آیین پیاده‌روی اربعین زائران اباعبدالله‌الحسین(ع) با شکوه و عظمت بی‌نظیر خود امسال نیز صحنه‌های زیبا و ماندگاری را رقم زد، از آنجا که علاوه بر تجربه سال‌های گذشته، امسال نیز به عنوان نماینده کمیته نظارت و ارزیابی محتوایی شورای اسلامی شهر تهران در مراسم اربعین، سعادت حضور در این محفل مذهبی را داشته‌ام، به چند نکته پیرامون این برنامه حائز اهمیت و قابل تامل، به اختصار اشاره می‌کنم:

1- فلسفه آئین‌ها و مناسک دینی و مذهبی، وحدت و انسجام امت اسلامی بوده است؛ اگر حج را نماد وحدت دنیای اسلام بدانیم، امروزه مراسم پیاده‌روی اربعین که با حضور شیعیان جهان در کشور عراق برگزار می‌شود، می‌تواند نماد وحدت شیعیان باشد؛ این سنت ریشه در تاریخ شیعیان عراق دارد و حفظ و تداوم آن به‌عنوان یک ضرورت وحدت‌آفرین اولویت دارد. متاسفانه در سال‌های گذشته برخی رفتارهای شائبه‌برانگیز و تفرقه‌آمیز حساسیت‌ها و نارضایتی‌هایی را هم در ایران و هم در کشور عراق به‌وجود آورده بود. نصب تابلوهای تبلیغاتی شهرداری تهران در سال‌های گذشته و استفاده از اصطلاح بلدیه تهران، انتقاد افکار عمومی و مسئولان عراقی را به دنبال داشت که خوشبختانه امسال با درایت مدیریت جدید شهرداری و شورای شهر تهران، تغییرات محسوسی در کیفیت خدمات‌رسانی شهرداری تهران به‌وجود آمد که قابل تقدیر است. به هرحال اربعین و سایر مناسک و نمادهای مذهبی متعلق به عموم مسلمانان و شیعیان هستند و هرگونه مصادره‌ای در این امر، تبعات منفی و بازخوردهای ناگواری به دنبال دارد.

2- پس از تغییرات جدید در شورا و مدیریت شهری تردیدهایی در افکار عمومی دامن زده می‌شد که مجموعه کنونی به برگزاری باشکوه مراسم پیاده‌روی اربعین کم‌توجهی می‌کنند اما تجربه مراسم امسال نشان داد نه تنها اصلاح‌طلبان سودای کم‌توجهی و غفلت از این آیین باشکوه را ندارند، بلکه خواستار حضور کیفی، منظم و به دور از هرگونه سیاست‌زدگی، رانت، فساد و هزینه‌کرد مبهم هستند. مدیریت شهری جدید همچون سایر نهادهای حاکمیتی وظیفه خود را کمک به هرچه باشکوه‌تر کردن مراسم اربعین می‌داند، اما این هدف به معنای نادیده‌‌گرفتن و بی‌توجهی به مصوبات قانونی شورا، ابهام در دخل و خرج‌های مراسم، غفلت از رسالت اصلی مدیریت شهری و بهره‌برداری انتخاباتی در دل این آیین نیست. زائرانی که حضور در پیاده‌روی امسال و سال‌های گذشته را تجربه کرده باشند، به درستی قضاوت خواهند کرد که نه تنها اهتمام مدیریت شهری تهران و امکانات و تجهیزات شهرداری تهران امسال کمتر نشده بود، بلکه خبری از ژست‌های تبلیغاتی در طول مسیر نبود و چه بسا کمتر تصویر و نامی از شهرداری تهران منعکس شد.

3- گرچه جریان‌های مخالف گفتمان اصلاحات سال‌هاست تلاش می‌کنند جریان ریشه‌دار اصلاحات و چهره‌های خدوم و مومن اصلاح‌طلب را به بی‌دینی متهم کنند، اما واقعیت آن است که اصلاح‌طلبان نه تنها به مناسک دینی و فعالیت‌های موجه و منطقی مذهبی بی‌توجه نیستند، بلکه با استفاده ابزاری و رشد فساد و رانت و کاسبی و فرصت‌طلبی در پوشش برنامه‌های مذهبی و دین مخالف هستند. فلسفه ورود و نظارت شورای شهر تهران در برنامه امسال نیز با هدف کاهش حواشی، هزینه‌کرد قانونی و جلوگیری از ریخت‌وپاش‌های احتمالی صورت گرفته است که به‌خوبی ثاثیرات آن مشهود بود. اگر در سال‌های گذشته بودجه پنج واخیراً 10میلیاردی مصوب شورا برای هزینه در مراسم اربعین، منتج به تحمیل هزینه‌های 50 تا 100 میلیاردی فاقد سند و فاکتور به بیت‌المال و مدیریت شهری می‌شد، امسال شورای تحول‌خواه و مدیریت شهری اصلاح‌طلب تلاش کرد با حمایت از این سنت حسنه، امکان هرگونه فساد و ریخت‌و پاش را مسدود کند و هزینه‌ها از سقف مصوب فزونی نگیرد که بحمدالله این اتفاق رخ داد و در هفته‌های آینده با انتشار گزارش‌های رسمی به آن پرداخته خواهد شد.

4- به‌عنوان یک مشاهده‌گر و مسئول، آسیب‌شناسی نقاط ضعف این مراسم نیز قابل تامل است؛ توصیه و تاکید مقام معظم رهبری نیز بر برخی مولفه‌ها در اربعین حایز اهمیت است. توجه و رعایت قوانین و مقررات کشور عراق به عنوان میزبان، برگزاری سبک عراقی و سنتی مراسم اربعین، حفظ صبغه مردمی بودن مراسم اربعین و جلوگیری از حاکمیتی‌شدن و دولتی‌کردن آن و احترام و حفظ جایگاه مرجعیت دینی عراق و عدم ایرانیزه کردن اربعین ازجمله تاکیدات رهبری در اجرای این مراسم بوده است که باید همه ایرانیان و دستگاه‌های مرتبط دراین راستا حرکت کنند.

5- استقبال پرشور ایرانی‌ها و شیعیان سایر کشورها و نهادینه‌شدن این مراسم وحدت‌آفرین فرصتی مغتنم برای نظام جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای اسلامی است تا با برنامه‌ریزی مطلوب و تهیه نقشه راهی مناسب، دستاوردها و اندوخته‌های گران‌بهایی از این گنجینه مذهبی استخراج کنند. متاسفانه آشوب‌ها و تنش‌های موجود در جهان اسلام، کشورهای اسلامی به‌ویژه شیعیان را در شرایط سختی قرار داده و تقویت همبستگی شیعیان در چنین برنامه‌هایی در کاهش آلام و مشکلات جوامع اسلامی موثر خواهد بود. امیدوارم با ارائه گزارشی کامل و مبسوط از این حماسه باشکوه در هفته‌های آتی و درایت مدیریت شهری جدید و اعضای محترم شورای اسلامی شهر تهران در دوره پنجم و تعامل و همکاری همه نهادهای ذی‌ربط، این هدف مهم محقق شود.

آرمان هیأت