گنبد حرم مطهر در کرمان در حال ساخت بوده و برخی عاشقان سیدالشهداء این توفیق را یافته‌اند که در این مرحله از تاریخ بلند احداث بنای مرقد پاک امام حسین(ع) نام کرمان و کرمانی‌ها را در سیاهه‌ی مریدان حضرتش ثبت کنند.

از آن زمان که پیکر مطهر حضرت حسین(ع) در این قطعه‌ تدفین و خاک کربلا را بهشتی ساخت تا امروز بیش از 1000 سال می‌گذرد و در هر دوره‌ای از این تاریخ 1000 ساله، کسانی بوده‌اند که در ساخت این بنا نقش داشته‌اند.

روان‌شاد دکتر «باستانی‌پاریزی» در کتاب «از پاریز تا پاریس» به استناد کتاب «تاریخ کربلا» تألیف «سید حسین کلیددار» تاریخی از ساخت بنای حرم مطهر امام حسین(ع) را روایت می‌کند و می‌نویسد: «نخستین بنای این گنبد مربوط به زمان خلیفه محمد منتصر و به سال 227 هجری‌قمری برمی‌گردد. البته پیش از آن هم، مزار مورد اعتنا بوده است»

روایتی نیز وجود دارد که «مختار ثقف»ی نیز بنایی بر قبر نهاده است. این البته مربوط به چهار، پنج سال بعد از شهادت حضرت حسین(ع) می‌شود ضمن آنکه روایاتی هم وجود دارد که در زمان حضرت صادق(ع) نیز بنایی بر مزار شهدا وجود داشته، منتهی مسلم است که در زمان امویان کسی جرأت زیارت و حتی نزدیک شدن به این مقابر را نداشته است.

در تاریخ آمده هارون دستور انهدام آثار قبر را داد و به روایتی درختی سدر در آنجا سبز شد که جای قبر او را باقی نگاه دارد. هارون آن درخت را هم برید، اما چندی بعد، خود او در طوس درگذشت و در این فرصت شیعیان مجدداً قبر را تعمیر کردند.

در ادامه‌ی این روایت آمده است: «مأمون نیز یک چند شیعیان اهل‌بیت مدارا کرد. متوکل عباسی به علت این‌که یکی از کنیزانش در ماه شعبان از سامراء به زیارت کربلا آمده بود و متوکل از خوانندگی او محروم ماند، تصمیم به خرابی بنای قبر گرفت و آنجا را خراب کرد و به کشت و زرع پرداخت و آب به قبرستان بست، ولی در اطراف حفره‌ی قبر، آب، سرگردان و حیران ماند که این ناحیه از آن زمان به نام «حائر» معروف شده است و منسوب به آن حائری است».

در ادامه نوشته شده است: در زمان مستنصر، شیعه آزادی بیش‌تر یافته و بناهای خود را تعمیر کردند و زمان معتضد، «محمد ابن زید علوی» پیشوای طبرستان آن بنا را تکمیل کرد (283 هجری قمری.

در ادامه آمده است: عضدالدوله در 370 هجری قبر را زیارت کرد و ضریح آن را ساخت، در 407 هجری‌قمری بنای حرم به علت سقوط دو شمع بزرگ بر روی فرش‌ها سوخت؛ تجدید بنا به زودی صورت گرفت و سلطان اویس ایلکانی در 767 هجری‌قمری آن را کامل کرد.

بنا به این روایت، در سال 920 هجری‌قمری، شاه اسماعیل صفوی صندوق ضریح مقدس را هدیه کرد، شاه سلیمان صفوی قسمت شمالی بنای صحن وسط ایوان بزرگ معروف به «صافی صفا» را به وجود آورد و در 1135 هجری‌قمری دختر شاه سلطان حسین صفوی که همسر نادرشاه بود 20 هزار نادری صرف تعمیر آرامگاه امام حسین(ع) کرد.

