دکتر مسعود آذربایجانی دانشیار گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرگزاري رضوي، در اشاره به مقام والای حضرت فاطمه(س)، گفت: صرفا از این جهت که حضرت زهرا(س) دختر پیامبر اکرم(ص) هستند را نباید مورد توجه قرار دهیم بلکه والاتر از آن، ایشان را باید از دید و نگاه ائمه اطهار مورد توجه قراردهیم که حجت بر ائمه اطهار علیهم‌السلام و الگوی آنها بوده‌اند. این موضوع در روایت‌های مختلفی که از معصوم به ما رسیده، بیانگر جایگاه والای آن حضرت است.

به گفته وي، هنگامی که فردی بر امام معصومی حجت و الگو باشد آن جایگاه آنقدر قابل تامل و ارزشمند است که نمی‌توان چیزی غیر از الگوگیری و بی‌نظیر بودن برایشان تصور کرد. حضرت زهرا(س) از جمله زاهدان و عالمان و پارسایان و نیکوکاران عالم است که نزد خداوند یکتا جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند به نحوی که در روایات آمده است بعد از رحلت پیامبر، حضرت جبرئیل بر ایشان نازل شده و ایشان را از حوادث آینده مطلع می‌کردند. این اخبار که توسط حضرت علی(ع) به رشته تحریر درآمده و حضرت زهرا(س) گوینده آن از سوی جبرئیل بود در کتابی به نام صحیفه فاطمیه گرد آمده است. صحیفه فاطمیه بیانگر مقامات معنوی حضرت زهراست.

محبوبیت فاطمه در میان اهل آسمان
حجت‌الاسلام آذربایجانی، مقام حضرت زهرا(س) را با اشاره به سوال جبرئیل از خداوند متعال مورد اشاره قرار داد و تصریح كرد: جایگاه و شأن و عظمت معنوی حضرت فاطمه زهرا(س) در احادیث فراوان و در قرآن کریم اعم از حدیث کسا و در نزول سوره کوثر و بسیاری از علائم و نشانه‌های دیگر مورد توجه قرار داده شده است؛ این جایگاه که علمای معزز اسلام ما را به درک و تامل در آن فراخوانده‌اند هدایت‌کننده ما در راه‌های سخت زندگی است. حدیث کسا از جمله احادیثی است که بسیاری از علما خود را مقید به خواندن آن می‌دانسته‌اند؛ از جمله آیت‌اله بهاءالدینی.

آیت‌اله بهاءالدینی درباره حدیث کسا می‌فرماید: هنگامی که جبراییل از خداوند می‌پرسد که چه کسانی زیر کساء هستند و خداوند قصد معرفی افراد را دارد محوریت را بر حضرت فاطمه سلام الله علیها قرار می‌دهد و با بیان «فاطمه وابوها وبعلها وبنیها» ایشان را معرفی می‌کند؛ از این رو می‌توان دریافت که شهرت و معروفیت حضرت فاطمه سلام الله علیها در آسمان بیشتر از زمین است. از این رو می‌توان دریافت اگر شیعیان مقام والای آن حضرت را ارج می‌نهند و میلاد و شهادت‌شان را گرامی می‌دارند نه صرفا به دلیل فرزند پیامبر اسلام بودن بلکه به دلیل موقعیت معنوی و مراتب عرفانی است که ائمه معصومین بدان توسل جسته و به ایشان فخر می‌ورزیده‌اند.

فاطمه ام ابیهاست
این استاد حوزه و دانشگاه، نقش حضرت زهرا(س) را در دوران کودکی و خانه پدری این‌گونه توصیف كرد: زندگی حضرت فاطمه زهرا(س) را در سه مقطع می‌توان مورد بررسی قرار داد. مقطع اول که دوران رشد ایشان در خانه پدری است به ویژه بعد از ارتحال حضرت خدیجه، نقش محوری بسیار قابل توجهی پیدا می‌کند. بانوی بزرگ اسلام در خانه به عنوان فرزند و پرستار حامی و دلسوز پدر نقش‌آفرین بود. هنگامی که پیامبر(ص) از اذیت و آزار کافران به منزل بازمی‌گشت، حضرت فاطمه(س) زخم‌هایشان را می‌بست؛ از این رو است که بر اساس احادیث، حضرت فاطمه(س) «ام ابیها» یعنی «مادر پدر» نامیده شدند؛ دختری که مادرانه از پدرش پرستاری و حمایت می‌کرد. با آنکه کودکی بیش نبود اما همانند بانویی فهمیده رفتار می‌کرد. بی‌شک تربیت آسمانی و بی‌نظیر پیامبر در تعالی رشد اخلاقی کودکی معصوم تاثیر بسزایی داشته است.

