورت گرفت اما بسیاری از مردم همچنان ناآگاهند. در این زمینه، بهتر است برای سال‌های آینده برنامه‌ریزی بهتری صورت بگیرد و به طور مثال، در مساجد و اماکن عمومی‌این موضوع اطلاع‌رسانی شود.
حسین پور تاکید می‌کند: نهادینه شدن این موضوع که با حجم زیاد جمعیت هم می‌توان تردد آرام و منظمی ‌از مرزها داشت، زمان می‌برد و ما در ابتدای راه هستیم. به عقیده من، در طول زمان مردم با ملزومات این سفر بهتر آشنا می‌شوند و به تدریج هر سال از میزان مشکلات کاسته می‌شود.
حداقل امکانات برای اسکان، درمان و امنیت زائران
حضور جمع کثیری از جمعیت چه آن‌ها که ویزا دارند و چه آن‌ها که ویزا ندارند در تمامی‌مرزها نیازمند تمهیدات و زیرساخت‌هایی است. در واقع، در شرایطی که برخی از زائران مجبورند دو تا سه شب را در مرز بمانند تا وارد مرز عراق شوند، نیاز به این است که حداقل امکاناتی برای اسکان، درمان و امنیت مردم در نظر گرفته شود. در عراق نیز به ویژه در مسیر نجف به کربلا نیاز به زیرساخت‌هایی برای تردد آرام و بی خطر زائران و اسکان این‌ها در فاصله ۸۰ کیلومتر است. به طور قطع، فراهم کردن امکانات لازم برای عراق که خود کشوری جنگ زده است ممکن نیست و به همین دلیل، مسئولان ایرانی این بار پای کار آمدند و به یاری کشور همسایه رفتند.
فراهم کردن امکانات مورد نیاز آن هم برای جمعیت چند میلیونی زائران ایرانی تنها از طریق یک ارگان و سازمان میسر نیست و معمولاً مجموعه ای از سازمان‌ها زمام امور را در دست می‌گیرند که اتفاقاً یکی از آن‌ها شهرداری تهران است. البته اختیارات شهرداری امسال نسبت به سال‌های گذشته محدودتر شده به طوری که برخلاف سال قبل دیگر بحث درمان و اسکان زائران در مرزها بر عهده این سازمان نیست و به جای آن مسئولیت نظافت، نصب سرویس‌های بهداشتی و توجه به مسائل ایمنی موکب‌ها از سوی ماموران آتش نشانی، پررنگ تر از سال‌های قبل بر عهده این سازمان گذاشته شده است.
اقدامات شهرداری تهران در کربلا و نجف 
از زبان مجتبی عبداللهی
در همین رابطه، مجتبی عبداللهی، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در گفت و گو با خبرنگار شفقنا با بیان اینکه طی روزهای گذشته ۷۵۰ نفر از پرسنل کارگری شهرداری تهران به منظور شست و شوی المان‌ها و جمع‌آوری زباله و نخاله راهی خاک عراق شده اند، می‌گوید: در روزهای گذشته اقدامات مربوط به انتقال ۱۵ دستگاه ماشین سنگین شامل لودر و کامیون، مخازن ۱۱۰۰ لیتری و ۲۲۰ لیتری برای جمع آوری نخاله و زباله شهرهای کربلا و نجف و مسیر بین این دو شهر را در دستور کار قرار دادیم.
وی با اشاره به استقرار ۴۰ کیوسک راهنمای زائر و گمشدگان در کشور عراق عنوان می‌کند: اگرچه امسال بحث اسکان زائران در مرز بر عهده ما نیست و ستاد اربعین حسینی خود این مسئولیت را برعهده گرفته، اما شهرداری تهران تلاش کرد تا با برپایی چندین چادر با ظرفیت ۲۰ هزار نفر امکان اسکان زائران را در شهر مسیر پیاده روی و شهر کربلا فراهم کند.
