از مداحان مطرح و متولد ۱۳۶۱ است. وقتی از او پرسیدیم «چه شد که به این جا رسیدید؟» گفت: این‌ها همه لطف حضرت زهرا(س) و توفیقی بوده که ایشان به من عنایت کردند. کسانی که با او در ارتباط هستند، ادب و خون‌گرمی‌اش را زبانزد می‌دانند.
آن چه که در ادامه خبر می‌خوانید، حاصل گفت‌وگو با محمد کمیل است که در آن از زندگانی‌، نحوه ورودش به عرصه مداحی و برخی از چالش‌های این عرصه سخن می‌گوید.  


در آغاز بفرمایید چه شد که به عرصه ستایشگری اهل بیت(ع) ورود کردید؟
شروع کلاسیک مداحی من با حاج آقا پوررحیم که از شاگردان مرحوم حسن گودرزی بودند، کلید خورد. الفبای مداحی را از ایشان یاد گرفتم و تا ابد هم مدیون ایشان هستم. بعد توفیق داشتم که در زمان دانشجویی خدمت حاج سعید حدادیان برسم. هم در کلاس‌هایشان در دانشگاه حضور داشتم و هم در روضه‌های خانگی‌شان شرکت می‌کردم.
بعدها نیز باب آشنایی با بزرگان برایم باز شد. خدمت حاج محمدرضا طاهری هم زانوی شاگردی زدم و از ایشان موارد مهم و بسیاری را یاد گرفتم. سعی داشتم که نکات خوبی را از این عزیزان بیاموزم. از همان اول علاقه‌ای وصف‌نشدنی به حاج منصور داشتم و پای منبرشان هم می‌رفتم. در آن زمان که مداحی نمی‌کردم و قاری قرآن بودم هم به جلسات ایشان می‌رفتم.

اگر استاد نداشتید به جایگاه فعلی می‌رسیدید؟ چرا که خیلی‌ها تصور می‌کنند که با یک کتاب شعر و سبک مداحی می‌توانند مداح شوند و جنبه کوششی مداحی را نادیده می‌گیرند.
به عقیده من مداحی فقط خواندن نیست. شاید با یک سبک، لحن و صدا بتوان اجرای مناسب داشت اما مداح یک الگو و شاخص است. برای ساختن این الگو نیاز به اصلاح شدن پر و بال داریم. برای ساختن این شاخص نیاز داریم تا از اساتید تجربه و مهارت کسب کنیم و بنابراین، مداحی فقط به خواندن خلاصه نمی‌شود.
اینکه بتوانیم از این نعمت به خوبی استفاده کنیم خیلی مهم است. ما می‌توانیم از این نعمت خیلی ساده بگذریم و جدی نگیریم اما کفران نعمت محسوب می‌شود و امکان اینکه از ما گرفته شود وجود دارد.
مهم این است که ابعاد دیگر مداحی را هم در نظر داشته باشیم. الان که استقبال جوانان نسبت به مداحی و مداحان افزایش یافته است، مسئولیت مداحان نیز سنگین‌تر شده است. مداح باید غیر از خواندن و ارائه اشعارش، بتواند هدف اصلی را هم دنبال کنند.

چه مواردی جزو هدف اصلی محسوب می‌شوند؟
طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب مهم‌ترین هدف ما باید استفاده از این ظرفیتی باشد که اهل بیت(ع) در اختیار ما گذاشته‌اند. ما در قبال جوانانی که وقت می‌گذارند و به هیئت امام حسین(ع) می‌آیند،‌ مسئول هستیم و باید به آن‌ها خوراک مناسب بدهیم.

