هر ساله وقتی به ماه محرم نزدیک می‌شویم، مداحان برای ساخت نوحه‌های جدید و تأثیرگذار به تکاپو می‌افتند. اما این امر به‌تازگی تنها به قشر مداحان مختص نمی‌شود. چند سالی است که چهره‌های هنری و ورزشی بسیاری در این ایام میکروفون به دست شده‌اند و مداحی می‌کنند. دیگر حضور سلبریتی‌ها در دسته‌ها و محافل عزاداری تنها به تقسیم نذورات یا پوشیدن لباس عزاداری خلاصه نمی‌شود.

مداح خواننده یا خواننده مداح
پیروز ارجمند، آهنگساز و موسیقی‌شناس درباره مداحی خوانندگان پاپ که امروزه هم تاحدودی مرسوم شده است، به خبرنگار «ایرناپلاس» گفت: در دوره صفویه به دلیل محرومیتی که برای موسیقی پیش آمد و موسیقی ممنوعیت پیدا می‌کند، موسیقیدان‌های ایرانی آواها، مقام‌ها و آوازهایی را که در آن زمان مرسوم بود را به مداحان، روضه‌خوانان و تعزیه‌خوانان آموزش می‌دادند و به آن‌ها می‌سپردند. بدین‌وسیله موسیقی ایرانی وارد شیوه مداحی، نوحه‌خوانی، تعزیه‌خوانی و روضه‌خوانی می‌شود. در دوره‌های بعدی و در دوران پهلوی و معاصر مجدداً ممنوعیتش که از اواخر دوره قاجار وجود داشته، برداشته می‌شود. ما می‌بینیم نسل زیادی از خوانندگان از خاندان مداحان هستند. مثلاً در اصفهان تاج اصفهان به اسم تاج‌الواعظین بود. یعنی ایشان در اصل از خانواده واعظین و اهل منبر هستند یا در اقبال السلطان و ظلی تعزیه‌خوان و مداح بوده‌اند. نسل اول خوانندگان سنتی ما عموماً مداحی می‌کردند و تعزیه‌خوان و نوحه‌خوان هم بوده‌اند. اما الان برعکس شده است، یعنی خوانندگان ما به سمت مداحی روی آورده‌اند.

اهداف خوانندگان
ارجمند با اعلام اینکه موسیقی پاپ یک موسیقی مردمی است، خاطرنشان کرد: چون موسیقی پاپ موسیقی مردمی است، طبیعتاً مداحی خوانندگان در جریان یک آیین کهنی که ریشه در باورها و اعتقادات ما دارد و خیلی هم فراگیر است و طرفداران بسیاری هم دارد، از دو مرحله می‌گذرد؛ خوانندگان پاپ دنبال مخاطبان جدید و فروش بلیت‌ها و جذب مخاطبان جدیدی برای سالن‌های کنسرتشان می‌گردند که این را از قشر مذهبی و افرادی که گرایش‌های مذهبی دارند فراهم کنند. فرضیه دیگر این است که بر اساس اعتقاد قلبیشان می‌توانند این روش ابزاری برای خوانندگی‌شان باشد. تقریباً در چهار سال اخیر خیلی از آثاری می‌بینید در مداحی و نوحه‌خوانی اجرا می‌شود که از ترانه‌های پاپ و محلی و سنتی روز هستند و می‌بینیم که شعرشان تبدیل به مداحی‌ها می‌شود.
ارجمند در پاسخ به این پرسش که آیا خوانندگان فنون مداحی را دارند یا خیر؟ افزود: خوانندگان پاپ تکنیک قوی‌تری از مداحان دارند. اما تعداد مداحانی که سعی کردند از تکنیک پاپ استفاده کنند بیشتر است. مثلاً بنیامین خواننده‌ای که از مداحی می‌آید در صورتی که چند نفر از مداحان ما توانستند به موفقیت بنیامین دست پیدا کنند. بنابراین، خوانندگی پاپ سخت‌تر از مداحی است. لذا مداحی خوانندگان کار سختی نیست و می‌تواند ارتباطی احساسی‌تر با مخاطب برقرار کند.

فوتبالیست‌هایی که مداح شدند
فرهاد کاظمی، مربی سرشناس فوتبال که زمانی هدایت تیم سپاهان اصفهان و پاس تهران را برعهده داشت، از جمله چهره‌های سرشناسی است که در هیأت‌های عزاداری مداحی می‌کرد. غلام پیروانی، مربی مطرح و سابق فجر سپاسی شیراز هم به گفته شیرازی‌ها ازجمله مداحان مخلص اهل بیت است که همیشه در برنامه‌های عزاداری خطه شیراز با همان هیبت حضور یافته و مداحی کرده است. اما نسل مداحان ورزشکار تغییر پیدا کرده است، امیرحسین صادقی، بازیکن اسبق استقلال که در سال‌های پایانی فوتبال خود قرار دارد و از شیفتگان مرحوم سید جواد طباطبایی(ذاکر) هم است، امسال در یکی از هیأت‌های تهران مداحی کرد. شایان مصلح، بازیکن کنونی تیم پرسپولیس هم در جایگاه مداحی قرار گرفت و نوحه‌ای را در باب قیام امام حسین در ظهر عاشورا ارائه داد. اما سیدمهدی سیدصالحی، بازیکن سابق دو تیم پرطرفدار پایتخت؛ استقلال و پرسپولیس هم از دیگر بازیکنانی بود که با حضور در برنامه «فرمول یک» با اجرای علی ضیا در آنتن تلویزیون مداحی کرد و فضای این برنامه را به‌کلی تغییر داد.