براساس آنچه که دکتر باستانی‌پاریزی نقل کرده است، آغامحمد خان قاجار گنبد حرم را طلایی کرد و صباحی شاعر،  تاریخ آن را گفت: «کلک صباحی از پی تاریخ او نوشت / در گنبد حسین علی زیب یافت زر  (1207 هجری/ 1792 میلادی).

در ادامه‌ی این روایت آمده است: فتحعلی‌شاه یک ضریح نقره‌ای هدیه کرد و همسرش دو تا مناره را طلایی کرد، طلاکاری ایوان مربوط به شاهان ایران نیست و از آثار پادشاهان هند است. بختیاری‌ها پس از آن به تزئین مسجد حرم و رواق‌های آن پرداختند، شیخ عبدالحسین تهرانی(شیخ‌العراقین) از جانب ناصرالدین‌شاه و امیرکبیر، ایوان بزرگ را به وجود آورد. نام متمکنین و متعینین دیگر ایران به صورت‌های مختلف در گوشه و کنار حرم به چشم می‌خورد که از آن جمله پسر  محمدتقی‌خان یزدی و حاج محمد صادق تاجر شیرازی و استاد محمد معمار است.

دکتر باستانی‌پاریزی که در سال 1347 شمسی به این سفر رفته، نوشته است: آخرین تعمیر، مربوط به دوران اخیر است. ستون‌های بزرگ مرمر سرخ رنگ ایران به کربلا حمل شده است و جانشین ستون‌های چوبی قبلی ـ که بی‌شباهت به ستون‌های چهلستون اصفهان نبود ـ خواهد شد. علاوه بر آن دو درِ عالی وسط و سمت راست حرم حضرت حسین(ع) از شاهکارهای هنر اصفهان اخیرا ساخته و به کار گذاشته شده که خوشبختانه با شیشه روی آن را پوشانده‌اند و ان‌شاا... سال‌ها باقی خواهد ماند.

تغییرات اما در این بنای مطهر هم‌چنان ادامه یافته است. «علی مهاجری» رئیس ستاد عتبات عالیات استان کرمان نیز در جمع خبرنگارانِ زائر کربلا روایتی از این تغییرات را نقل می‌کند که در ادامه می‌خوانید.

او به ماجرایی اشاره می‌کند که طی آن به رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات کشور پیشنهاد شده تا اجازه بدهند ستاد بازسازی عتبات عالیات استان کرمان، یک پروژه‌ را از ابتدا تا انتها در مجموعه‌ی عتبات عراق و به نام مردم کرمان اجرا کند.

گنبد از دید زائران پنهان مانده است

مهاجری می‌گوید: آقای پلارک ریاست محترم ستاد عتبات عالیات کشور، با تجربه‌ای که از موفقیت‌های تیپ و لشکر 41 ثارالله در جبهه‌ها داشتند، با این درخواست موافقت کردند، پس از آن، گروهی به عراق اعزام شدیم و پس از سه تا چهار ماه بررسی در شهرهای کربلا، نجف و جاهای دیگری حتی سامرا، نهایتاً به کربلا برگشتیم و طی جلسه‌ای با شیخ مهدی کربلایی، نماینده آیت‌الله سیستانی و تولیت عتبه امام حسین(ع)، موافقت‌نامه‌ی پروژه‌های ترفیع گنبد مطهر و کاهش حجم و مقاوم‌سازی ستون‌های اطراف ضریح مطهر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) را منعقد کردیم.

وی درباره‌ی علت انتخاب این پروژه توضیح می‌دهد: تولیت حرم امام حسین(ع) سال‌های سال مصمم بود دو کار اساسی در این عتبه انجام بدهد که یکی از این اقدامات، بحث ترفیع گنبد بود؛ گنبد فعلی از بالای هتل‌ها و پشت بام‌ها به خوبی مشاهده می‌شود اما از نزدیک و پائین؛ به دلیل ساخت‌وسازهایی که اطراف حرم مطهر صورت گرفته و احداث بناهای مدرن، دورنمای خود را از دست داده و حتی برای زائرانی که در بین‌الحرمین حرکت می‌کنند به خوبی قابل رویت نیست.

