متن پیش‌رو یادداشتی از شهید سید محمدباقر صدر است که هم‌زمان با ایام ولادت سیدالشهدا (ع) نوشته شده و در مجله «الأضواء»، سال پنجم، شماره (۶- ۷)، رمضان- شوال/ ۱۳۸۴ ه. ق. به چاپ رسیده است. «الاضواء الإسلامیه» از جمله مهم‌ترین منشورات «جماعه العلماء» در نجف اشرف بود که تحت نظارت هیئتی از علمای جوان که ارتباط وثیقی با شهید صدر داشتند، منتشر می‌شد. این مجله به عنوان چهره‌ رسانه‌ای جماعه العلماء و برای ابراز نظرات و دیدگاه‌های این گروه حوزوی منتشر می‌شد و در مدت کوتاهی توانست از طریق خط فکری و سیاسی خود و ترسیم کلیات و شاخصه‌های خط اسلامی، روحیه دینی را در میان طیف گسترده‌ای از مردم منتشر کند. بخش مهمی از این شاخصه‌ها در مقالاتی با نام «رسالتنا» بیان می‌شد که شهید صدر آنها را می‌نوشت و با اجازه جماعه العلماء به اسم آنها منتشر می‌شد. هم‌چنین شهید صدر و خواهرش بنت‌الهدی در مناسبت‌های گوناگون و به منظور پرورش نسل جوانی آگاه و فعال در عراق یادداشت‌ها و مقالاتی را برای این مجله می‌نوشتند.

بسم الله الرحمن الرحیم‏ والصلاه علی أشرف أنبیائه و آله الطاهرین‏
عزیزان! هر امتی در نتیجه به هم پیوستن دو عامل به وجود می‏‌آید: عامل اندیشه سازنده و رهبری حکیمانه. به هر اندازه که اندیشه، ظرفیت سازندگی داشته باشد و رهبری، روح آن اندیشه را مجسم کند، امت رشد می‏‌کند و استوار می‏‌شود. هر چقدر اندیشه دینی از وسعت در افق و انسانیت در مفاهیم بهره‏مند باشد و هر اندازه در رهبری وسعت قلب و واقع‏‌گرایی در عمل، وجود داشته باشد، امت گسترش می‏‌یابد و ابعاد آن مشخص می‏‌گردد.
بنابراین، اندیشه دینی و رهبری، بنیان اساسی وجود یک امت و تعیین ابعاد مکانی و زمانی آن است. و ما به نوبه خود این بنیان اساسی را داریم؛ زیرا وجود ما مبتنی بر هر دو جنبه فکری و رهبری این بنیان است.
اندیشه دینی [ما] همانا اسلام است که هسته معنوی و نظری امت را ایجاد کرد و عناصر فکری امت را به او بخشید.
عامل رهبری نیز در قهرمانان دین، کسانی چون حسین علیه السلام و دیگر شاگردان‏ رهبر اعظم، رسول خدا صلی الله علیه وآله نمایان می‌‏شود؛ کسانی که بنیان بشری امت را تأسیس، راهش را روشن و معین و اندیشه را مجسم کردند و پشتوانه‏‌ای از آرمان و ایثار را برایش فراهم نمودند.
حال که امت با ولادت اندیشه آرمانی و رهبری که آن اندیشه را به ظهور می‌‏رساند، متولد می‏‌شود؛ پس طبیعی است که امت اسلامی روزی مانند این روز مبارک را جشن بگیرد؛ چراکه ولادت حسین و پدر حسین علیهما السلام به نوعی به معنای ولادت خود امت است.
اگر روز مبعث روز ولادت اندیشه‌‏ای آسمانی است که در دین بزرگ اسلام ظهور یافته، پس این ایام مبارک ولادت [معصومین علیهم السلام‏] روزهایی است که رهبران فرخنده دین را به آن عطا و بدین‏وسیله بنیان اساسی وجود امت را تکمیل کرده است و از پی آن، اندیشه با رهبری پیوند خورده و در نتیجه، امتی به وجود آمده که «بهترین امتی است که برای مردم پدیدار شده است».
بدین ترتیب احساس می‏‌کنیم با تمام وجود به این مناسبت‏‌های مبارک تعلق داریم و وابستگی ما به آن‏ها یک وابستگی حیاتی است؛ زیرا این ایام، مناسبت‌‏های مربوط به وجود بزرگ‏تر ما به‌عنوان یک امت زنده و پویا است؛ امتی که علم اسلام و مشعل توحید را به دست داریم و بر روی زمین از پیام آسمان دفاع می‌‏کنیم.