بازخوانی نوحه‌های معروف
این نوحه‌خوانی‌ها فارغ از اینکه تا چه اندازه مناسب و مقبول عزاداری‌هاست و می‌توان تاثیرگذار باشد، به‌دلیل ادای آن‌ها توسط چهره‌های مطرح همیشه دیده شده است. البته اشعار و قطعات خوانده شده توسط این هنرمندان و فوتبالیست‌ها معمولاً بازخوانی یک نوحه معروف است و کمتر پیش می‌آید که قطعه جدیدی را مداحی کنند.
در دهه اول محرم سال جاری هم فیلمی از نوحه‌خوانی خواننده مطرح این روزها موسیقی پاپ در فضای مجازی منتشر شد که با نظرات زیادی هم همراه بود.

بهنام بانی
بهنام بانی، خواننده پاپ کشور است که از مردادماه سال 95 با قطعه «علاقه خاص» به شهرت رسید. این خواننده که توانست با اولین کنسرت خود یک رکورد جدید در مارکت موسیقی ایران به ثبت برساند، سال گذشته و برای اولین بار فیلمی از مداحی‌اش در روستای «کلا» دامغان منتشر شد. وی امسال هم در صف عزاداری امام حسین (ع) در روز عاشورا و با خواندن قطعه‌ای از سریال «مختارنامه» مداحی کرد.

محمد اصفهانی
محمدمهدی واعظی معروف به محمد اصفهانی، پزشک، خواننده و آهنگساز پاپ و سنتی ایرانی است. این خواننده کارنامه پرباری در زمینه موسیقی پاپ دارد. همکاری با ارکستر ملی، بهترین خواننده موسیقی پاپ، بهترین قطعه پاپ سنتی، دریافت تندیس بهترین تیتراژ تلویزیونی سال و... ازجمله افتخارات حرفه‌ای این هنرمند است. در ماه‌های محرم مداحی‌های بسیاری از وی شنیده شده است. صدای سوزناک این خواننده خوش‌صدا و استفاده از اشعار مناسب و ارزشمند، آثار مداحی این خواننده را بسیار تاثیرگذار و زیبا کرده است.

رضا صادقی
رضا صادقی، خواننده موسیقی پاپ، آهنگساز و ترانه‌سراست که فعالیت رسمی خود را پس از «مشکی رنگ عشقه» با انتشار آلبوم «پیرهن مشکی» آغاز کرد. این خواننده پرطرفدار که ابتدا کار خود را با تلاوت قرآن آغاز کرده است، اکثر روزهای تاسوعا و عاشورا را به زادگاه خود یعنی بندرعباس می‌رود و در آنجا به مداحی و عزاداری می‌پردازد.

بنیامین
بنیامین بهادری، خواننده موسیقی پاپ که فعالیت رسمی خود را از سال 85 آغاز کرد، توانست با سبک و اشعار متفاوتش جایگاه خود را درمیان دوست‌داران موسیقی پاپ پیدا کند. جالب است که این خواننده قبل از شروع به فعالیت حرفه‌ای خوانندگی، در سنین نوجوانی‌اش مداحی می‌کرده است. البته وی علاوه ‌بر مداحی، درباره محرم و امام حسین(ع) قطعاتی را برای محرم و امام حسین (ع) در آلبوم‌های خود منتشر کرده است.

علیرضا طلیسچی
علیرضا طلیسچی در بهمن 1384 به‌صورت حرفه‌ای وارد دنیای موسیقی پاپ شد. این خواننده که در میان جوانان طرفداران بسیاری پیدا کرده است، بیشتر علاقه‌مندانش وی را با قطعه «زمین گرمم کمته» می‌شناسند. طلیسچی بعد از مدت‌ها فعالیت توانست اولین آلبوم رسمی خود را با عنوان «دقیقه‌هام» منتشر کند. وی در محرم امسال قطعه‌ای به نام «علمدار» را در رثای امام حسین (ع) خوانده است.

هدف این مداحی‌ها چیست؟
شاید مداحی خوانندگان و فوتبالیست‌ها به‌ظاهر امری عادی تلقی شود، اما باید دید که آیا این افراد به فنون اولیه مداحی‌ اشراف دارند و تا چه اندازه می‌توانند یک نوحه تأثیرگذار و ارزشمند را بخوانند. اصلاً هدف از انجام این امر چیست؟ معروف شدن و چرخیدن دست به دست فیلم‌های نوحه‌خوانی‌شان تا چه اندازه می‌تواند در این امر دخیل باشد؟ یا اینکه کاملاً به‌دلیل اعتقاد و احساس مذهبی‌شان مداحی می‌کنند؟ این امر چقدر می‌تواند مردم و جامعه را به سمت‌وسوی عزاداری‌های منطقی و به‌دور از افراط و اشتباه بکشاند؟

آرمان هیأت