در سال‌های اخیر با افزایش تعداد زائران عتبات بر تعداد کاروان‌های آزاد عتبات نیز افزوده شده است؛ به طوری که بسیاری از افراد در این کاروان‌ها نام‌نویسی کرده و بدون اطلاع از مشکلات احتمالی همراه با کاروان‌های آزاد به این سفر معنوی مشرف می‌شوند.

یکی از مهم‌ترین شیوه‌های جذب افراد توسط کاروان‌های آزاد عتبات، تبلیغات و قیمت کمتر نسبت به کاروان‌های سازمان حج و زیارت است؛ اما در عمل این کاروان‌ها هزینه بیشتری از زائران اخذ می‌کنند، به طوری که برای هر بخشی از جمله حمل بار، درمان و ... هزینه جداگانه در نظر می‌گیرند که زائران باید در طول سفر این هزینه‌ها را بپردازند.

در این گزارش به برخی نابسامانی‌های کاروان‌های آزاد عتبات از جمله فریب زائران با تبلیغات کاذب می‌پردازیم.

حسن جدیدی، یکی از مدیران هتل‌های سازمان حج و زیارت در عراق که سال‌ها در این زمینه تجربه دارد، در گفت‌وگو با فارس با اشاره به ضرر و زیان‌هایی که زائران عتبات همراه با کاروان‌های غیرمجاز می‌بینند، گفت: از زمانی که کاروان‌های غیرمجاز فعالیت خود را آغاز کرد، فجایع غیرقابل جبرانی در زمینه سلامت و امنیت زائران رخ داد.

وی با بیان اینکه متأسفانه بسیاری از مسئولان کاروان‌ها در حق زائران خیانت می‌کنند، افزود: گاهی این کاروان‌ها، تبلیغاتی از جمله اسکان در نزدیکی حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) را ارائه می‌دهند، در حالی که سایر خدمات آن‌ها به زائران بسیار محدودتر از حق آن‌ها است.

این امر در حالی است که کاروان‌های آزاد با شیوه و تبلیغ کاهش هزینه سفر به عتبات افراد را جذب می‌کنند، اما در حین سفر به بهانه‌های مختلف از زائران هزینه بیشتر طلب کرده و حتی آن‌ها را از حداقل‌های اسکان و تغذیه محدود می‌کنند؛ تا جایی که این اقدام در ایام مناسبتی بیشتر حس می‌شود به طوری که شاهد هستیم در مناسبت‌ها و ایام شلوغ‌تر نه تنها هتل‌های غیرقابل اسکان بلکه تغذیه نامناسبی در اختیار زائران قرار می‌گیرد و اکثر زائران نیز به دلیل اینکه با هدف زیارت به این سفر معنوی مشرف شدند، گلایه‌ای از نابسامانی‌ها ندارند.

به گفته‌ مدیرکل عتبات سازمان حج و زیارت در نوروز 97 بیش از 110 هزار زائر در قالب‌ کاروان‌های شرکت شمسا به عتبات سفر کرده‌اند؛ این امر در حالی است که بر اساس آمارهای سرکنسول ایران در کربلا در این ایام همین تعداد در قالب کاروان‌های آزاد به عتبات سفر کرده‌اند.

این آمارها نشان می‌دهد که بسیاری از مردم همچنان با کاروان‌های آزاد به عتبات سفر می‌کنند و بدون توجه به عواقب آن به ویژه در صورت رخ دادن حادثه یا فاجعه‌ای با کاروان‌های آزاد همراه شده و از حداقل‌ امکانات بی‌بهره می‌مانند که البته در این راستا باید سازمان حج و زیارت فکری کرده و ضمن جلوگیری از اعزام کاروان‌های آزاد، مردم را به سمت سفر به کاروان‌های حج و زیارت تشویق کند و اجازه ندهد تا برخی افراد سودجو با احساسات مردم بازی کرده و آن‌ها از حق خود محروم کنند.

البته بسیاری از افرادی که با کاروان‌های غیرمجاز به عتبات سفر می‌‌کنند، اطلاعی از مجاز یا غیرمجاز بودن دفتر خدماتی زیارتی نداشته و حتی نمی‌دانند چه تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد و افراد تنها به دلیل پایین‌تر بودن هزینه سفر به این کاروان‌ها می‌پیوندند، چرا که به گفته مرتضی آقایی مدیرکل عتبات سازمان حج و زیارت هزینه سفر هوایی به عتبات در ماه‌ها اخیر تا یک میلیون و  784 هزار تومان است؛ در حالی که سفر با کاروان‌های آزاد تا یک میلیون و 550 هزار تومان تخمین زده شده است و همین قیمت کمتر موجب می‌شود که برخی افراد بدون اطلاع از عواقبِ سفر با کاروان‌های آزاد، با این کاروان‌ها به عتبات سفر کنند.

یکی دیگر از تفاوت‌های کاروان‌های سازمان حج و زیارت با کاروان‌های آزاد، عوامل کاروان و حتی روحانی و مدیر است. در کاروان‌های سازمان حج و زیارت از نیروهای باتجربه و گزینش شده بر اساس ضوابط سازمان حج و زیارت استفاده می‌شود و در صورت قصور با آنان برخورد قانونی خواهد شد، اما در کاروان‌های غیرمجاز گاهی از مدیر و روحانی استفاده نمی‌کنند تا هزینه‌ها کاهش یابد یا اگر هم استفاده کنند، به دلیل عدم گزینش در خصوص صلاحیت فردی، اخلاقی و اجتماعی اطمینان حاصل نشده و مرجعی جهت برخورد قانونی با این افراد وجود نداشته و سازمان حج و زیارت نیز هیچ‌گونه تعهدی در زمینه کاروان‌های آزادبر ندارد.
 

آرمان هیأت