وی اظهار می‌کند: گنبد امام حسین(ع) هم که ویژه است، ویژگی‌های این گنبد در زیارت ناحیه مقدسه آمده به گونه‌ای که استجابت دعا در زیر گنبد امام حسین(ع) تضمین شده است، نگاه به گنبد حضرت ابی عبدالله(ع) هم‌چون نگاه به کعبه ثواب دارد، نماز در زیر گنبد را می‌توان چهار رکعتی خواند و ویژگی شاخص حرم حضرت ابی‌عبدالله(ع) تربت و خاک اینجاست که خوردن آن شفاست، از این‌رو حیف است که این چنین گنبدی در سطحی قرار گیرد که به خوبی قابل رویت نباشد.

انتفاضه شعبانیه و آسیب به گنبد مطهر

مهاجری در سخنان خود، به یکی از حوادث تلخی اشاره می‌کند که در زمان صدام رخ داد. او تعریف می‌کند: «در زمان صدام، در سال 1991 (میلادی) و در جریان انتفاضه‌ی شعبانیه، 16 روز از مقاومت مردم کربلا در برابر نیروهای متجاوز صدام، عتبات عالیات پشت و پناه جامعه بودند. در زمینه‌ کمک‌های انسانی و مداوای مجروحان و کمک‌رسانی به آسیب‌دیدگان، هر شخصی نیاز مشخصی داشت به عتبات پناه می‌برد که در نتیجه هنگام تشدید حملات توپخانه‌ای، بسیاری از خانواده‌هایی که خانه‌هایشان آسیب دیدند، به عتبات مقدسه پناه بردند اما توحش رژیم و متجاوزان به فرماندهی حسین کامل، احترام هیچ چیز حتی حرم را رعایت نکردند و شروع به گلوله‌باران اماکن مطهر کردند که در این حملات، به بخشی از گنبد امام حسین(ع) آسیب وارد شد، ترک‌های زیر گنبد نشان از این است که گنبد واقعا متلاشی شده که هم اکنون پوششی روی آن قرار دارد.

وی ادامه می‌دهد: مستند است که حسین کامل که فرمانده گارد ویژه صدام و داماد آن بود، در آستانه ورود به کربلا، مقابل درب باب‌القبله عتبه حسینیه ایستاد و به رجزخوانی پرداخت و با غرور و جسارت گفت کسی نیست که هماورد وی باشد، او گفت: «من حسین هستم و تو هم حسین هستی، من می‌زنم ببینم تو چکار می کنی، در نهایت تو پیروز می شوی یا من پیروز می شوم»، به یک سال نرسید که حسین کامل با صدام دچار اختلاف شد و دچار جنون شد و وقتی که با دختران صدام به اردن فرار کرد، جنون بازگشت وی را فرا گرفت، بنابراین به عراق بازگشت و به دستور صدام به طرز هولناکی کشته شد؛ همان کسی که برای سید و مولای ما امام حسین(ع) رجزخوانی کرد.

وی با بیان این‌که آثار خرابی‌ها از انتفاضه‌ی شعبانیه همچنان باقی است، یادآور می‌شود: از زمان حسن‌البکر رئیس‌جمهور حزب بعث، هیچ عملیات عمرانی در عتبات عالیات شکل نمی‌گیرد و مخالفت‌ها علیه شیعیان تشدید می‌شود، جنگ و ماجراهای داخلی هم باعث می‌شود که به شدت عتبات آسیب ببیند لذا حرمین که هویت ما شیعیان هستند، نیاز به بازسازی دارند.

