مگر می‌شـود جایـی از پیرغلامان حسـینی یاد شـود و نـام حـاج محمـود اکبـرزاده نباشـد؛ مداح خوش  رو و بااخلاق مشـهدی کـه در سـال ١٣١٢ در محلـه نوغـان این شـهر بـه دنیا آمد و سـالها در حرم امـام رضا(ع)  و به عشـق صاحب این آسـتان خواند. حـاج محمود حدود هفـت دهه از عمـرش را وقف مـدح اهل بیـت(ع)  کرده. با این پیرغلام اهل بیت(ع) دربـاره ماجرای مداح شـدنش ، خط قرمزهـا در مداحـی و ویژگی‌های یک مداح خـوب گفت وگو کرده ایـم. او از آسـیبهای تعیین نـرخ مداحی برای ما گفـت و معتقد اسـت بانیان مجالس هسـتند که برخی مداحان را خراب کرده اند و با پرداخت پـول زیاد حرمـت مجالس اهـل بیت(ع)  را شکسـته اند.*برای شروع از قصه مداح شدنتان برای ما بگویید.

مـداح شـدن مـن بـه سـال 1320 برمیگـردد. هشـت سـال بیشـتر نداشـتم كـه پـدرم از دنیـا رفـت. نوحه خـوان هیئت هـا بـودم. البتـه آن زمـان اصلا مداحـی بـه ایـن سـبک و سـیاق نبـود و بیـن سـینه زنها نوحه خوانـی می کـردم. پـدرم مـداح نبـود و مـادرم هـم سـوادی نداشـت. از اطرافیانـم هـم کسـی مـداح نبـود. خودجوش به ایـن راه آمـدم. کتاب «خزائـن الاشـعار» را می خوانـدم و در هیئت ها مداحـی می کـردم. اولیـن دفعـه ای کـه می خواسـتم بخوانم مـرا بغل کردنـد و روی چهارپایـه گذاشـتند. از خجالـت میلرزیـدم. پایه هـای صندلـی را گرفتنـد تـا بتوانـم بخوانـم. بعدهـا کم کـم جلسـاتی بـه عنـوان نوحه خوانی در مشـهد راه افتاد و من در این جلسـات شـرکت می کـردم تـا بهتـر یـاد بگیرم.  

*استادی هم داشتید؟
اسـتاد نداشـتم. به قـول معروف خـودرو بار آمـدم و بعد رفتـم دنبال ایـن کار تـا به اینجا رسـیدم.

*چطور وارد هیئت ها شدید؟
 آن زمـان نانواهـای مشـهد هیئتـی بـه نـام خاتم النبیین (ص) داشـتند. مـن بـه آنجـا می رفتـم و برایشـان نوحـه می خوانـدم. بعـد از اینکـه درس و مدرسـه ام تمـام شـد ، حاج آقـا آذري کـه شـاعر بـود و مداحـی می کـرد و در فلکـه دروازه قوچـان مغـازه داشـت مـرا بـه هیئتـش بـرد. او هیئتـی بـه اسـم مجمع الذاکریـن داشـت کـه در آنجـا شـعر حفـظ می کردیـم. چنـد شـاعر آیینـی دیگـر هـم در جمـع مـا بودنـد. مدتهـا در ایـن هیئـت شـاگردی کـردم.

*آن زمان منابع مداحی و نوحه خوانی شما چه بود؟
آن موقع ها آقای سـراج نوحه های بسـیار خوبی را می سـرود كـه آنها را می خواندیـم. در مشـهد هم آقای دلخون شـعر می سـرود. حاج آقا آذر هـم کـه رئیـس مداحـان مشـهد در آن زمان بـود، هم شـعر می گفت و هـم مداحـی می کـرد. دو دیـوان از اشـعار او را جمع آوری و منتشـر کردم.

*مگر اشعارشان را ثبت نمی‌کردند؟
نـه، فقـط می خوانـد. مـن از روی دفتـرش در مغـازه آردفروشـی رونوشـت می کـردم و ایـن اشـعار را داشـتم.

*مگر شغلشان مداحی نبود؟
نـه، بـرای دلـش مداحـی می کـرد. حاج آقـا آذري اول راننـده بـود و بعـد دکان آردفروشـی بـاز کـرد. مداحـان و نوحه  خوانـان به مغـازه او می آمدنـد. اسـتاد اولیـه مـن حاج آقـا آذري بـود.  

یعنی از مداحی ارتزاق نمی‌کردند؟
 خيـر، فقط شـیخی کـه روی منبـر می خوانـد ممکن بـود روزی یکي دو تومـان بـه او بدهنـد. حاج آقـا آذر اصلا پـول نمی گرفـت. خودش کاسـب بـود. زمانـی را میگویـم كـه پـول گرفتـن مـداح اصلا معنا نداشت.

 *پس چرا الان این طور شده؟
متأسـفانه روزبـه روز هـم بدتـر میشـود و معلـوم نیسـت بـه کجـامی رسـد. وقتـی میگوینـد فلان مـداح این قـدر پـول گرفتـه بـه نظر مـن نبایـد آن مـداح را ملامت کـرد کـه چـرا اینقـدر گرفتـی بلکـه بایـد بانـی مجلـس را ملامت کرد کـه چرا اینقـدر به مداح پـول داده.  بانـی مجلسـی را که حاضر اسـت به مداحـی 20 میلیـون تومان برای پنـج شـب بدهـد بایـد ملامت کـرد. در ایـن شـرایط از دیگـران چه توقعـی دارید؟

 *پسرهایتان هم مداحی می‌کنند؟
 بله، پسرهايم همگي مداحند ولی هیچکدامشان پول نمی گیرند.

