سمیه قربانی/ دعبل:‌ گفت و گو با محمدقاسم فروغی‌جهرمی، مدیر انتشارات مجتمع فرهنگی عاشورا درباره وضعیت کتاب‌های عاشورایی و ستایشگری را بخوانید؛

وضعیت فروش کتاب‌های عاشورایی چطور است؟
آنچه با آن سرو کار داریم، تحت تأثیر همه عواملی است که در توزیع و استقبال از کتاب وجود دارد، در حوزه ادبیات دینی و آیینی نیز همین فضا هست. به این معنی که متأسفانه نسبت به کتاب بی مهری وجود دارد و استقبالی که در سالهای قبل به ویژه در رابطه با کتابهای دینی وجود داشت، اکنون به این صورت نیست، هر چند با گذر زمان باید این نیاز و عطش به کسب معارف دینی بیشتر می‌شد، اما متأسفانه به هر دلیلی این استقبال وجود ندارد.

چه کسانی بیشتر مشتری کتاب‌های عاشورایی و مذهبی شما هستند؟
با توجه به اینکه اغلب کتاب‌های منتشر شده ما رویکرد پژوهشی و علمی دارند، محققان و دانشجویان مخاطب اصلی کتابهای ما هستند و کتاب‌هایی که با عنوان بازاری و از سوی اغلب ناشران چاپ می‌شود را منتشر نمی‌کنیم. از ابتدای تشکیل این مجموعه نیز، هدفمان ارتقای سطح فرهنگ عاشورایی و تدوین و تألیف و نشر این فرهنگ بوده است و کارشناسانی در این مجموعه فعالیت دارند که قبل از دریافت مجوز از وزارت ارشاد، کتاب‌ها را بررسی می‌کنند. از سوی دیگر تولید کتاب‌های فاخر کمتر شده، در حالی که کتاب‌های بازاری بیشتر هستند.

کتاب های مداحی و نوحه هم دارید؟  
در اوایل کارمان چندین عنوان چاپ کردیم برای اینکه بتوانیم چند عنوان کتاب معیار درباره نوحه و شعر ارائه دهیم و پس از آن چاپ نکردیم، چون ناشران دیگری هستند که از این دست کتاب‌ها چاپ می کنند و ما سعی می کنیم به موضوعات دیگر بپردازیم. البته چاپ این کتاب براساس منویات مقام معظم رهبری درباره شعر و مداحی بود و پس از آن دیگر این کتاب‌ها تجدید چاپ نشد؛ چرا که اکنون متولی زیاد پیدا کرده است. این کتاب‌ها با بهره‌گیری از اساتید فن و شاعران انجام شد و شعرهای دست اول و فاخر را دریافت کردیم تا به عنوان کتاب شاخص معرفی کنیم که حدود 35 هزار جلد چاپ و در هیئت‌ها توزیع کردیم.

مشتری این کتاب‌ها چه کسانی بودند؟
بیشتر مداحان استفاده می‌کردند و کسانی که با شعر سر و کار دارند، به دلیل آشنایی با فضای نوحه و نوع سرودن شعری که برای نوحه و مداحی مناسب است، این گروه بیشتر بهره می‌برند. ممکن است مردم برای مطالعه آن را خریداری کنند، اما چون کار تخصصی است، مخاطبان خاصی نیز دارد. به هر حال ما این کتاب را با رویکرد استفاده تخصصی برای مداحان تهیه کردیم.