رونق عتبات عالیات به برکت حضور شیعیان ایران

وی به کمبود و نبود امکانات در کربلا در زمان صدام نیز اشاره و خاطره‌ای را نقل می‌کند: در زمان صدام با وجود محدودیت‌های بسیار، توفیق شد به اتفاق خانواده دو سفر به کربلا داشته باشم؛ در مجموعه عتبات حتی سرویس بهداشتی وجود نداشت و  مجبور شدیم برای تجدید وضو به درب یکی از خانه‌ها مراجعه کردیم و بندگان خدا اجازه دادند، هم‌اکنون که تصویر آن دوران عتبات را در ذهنم تداعی می کنم، بسیاری از امامزاده‌های ما در دور افتاده‌ترین روستاها وضع حرم‌هایشان از امامان ما بهتر بود، یعنی این مجموعه‌ها از حداقل‌ها هم بی‌بهره بودند؛ الحمدالله با نابود شدن حزب بعث عراق و به برکت حضور شیعیان ایران، عتبات عالیات رونق گرفته است.

مهاجری در ادامه، با اذعان به این‌که بازسازی عتبات عالیات را کسی جز شیعیان ایرانی نمی‌تواند انجام بدهد؛ می‌افزاید: از سال 89 توفیق شد به منظور بازسازی عتبات عالیات وارد کربلا شدیم و بیش از هفت سال است که در بزرگترین پروژه صفر تا صد حضور داریم.

حضور متخصصان صاحب‌نام کشور در پروژه

وی درباره‌ آنچه تاکنون در این زمینه انجام شده است، اظهار می‌کند: مقاوم‌سازی و لاغرسازی سه ستون گنبد امام حسین(ع) به اتمام رسیده است.

رئیس ستاد عتبات عالیات استان کرمان ادامه می‌دهد: در روزهای نخست این پروژه، در بخش مشاوره‌ای و طراحی دچار مسائل و مشکلاتی بودیم، لذا دو گروه از مشاورین کرمانی وارد این پروژه شدند که یک سال برای هر کدام زمان مشخص کردیم، اما به دلایلی شرایط مهیا نشد و این امر موجب نگرانی ستاد شد که چه بکنیم؟ اما از عنایت حضرت ابی‌عبدالله(ع) یک تیم به ما معرفی شد که قریب به چهار سال با این پروژه در حال کار است و تاکنون یک ریال هم حقوق دریافت نکرده‌اند.

وی می‌گوید: تیم 10 نفره‌ای تشکیل شد که پروفسور قهرمان ملقب به پدر خاک ایران، چهره‌ی ماندگار ایران اسلامی، مشاور پروژه‌ی برج میلاد تهران و استاد برجسته‌ی مهندسی کشور  نیز جزو آن است. ایشان حدود 90 سال سن دارند اما از روی عشق و علاقه به این تیم پیوسته‌اند. دکتر مستوفی از دیگر اساتید ارزشی کشور است که کتاب‌هایش در دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور تدریس می‌شود و طراح بتن سایت‌های موشکی است، بنابراین بتن‌هایی که هم‌اکنون در این پروژه در حال اجراست، بیش از 1000 کیلو بر سانتی‌متر مقاومت دارند، کسانی که اطلاعات فنی دارند می‌دانند که بتن هزار کیلو بر سانتی‌متر، بتنی است که هیچ گلوله‌ای در آن تأثیرگذار نیست و بسیار مقاومت بالایی دارد. علی‌رغم این‌که اجرای آن سخت است اما براساس طرح ارائه شده به بهترین نحو در عتبه حسینیه در حال اجراست.

وی ادامه می‌دهد: در حوزه سازه نیز از اساتید به نام ایرانی تحصیل کرده دانشگاه کالیفرنیا استفاده شده است، این بزرگان خودشان دور هم جمع شدند و نمی‌دانم اصلاً چگونه این امر میسر شد، در شرایط عادی اگر می‌خواستیم آنان را دعوت کنیم کرمان، شاید به این سادگی نمی‌شد اما در این موضوع همه دور هم جمع شدند.

17 هزار خشت طلا ساخته شد

مهاجری اظهار می‌کند: بیش‌ترین حجم تربت یکهزار سال گذشته که کسی دسترسی به آن نداشته است، به کرمان آورده‌ایم و قریب سه سال است که در آنجا نگهداری می‌شود، ما تا عمق 26 متری عتبه حسینیه پائین رفتیم، دستگاه اسکن آوردیم که در ابتدا تولیت اجازه نمی‌داد که ستاد بازسازی عتبات عالیات کار خودش را آغاز کند. چون ابتدای امر اعتماد وجود نداشت، از این‌رو شش ماهه نخست خیلی اذیت شدیم تا توانستیم هماهنگی ایجاد کنیم و خوشبختانه هم‌اکنون یک اعتماد فوق‌العاده‌ای ایجاد شده است.