تنها علی کفو فاطمه بود
دکتر آذربایجانی با اشاره به روایت حضرت علی(ع) از همسری حضرت زهرا(س)، گفت: در مقام دوم زندگی، حضرت فاطمه(س) را باید در مقام همسری مورد توجه قرار داد. تنها کفو امیرالمومنین ایشان است و تنها کفوی که برای امام علی(ع) بوده، حضرت فاطمه(س) است. از امام علی(ع) روایت شده است هنگامی که پیامبر(ص) از ایشان پرسیدند که حضرت زهرا را چطور یافتی، می‌گویند: «بهترین یاور بر طاعت خداست».این تعبیر درباره حضرت فاطمه(س) را از ابعاد مختلف و ویژه‌ای می‌توان تفسیر کرد.

وي ادامه داد: حضرت علی ایشان را بهترین همسر و بهترین یاور در راه رسیدن به خدا و طی طریق معنویت عنوان مي‌کنند؛ به این معنا که بهترین همسر کسی است که بتواند انسان را در مسیر رسیدن به خداوند یکتا کمک کند، این همسر نه تنها به گرویدن به ارزش‌های الهی مخالفت نمی‌کند بلکه زمینه‌های مساعد را برای این سیر و سلوک فراهم می‌کند تا همراه و همسفر خوبی برای رسیدن به قرب خداوندی باشد. چنین همسری توشه آخرت همسرش را کامل می‌کند؛ از این رو الگوی همسری حضرت زهرا(س) نشان می‌دهد در زندگی زناشویی باید یاریگر یکدیگر برای رسیدن به اطاعت بهتر از خدای یگانه باشیم تا در این راه ارزش‌های اخلاقی در خانواده و سپس در جامعه نهادینه شود. سازگاری با اعضای خانواده، فداکاری، گذشت و کمک به سایر اعضای خانواده از ویژگی‌های رفتاری بانوی بزرگ اسلام است که در زندگی خانوادگی از ایشان روایت شده است.

مادر سروران جوانان بهشت است فاطمه
دکتر مسعود آذربایجانی، نقش مادرانه حضرت فاطمه(س) را در خانواده اینگونه عنوان کرد: مرحله سوم زندگی حضرت زهرا(س)، مادری نمونه ایشان است. با توجه به آنکه مسلمانان در مدینه تحت فشارهای زیادی بودند اما حضرت فاطمه(س) در شرایط جنگ و مسائل و مشکلات آن دوره چهار فرزند که از جمله برترین انسان‌های جهان هستند را تربیت می‌کند. امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، حضرت زینب و ام‌کلثوم کسانی هستند که هر کدام در تاریخ اسلام بسیار تاثیرگذار بوده‌اند. عاشورای حسینی و بردباری و کفرستیزی زینبی از جمله ویژگی‌هایی است که فرزندان از مادر آموخته‌اند.

وي افزود: در روایت آمده است هرگاه امام حسن مجتبی(ع) از مسجد به منزل می‌آمدند، حضرت زهرا(س) از ایشان می‌پرسیدند برای من بگو رفتی در مسجد چه چیزهایی را شنیدی، با آنکه امام حسن مجتبی کودک بود اما  حضرت زهرا با دقت فراوانی به سخنان ایشان گوش می‌داد تا علاوه بر افزایش اعتماد به نفس، مطالب ارزشی بیان شده در روح و جان فرزندش ماندگار شود. ایشان بین فرزندان به هیچ وجه تفاوت نمی‌گذاشت. در روایات آمده است امام حسن و امام حسین علیهماالسلام دستنوشته‌ای را نزد مادر می‌آورند تا بهترین خط را انتخاب کند، حضرت می‌گوید هر دو زیباست. رفتار مادر با فرزندان، آموزش عدم تبعیض و احترام به ارزش‌های انسانی است که در جان و وجود فرزندان نهادینه می‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه، نقش اجتماعی حضرت زهرا(س) را اینگونه عنوان كرد: هر چند دوران زندگی حضرت زهرا(س) کوتاه بوده اما در این دوران کوتاه، نمونه‌های متعددی از مشارکت و حضور اجتماعی حضرت زهرا(س) روایت شده است. در داستان فدک و غصب فدک، شاهد حضور اجتماعی فعال  حضرت زهرا(س) برای بازپس‌گیری فدک هستیم. خطبه فدکیه که از ایشان نقل شده است بسیار فصیح، بلیغ و پر از معارف است. بعد از رحلت پیامبر(ص) و قطع خلافت امیرالمومنین، باز هم نمونه‌ای از حق‌طلبی و عدالت‌خواهی حضرت زهرا(س) را می‌بینیم که گاه در مسجد یا در دیدار اصحاب با شفاف‌سازی سعی در اعاده حق و حقیقت دارند. قطعا حضرت زهرا سلام الله علیها الگوی قابل توجهی برای زنان و مردان در حوزه‌های زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی هستند.

آرمان هیأت