آیا این تغذیه و خوراک مناسب به جوانان داده می‌شود؟
ان شاء الله که داده می‌شود. نمی‌توانیم ۱۰۰ درصد بگوییم که این خوراک داده می‌شود اما نظرم این است که در اکثر جلسه‌ها این خوراک داده می‌شود. همین انقلاب ما هم از هیئت‌ها و جلسات مذهبی قوت گرفت. از زمانی که امام خمینی(ره) فرمودند که «گریه‌های ما گریه‌های سیاسی است»، نقش مهم هیئات در پیروزی انقلاب را دریافتیم.
اکثر جلسات محتوا دارند و حاوی پیام‌هایی هم هستند. در همه‌ صنف‌ها نیز خلل‌هایی وجود دارد و این امری طبیعی است. در برخی از جلسات هم به این موارد توجهی نمی‌شود اما بسیاری از مداحان شاخص حواسشان هست.
از طرفی هم سازمان‌هایی مثل تبلیغات اسلامی، بسیج مداحان و خانه مداحان پای کار آمده‌اند و برنامه‌ریزی می‌کنند. تشکل‌هایی شکل گرفته که نگاه ریزبینانه‌ای نسبت به هیئات دارند.

آیا نتیجه‌ای هم حاصل شده است؟
اینکه بگوییم به اهداف اصلی رسیده‌ایم درست نیست اما کسانی که در این دستگاه مشغول هستند و فعالیت می‌کنند، متوجه تغییرات می‌شوند و اتحاد به وجود آمده را حس می‌کنند.

آیا با این موضوع که برخی می‌گویند که اساتید مداحی جوانان را به حال خودشان رها کرده‌اند موافقید؟
این حرف‌ها کمی کلیشه‌ای است. اگر کمی واقع‌بینانه نگاه کنیم، می‌بینیم این‌گونه نیست که ناله وااسفاه سر بدهیم. اگر این ارتباط با شاگرد و استاد را بخواهیم قرار بدهیم، باید متوجه شویم که بالاخره جوانان ما هم قوه تشخیص دارند و خوب از بد را می‌شناسند.
مردم ما شخص ریاکار و شخص بااخلاص را به خوبی می‌شناسند. امیدوارم بزرگ‌ترهای این عرصه نیز گام های استوارتری بردارند و حضورشان را پررنگ‌تر کنند.
بسیاری از مطالبی که مداحان بیان می‌کنند، به واسطه قلم شعراست. به عنوان مثال، سال گذشته چندین کنگره سبک، شعر و نواهای محرمی برگزار شد اما امسال بیشتر به چشم آمد و افزایش یافته بود.

خروجی برگزاری این کنگره‌هایی که فرمودید، چیست؟
در این کنگره‌ها و مراسمات، اشعار شاعران توسط اساتید این عرصه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و ایراداتشان را متوجه می‌شوند. این‌ها راه‌هایی است که برنامه‌ریزی شده‌اند و روز به روز هم بهتر می‌شوند.
یکی از بزرگ‌ترهای ما فرموده بودند که اشکال جامعه مداحی این است که کوچکتر ندارد و همه خودشان را بزرگ می‌دانند. استادم به من می‌گفت که در ۸ جلسه از ۱۰ جلسه نخوانید و بیشتر کسب علم کنید. بسیاری از مواقع باید بنشینیم و کسب علم کنیم. بسیاری از کسب علم‌ها در نخواندن صورت می‌گیرد.
ارتباط بین شاگرد و استاد باید بیشتر شود تا جوان‌ترها به‌طور تدریجی با معارف مداحی آشنا شوند. حتما هم لازم نیست که کلاس‌های مدون و برنامه‌ریزی‌شده برگزار شود بلکه صرفا همین ارتباط بین شاگرد و استاد کفایت می‌کند.

نام کامل شما «محمد محمدی» است اما به «کمیل» معروف هستید. این تغییر نام دلیل خاصی دارد؟
کمیل، نام خانوادگی مستعار من و برای خیلی سال قبل است. دلیل خاصی هم ندارد و با همین عنوان پا در عرصه مداحی گذاشتم.

شما قاری قرآن هم بوده‌اید. خیلی‌ها معتقدند که یک فرد نمی‌تواند هم قاری باشد هم مداح. نظر شما چیست؟
مقداری سخت است. تداخل دستگاه‌های قرآنی و دستگاه‌های فارسی باعث ایجاد مشکل در لحن می‌شود. حاج محمود کریمی نمونه بارز مداح و قاری حرفه‌ای است. من قرائت قرآن را ادامه ندادم و بیشتر به مداحی پرداختم. تلاوت قرآن را تا دبیرستان ادامه دادم و بعد از آن به سمت مداحی رفتم.