وی با اشاره به استقرار یک گروه تخصصی مستقر برای اسکن از همه‌ی نقاط مدنظر برای اجرای پروژه می‌گوید: برای مقاوم‌سازی هر ستون‌ در اطراف ضریح مطهر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) شش ماه پیش‌بینی کرده بودیم اما این‌قدر وضعیت ستون‌ها خراب بود که یک سال به برنامه‌ی زمان‌بندی اضافه شد، عملیات قوس گنبد نیز 10 ماه پیش‌بینی شده و توافق آن طی هفته گذشته صورت پذیرفت.

مهاجری با بیان این‌که گنبد نیز در کرمان در حال ساخت است که در نوع خودش بی‌نظیر است، اظهار می‌کند: معمولاً گنبدها سازه‌های بنایی دارند یعنی از آجر و سیمان است اما طرحی توسط دکتر بنان مشاور پروژه ارائه شد که پس از بررسی‌های فراوان مورد تأیید قرار گرفت، در این طرح سازه گنبد فولاد و بتن پیش‌بینی شده و بیش از هفت متر از گنبد کنونی بلندتر است.
وی بیان می‌کند: برای ساخت این گنبد به 24 هزار خشت طلا نیاز است که تاکنون 17 هزار خشت آن ساخته شده به گونه‌ای که برای ساخت و نصب خشت‌های طلا از یک آلیاژ و فلز ماندگاری استفاده می‌شود که این آلیاژ حداقل 500 سال امکان نگهداری و ماندگاری دارد و نیاز به تعمیر مجدد نخواهد داشت.

رئیس ستاد عتبات عالیات استان کرمان در ادامه، با تأکید بر این‌که در این پروژه حفظ آثار معماری و گنبد قدیمی بدون هرگونه تغییری مدنظر است، بیان می‌کند: از این‌رو گنبد جدید به گونه‌ای طراحی شده که به‌صورت پیچ و مهره برروی گنبد قدیمی قرار می‌گیرد.

پروژه‌های جدید در کاظمین و سامراء

رئیس ستاد عتبات عالیات استان کرمان از دیگر پروژه‌های ستاد در کربلا نیز خبر داده و در این‌باره توضیح می‌دهد: هم‌اکنون ستاد بازسازی عتبات عالیات استان کرمان نیز با اصرار تولیت عتیه جوادیه پروژه‌ی جدیدی را در شهر کاظمین پذیرفته که در این راستا نیروهای ستاد مستقر و تجهیز کارگاه صورت گرفته است، مناره چهارم عتبه جوادیه از سمت باب المراد به سمت دو گنبد 80 سانتی‌متر کج شده است که در زلزله اخیر نگران بودیم که تخریب شود که الحمدالله به خیر گذشت، اگر این مناره تخریب شود، به دو گنبد نیز صدمه می‌زند.

وی تصریح می‌کند: اصرار تولیت عتبه جوادیه بدین خاطر بود که اقدامات ستاد بازسازی عتبات عالیات استان کرمان را در کربلای معلی از نزدیک دیده بود.

مهاجری ادامه می‌دهد: در شهر سامرا نیز مذاکرات اولیه صورت گرفته و طی دو هفته‌ی آینده قرارداد پروژه جدیدی منعقد شود، علی‌رغم این‌که مشکلاتی مشابه روزهای نخستین فعالیت در کربلا وجود دارد اما به زودی تجهیز کارگاه صورت می‌گیرد و نیروها در آنجا مستقر می‌شوند، هم‌اکنون حضور کرمانی‌ها را در این سه مجموعه عتبه شاهد هستیم.

آرمان هیأت