بنابراین، بزرگداشت حسین علیه‌السلام در روز ولادت یا شهادت یا در ایام حماسه بزرگ زندگی او، برای ما تنها یادآوری یک گذشته باشکوه نیست، بلکه این مناسبت‏‌ها بیانگر جزئی از بنیان اساسی وجود یک امت است؛ از این‌رو وقتی امت اسلام در مناسبت‏‌های مربوط به امام حسین و امام علی علیهم‌السلام و دیگر مناسبت‏‌های اسلامی، به برپایی آیین‏‌های اسلامی می‏‌پردازد، در واقع وجود خودش را به‌عنوان یک امت تحکیم می‏‌کند و توجهش را به عناصر اساسی این وجود بیشتر می‌‏نماید.
بر این اساس درمی‏‌یابیم که هر اقدامی برای تعمیق ارتباط امت با دو منبع دینی و رهبری‌اش و پیوند زدن او به رسالت بزرگ اسلامی خود و رهبران معظم آن، در واقع تلاشی برای [حفظ] اصل وجود امت است و از سوی دیگر هر عملی برای دور کردن امت از اسلام یا رهبران برجسته آن در هر یک از عرصه‌‏های فکری و عملی، در حقیقت دسیسه‌‏ای بر ضد امت و تلاشی برای دزدیدن عناصر اساسی آن و سلب دلایل وجودی آن به‌عنوان یک امت زنده و پویا است.
بر همین اساس در می‏‌یابیم که پافشاری امت که در تصمیم شما مردم مؤمن برای انتخاب راه اسلام در همه عرصه‌‏های زندگی اعتقادی و اجتماعی و حرکت در مسیر رهبران بزرگ، یعنی حسین و پدر حسین علیهما السلام، تجلی یافته حاکی از این است که این امت دریافته است که این راه، تنها راه زنده ماندن امت و حفظ اصالت آن و دست یافتن به سعادت دنیا و آخرت است.
برادران! از این پیوند ریشه‏‌ای که امت اسلام را به دین اسلام و رهبران پیشرو آن گره می‏‌زند، می‏‌توانید حقیقت نقشی را که حوزه بزرگ اسلام در نجف یعنی حوزه امام جعفر صادق علیه السلام ایفا کرده است، دریابید؛ حوزه‏‌ای که در این هزار سالی که از تاریخ باشکوه آن می‏‌گذرد خود را وقف این کرده است که همواره عناصر وجودی امت اسلام را به آن یادآوری کند و این امت را به دین مقدسش پیوند بزند و در راه منافع حقیقی امت ایثار و از خودگذشتگی کند و دسیسه‏‌های دشمان آن را برملا نماید و همواره و بی‏وقفه پیام اسلام را تبلیغ کند.
برادران! این حوزه بزرگ است که از دین شما حراست می‏‌کند.
این حوزه است که زبان گویای دردها و آرزوهای حقیقی شما است.
این حوزه است که همه توان خود را در راه خیر و سعادت شما صرف می‏‌کند.
این حوزه است که راه روشن اسلام را در همه عرصه‏‌های زندگی برای شما تبیین می‌‏کند؛ راهی که مسلمانان را از گدایی اندیشه و نظام، از اردوگاه شرق و غرب و از پرسه زدن بر گرد سفره‌‏های سرمایه‏‌داری و دیگر مکاتب اجتماعی، بی‏‌نیاز می‏‌سازد؛ مکاتبی که اسلام آن‏ها را مردود می‏‌شمارد، و جایگزین بهتر آن‏ها را ارائه می‏‌کند؛ جایگزینی که در نظام اقتصادی و اجتماعی اسلام و نیز روش اسلام برای سازمان‏دهی فرد و جامعه که روشی جامع است و همه جنبه‏‌های زندگی را دربر می‏‌گیرد، متجلی می‌‏شود.
این حوزه حلقه وصل میان امت و دین بزرگ آن است و هر تلاشی برای تضعیف یا نابودی حوزه به معنای شکستن این حلقه وصل و جدا کردن امت از دین بزرگش و در پی آن عناصر وجودیش است.
به حق این مناسبت شریف و صاحب عظیم آن [از خدا می‌‏خواهیم‏] که اراده آگاهانه این امت را محقق کند و ارتباطش را در همه عرصه‏‌های زندگی با دین مجسم نماید و حوزه را حفظ کند و از شر دشمنان مصون بدارد تا این حوزه برای همیشه بیان صحیح دین در امت و راهنمای امت به خیر دنیا و آخرت باشد.

آرمان هیأت