آیا جذب مستمع در هیئات به هر روش نامناسبی صحیح است؟
دوباره تاکید می‌کنم که مردم دارای قوه تشخیص و شعور هستند و مسائل را به خوبی تحلیل می‌کنند. اگر یک مداح در مسئله‌ای اشتباه می‌کند، فریاد زدن آن و پررنگ کردن آن ضررهای بیشتری دارد.
مردم ما به خاطر وجود محبت اهل بیت (ع) در دل‌هایشان، به نوکران امام حسین(ع) نگاه دیگری دارند و پرداختن به حاشیه‌ها باعث تغییر نگاه مردم به قشر روحانیت و مداح شده است. نمی‌گویم که باید بر این اشتباهات سرپوش بگذاریم اما معتقدم که مسائل حاشیه‌ای باید توسط بزرگترهای این عرصه بررسی و حل شود.
نظارت در تهران‌ قابل قبول است اما در برخی شهرستان‌ها این امور رعایت نمی‌شود و جلسات زیادی به حواشی نامناسب مختلف دچار هستند.

بسیاری از مداحان شروع کارشان را با رسانه می‌دانند. امروزه بسیاری از مداحان به بحث مجازی و نشر آثارشان در فضای مجازی اهمیت ویژه‌ای می‌دهند. قبل از اینکه مردم بخواهند فریاد بزنند، برخی از این آسیب‌ها در فیلم این مداحان به چشم می‌خورد. بسیاری از تازه واردهای این عرصه هم از همین فیلم‌ها الگوبرداری می‌کنند. فکر نمی‌کنید که اگر این تذکرات به درون خانواده مداحان ختم شود، به گوش کوچکترها که قبلا الگوبرداری کرده‌اند، نرسد؟
این قشنگ‌تر است که رسانه‌ها اندکی صبر داشته باشند و به تغییرات مثبت دامن بزنند تا تازه‌ واردهایی که الگوبرداری کرده‌اند، متوجه اشتباهشان شوند و اصلاح کنند. دامن زدن به اشتباه مداحان آسیب‌های بیشتری دارد. به نظرم اگر اصلاح نرم شکل بگیرد آثاری بهتر و ماندگارتری خواهد داشت.

تا چه حد به جایگاه سخنرانی در هیئت‌تان اهمیت می‌دهید و از بخش سخنرانی چه‌قدر استقبال می‌شود؟
سعی‌مان بر این است که از سخنرانان مطرح و پربار دعوت کنیم تا مردم استقبال کنند. علاوه بر پخش فایل صوتی سخنران جلسه در فضای مجازی، چکیده سخنان ایشان را هم منتشر می‌کنیم تا مردم استفاده کنند.
در بحث انتخاب واعظ هم تمام تمرکزمان بر روی دعوت از روحانی انقلابی است. امروز برخی از سخنرانان به صورت خیلی نرم به مخاطبانش خوراک نامناسب می‌دهد و مردم را به روشی نادرست جذب می‌کند.
متاسفانه اقبال نسبت به سخنرانی نه تنها در جلسه ما بلکه در جلسات اکثر مداحان کشوری کاهش یافته است. قسمت عمده‌ای از بحث جذب هم به میزان نفوذ و اثرگذاری شخص روحانی بستگی دارد.

شما خودتان هم پای منبر می‌نشینید؟
من خیلی پای منبر نشسته‌ام ولی تا حالا ندیدم که مخاطبان حداقل به خاطر من هم که شده از قسمت سخنرانی به مجلس بیایند به جز تعداد کمی از آن‌ها. در هیئت ما نیز حضور خادمان از ابتدای جلسه به یک قانون تبدیل شده است اما از جمعیت حاضر در هنگم سخنرانی ناراضی هستیم.

آرمان هیأت