چرا انتشار کتاب‌های دینی و عاشورایی کمتر شده است؟
مشکل یکی دو تا نیست، الان ما می‌خواهیم کاری انجام بدهیم، یک مسئله آن فروش است، مسئله دیگر توزیع کتاب است که در حال حاضر در کشورمان ساختاری برای توزیع کتاب‌های در سطح مطلوب وجود ندارد و ممکن است در مجموعه‌ها و تشکیلاتی بعضی از ناشران به دلیل نفوذ و ارتباطشان و اهدافی که دنبال می‌کنند به صورت مشترک و مجتمع کارهایی انجام دهند، اما چندان عمومی نیست. از این رو واقعا نتوانستیم در طول این مدت مراکز پخشی پیدا کنیم که برای توزیع ما تسهیلاتی فراهم کنند؛ چرا که مراکز پخش درصد بالایی تخفیف می‌خواهند و باید در این صورت 50 تا 60 درصد قیمت کتاب را تخفیف بدهیم، برای کتاب چقدر می‌توان قیمت زد؟ در این صورت باید قیمت دو برابر بزنی تا چاپ آن صرفه اقتصادی داشته باشد.در غیر این صورت هزینه چاپ کتاب هم نمی‌شود. ضمن اینکه تیراژ زیادی هم نمی‌توان چاپ کرد چون استقبال کم است، حق تالیف‌ها نیز بالا رفته و مسائل و مشکلات زیادی را به وجود آورده است و همه این عوامل دست به دست هم می‌دهند و مشکلات بیشتری را به وجود می‌آورند.

به نظر شما برای تولید کتاب های علمی و پژوهشی درباره مداحی و عاشورا چه باید کرد و چه نهادهایی باید پیش قدم شوند؟
متأسفانه ارشاد هیچ توجهی به حوزه‌های دینی ندارد، متاسفانه در هیئت خرید هم اگر مراجعه کنید، می‌بینید که آمارها چهل، پنجاه نسخه است یا حداکثر خیلی بخواهند از ناشر خرید کنند به 100 نسخه می‌رسد از این رو این موضوع کمک چندانی نمی‌کند. و یا نهادهای کتابخانه کشور بایستی استقبال بیشتری از خرید کتاب‌های دینی بکند، متاسفانه این موضوع خیلی کمرنگ است. در حال حاضر ناشر باید به نهاد کتابخانه مراجعه کند؛ چرا که تاکنون نهاد کتابخانه‌ها به ما مراجعه نکرده‌اند. در حالی که باید کتاب را ببینند و بخرند و تهیه کنند و در کتابخانه‌ها قرار دهند. که متأسفانه ساز و کار مناسبی در کل کشور برای ناشران وجود ندارد، ارشاد یا هر سازمان و نهادی باید به عنوان متولی مسائل فرهنگی کشور، این ساز و کار را بتوانند به وجود بیاورند، با خرید چهل، پنجاه عنوان کتاب هیچ مشکلی از ناشران رفع نمی‌شود.

آیا غیر از کتاب‌های شعر و نوحه،  کتاب های علمی و پژوهشی در حوزه مداحی تولید می شود؟
بیشترین حوزه پژوهشی در کار مداحی را مقام معظم رهبری انجام دادند، یعنی فرمایشان و سخنرانی‌های ایشان در زمینه مداحی بیشترین سرمایه توجیحی و تشریحی و تبیینی ما است و این هم واقعا جالب است که رهبر یک کشور با دغدغه‌هایی که دارد بتواند بنشیند، وقت بگذارد و کارشناسی کند و به مداح‌ها راه و روش بهتر را نشان دهد، اما متاسفانه کار پژوهشگرها بایستی این باشد که از نکات مهم سخنان مقام معظم رهبری استفاده کنند اما این کار صورت نمی گیرد و باز در ایام خاص می بینیم که نکات گوشزده شده رعایت نشده و آن عوام زدگی هنوز در مداحی ها وجود دارد. اینها آسیب‌هایی است که وجود دارد و باید کار پژوهشی در مورد آنها انجام شود. که این گونه کارها بسیار اندک است و در مجموعه فرهنگی عاشورا نیز کارهایی در دست انجام است که هنوز منتشر نشده اند. هر چند معتقدم که فرهنگ عاشورایی باید عمومی شود و با کتاب چاپ کردن صرف و یا توصیه کردن، این کار انجام نمی‌شود و باید فرهنگسازی عمیقی بر روی این مسئله انجام شود و همه به این باور برسند که نکات لازم را رعایت کنند.

آرمان هیأت