عبداللهی ادامه می‌دهد: امسال برای اولین بار سعی کردیم تا زیرساخت‌های هر چند محدودی را در شهر کوفه ایجاد کنیم تا زائرانی که از این شهر به سمت کوفه حرکت می‌کنند آسایش بیشتری داشته باشند.
وی در پاسخ به این سوال که حضور شهرداری تهران در پیاده روی اربعین چگونه است، تصریح می‌کند: ستاد اربعین حسینی کشور در سال‌های گذشته شهرداری تهران را به عنوان مسئول کمیته خدمات شهری که ناظر بر نظافت و انتقال زیرساخت‌های مربوط بود برای  این امر انتخاب کرد و در تمام این سال‌ها تلاش کردیم تا به بهترین شکل ممکن به زائران حسینی خدمات‌رسانی کنیم.
معاون امور اجتماعی شهرداری تهران تاکید می‌کند: اقدام مدیریت شهری در این زمینه بنا بر مصوبه شورا است و بر اساس ردیف بودجه ای که شورا در نظر می‌گیرد شهرداری به موضوع ورود پیدا می‌کند. بنابراین، در این زمینه شهرداری تنها مجری است و بر اساس بودجه شورا به تصمیمات کمیته خدمات شهری عمل می‌کند.
تسهیلاتی برای حضور مشمولان خدمت سربازی
در کنار تامین زیرساخت‌های ابتدایی، امسال تسهیلاتی برای حضور مشمولان خدمت سربازی سربازان و دانشجویان در نظر گرفته شد. به این معنی که غیبت دانشجویان سر کلاس به دلیل پیاده روی اربعین حسینی نه تنها مجاز شمرده شد بلکه وام‌های یک میلیون تومان ویژه مجردها و یک و نیم میلیون تومان ویژه متاهل‌ها برای تشویق این قشر پیش بینی شد.
ارائه خدمات درمانی به زائران در مرزها و عمودهای مابین مسیر نجف به کربلا و برپایی درمانگاه‌های ۲۴ ساعته هم از جمله اقدامات وزارت بهداشت و هلال احمر همزمان با پیاده روی اربعین حسینی است. البته، در شرایطی که دولت عراق ورود هر نوع قرص کدئین دار را ممنوع اعلام کرده است، هلال احمر از ابتدای آبان ماه با ارسال ۱۲۰ نوع دارو تلاش کرد تا هیچ گونه کمبودی از این حیث در میان زائران احساس نشود.
خود را برای زندگی اجتماعی آماده کنیم
حضور میلیون‌ها ایرانی در مراسم اربعین حسینی و خدمات رسانی به این تعداد چه در مرزها و چه در خاک عراق حتماً کار ساده‌ای نیست. با این وجود به گواه آمار هر سال بر تعداد شرکت‌کنندگان مراسم اربعین حسینی اضافه می‌شود و مسئولان هر سال تلاش می‌کنند تا حداقل‌ها را فراهم کنند.
مجید آقاپور، روحانی و استاد حوزه که ۱۰ سال است به طور مستمر در مراسم پیاده روی اربعین حسینی شرکت می‌کند، در گفت و گو با شفقنا از تجربیات خود می‌گوید: «سال‌های اول چندان برای مردم پیاده روی اربعین حسینی جا نیفتاده بود و تعداد افراد محدود بود. مسلم است در آن شرایط امکان عبور از مرز بسیار آسان تر بود. در ۴ سال اخیر اما تعداد زائران به شدت افزایش پیدا کرده است و به موازات آن امکاناتی در مرزها در نظر گرفته شد که در گذشته وجود نداشت».
وی ادامه می‌دهد: «به طور مثال، در گذشته برای اقامت در مرز باید به خانه یکی از مرزنشینان مراجعه می‌کردیم اما در حال حاضر می‌توان به استراحتگاه‌ها یا چادرها رفت. در سال‌های قبل از حیث سرویس بهداشتی و حمام واقعاً مشکل داشتیم اما در شرایط فعلی هر چند ناقص اما می‌توان روی امکانات موجود حساب کرد.»

آرمان هیأت