*یعنی شغل دیگری دارند؟
 مشـغول کار و کاسـبی خودشـان هسـتند. هیچکـدام آنهـا احتیاج به پـول مداحـی ندارنـد. همه شـان دوره هـای مداحـی را گذرانده اند.  

*به نظر شـما مداحـی که نـرخ تعییـن می‌کنـد و می‌گوید من زیـر این قیمـت نمی‌آیـم مقصر ماجرا نیسـت؟
بانـی مجلس نبایـد قبول کند و این قـدر به او پول ندهـد. همه بدبختی ها سـر چشـم و هم چشـمی هیئت هاسـت که با هـم رقابت دارنـد که فلان مـداح را دعـوت کردیـم و فلان قـدر بـه او پول دادیـم. آن وقـت هیئت دیگـری به فلان مـداح میگوید من بیشـتر می دهم. بیا بـرای ما بخوان!  هیچکـدام اینها برای خدا و امام حسـین(ع)  نیسـت.

از نظر شما مداح خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
 مـداح خـوب بایـد بـرای رضـای خـدا و اهـل بیـت(ع) کار کنـد. بايد مداحـی را بلـد باشـد و زیـاد مطالعـه کنـد و بتواند شـعر حفـظ کند. الان کسـی شـعر حفـظ نمی کنـد بلكـه کاغـذ دستشـان می  گیرند و می خواننـد. الان هم از روی موبایل میخواننـد. قدیم ها این طور نبود.

*کمـی بیشـتر از خودتان بـرای مـا بگویید. گویـا در جبهه هـم نوحه خوانی داشـته اید. درسـت اسـت؟
 بـه یـاد دارم چند بار کـه با گروهـی از مداحـان به جبهه رفتـه بوديم در گـردان محمـود کاوه نوحه خوانی داشـتیم. حتـی نزدیکی های خط مقـدم. یکی از آنهـا مرحوم حاج رضـا انصاریان بود. حتـی آقای احمد واعظی هـم بود.

*از خاطراتتان با مقام معظم رهبری هم برایمان بگویید.
خاطـرات خیلـی خوبی از مقام معظم رهبـری دارم چه پیش از انقلاب که در مسـجد کرامت و مسـجد امام حسن(ع) سـخنرانی های انقلابی داشـتند و چـه پـس از انقلاب کـه رهبری نظـام را برعهـده گرفتند و همچنـان دیدارهایـی بـا مداحـان و هیئتی ها دارنـد. به یـاد دارم قبل از انقلاب ایشـان در مسـجد کرامت، هـم نماز می خواندنـد و هم منبر می رفتنـد امـا وقتـی آنجـا لـو رفـت بـه مسـجد امـام حسـن(ع) در خیابـان دانـش رفتنـد. جالب اسـت که آن مسـجد فرش هم نداشـت و حصیـر انداختـه بودنـد اما وقتـی ایشـان روی منبر می رفتنـد آنقدر شـلوغ میشـد کـه تـوی مسـجد جـای سـوزن انداختـن نبـود. وقتی از روی حصیرهـا بلنـد می شـدیم شـلوارهایمان پر از گل شـده بود.

*مهم ترین توصیه های رهبر انقلاب به مداحان چیست؟
اگـر گوش شـنوایی باشـد یـک کتـاب توصیه بـه مداحان دارنـد. خدا کنـد که گـوش کننـد. به ویـژه مداحـان جوان.

*کار مداحان جوان را چطور می‌بینید؟
بعضیهایشـان خلاف می خواننـد! گاهـی مـداح خوشصـدا و خوبـی هسـتند ولـی اینکه فقط به پول فکر کنند نمی شـود. حسـاب كسـانی کـه فقط بـه فکر پول هسـتند جداسـت. آقـای علی انسـانی بـا اینکه مـداح بسـیار معروفی اسـت امـا از ایـن راه ارتـزاق نمی کند. کسـب و کارش چیـز دیگـری اسـت و مغـازه برنج فروشـی دارد. حـرف او همه جـا خریـدار دارد. چون مـداح پولی نیسـت و نـرخ تعییـن نمي‌كند.

شغل خودتان چیست؟
 مـن دفتر مصالح سـاختمانی دارم و پسـرهایم مشـاغل دیگـری دارند. پسـرهایم وقتـی وارد این کار شـدند می دانسـتند که نبایـد از این راه پـول دربیاورنـد و ارتـزاق کننـد. نـگاه من را می دانسـتند. چـون کنار دسـت خـودم بـزرگ شـده بودنـد. کسـانی کـه بـه مداحی بـه عنوان شـغل نـگاه می کننـد به ایـن عرصـه آسـیب می زنند.

سبک هایی را که بین جوان ها شایع است می‌پسندید؟
نمی گویم که همه باید سـبک سـنگین بخواننـد ولی برخـی در خواندن سـبک های شـور افـراط میکننـد، بعضـی مداحـان هـم متأسـفانه از خواننده های آن ور آبی تقلید میکنند. اینها درسـت نیسـت و متأسـفانه اوضـاع رهـا شـده. انگار هر کسـی بیشـتر پـول بگیـرد معروف تر اسـت. شـب‌های سه شـنبه جلسـه مداحـی داریـم کـه مداحـان آنجـا جمـع میشـوند. 30 سـال اسـت کـه ایـن جلسـات را دارم. مداحـان در ایـن جلسـات هـم شـعر می خواننـد و هـم مشکلاتشان را بیـان می کنند.


 

آرمان هیأت