در آستانه اربعین سالار شهیدان حضرت اباعبدا... الحسین(ع) و با همکاری هیئت اندیشه‌ورز معاونت بانوان ستاد اربعین، همایش بین‌المللی «اربعین میراث معنوی مشترک ملل جهان اسلام»، روز گذشته، دوشنبه بیست و سوم مهرماه ۱۳۹۷، با حضور جمعی از پژوهشگران حوزه میراث ناملموس فرهنگی و فرهنگ و هویت اسلامی، در بنیاد ایرانشناسی برگزار شد.
در آیین گشایش این همایش که با حضور  آیت‌ا... سیدمحمد خامنه‌ای، رئیس بنیاد ایرانشناسی همراه بود، وی با بیان اینکه اربعین از میراثهای ناملموس مهم بشری و از مباحث مهم شیعی است، گفت: این میراث متفاوت از میراثهای ملموسی است که با نشانه‌های فیزیکی- همچون بنا و ساختمان داشتن- قابل ادراک و لمس شدن هستند؛ بنابراین در شناسایی مواریث ناملموس باید به تحلیل و تفکر پرداخت و نتایج علمی و معرفتی از آن بدست آورد.
وی افزود: آیین اربعین دارای ابعاد معنایی بالایی است و در آن علاوه‌بر جنبه‌های تاریخی، هدفهای والای بشری همچون: فرهنگ‌سازی و تکمیل و تقویت فرهنگ بشری- برای کل تاریخ- نهفته است. از خصوصیاتی که در برنامه اسلام و فقه شیعه آمده، ابدی و همیشگی بودن برنامه‌های آن است و تا انتهای تاریخ خداوند متعاول برای انسان هدفمند از این راه ارائه برنامه کرده است. بر این اساس و با توجه به این مقدمات در سه بخش «تاریخ»، «هدف اربعین» و «فرهنگ‌سازی» در این حوزه به ارائه مطلب میپردازم.
رئیس بنیاد ایرانشناسی ادامه داد: نخست آنکه، تاریخ مخلوطی از اخبار و گفتارهای جعلی و دروغین است و یا از سوی اشخاصی که واقعی نبوده و یا از ستمگران زمان بوده‌اند، نقل شده‌ است، بنابراین برای رصد اخبار و تاریخ صدر اسلام نیاز به تحلیل تاریخ اسلام است. به نکته‌ای که باید توجه داشت آنست که شیعه تاریخ زیاد دارد، که برای پرداختن دقیق به آن نیاز به تحلیلهای بنیادین تاریخی است.
وی در ادامه با اشاره به تلاشهای حضرت امام سجاد(ع) در حفظ بنیان اسلام افزود: پس از حادثه کربلا زمانیکه امام سلام‌ا... علیه به حجاز بازگشتند، درحالیکه جوانی آسیب‌دیده بلحاظ روحی بود و چندین بار قصد شهادتش را کرده بودند، اما به یمن خداوند متعال ولی زمانش حفظ شد. امام آرام از منزل بیرون می‌آمد و به زیارت خانه خدا میرفت و آرام به منزل بازمیگشت و  به ظاهر هیچ فعالیت سیاسی نداشت، اما بزرگترین تشکیلات برانداز ظلم و ستم از زمان ایشان شروع بکار کرد.از طرفی فعالیتها و جهاد علمی همچون: فلسفه، معارف دینی، علوم طبیعی و غیر طبیعی از زمان امام چهارم شروع به رشد کرد و دانشمندان بزرگ جهان اسلام شاگرد و دست پرورده امامان پس از حضرت سجاد(ع) همچون حضرت امام باقر(ع) و حضرت امام صادق(ع) بودند. در واقع این اسلام شیعی بود که تمدن و علم ساخت و بنابر گفته شهید صدر اسلام شیعی پایه‌گذار علوم بود و تمدن و فقه و فلسفه اسلامی را به جهانیان معرفی کرد.
آیت الله محمد خامنه ای با بیان اینکه متأسفانه نهضت شیعه در خیلی موارد با عنوان اسماعیلیه شناخته می شود، که صحیح نیست، چنین ادامه داد: اگر در ادوار گوناگون تاریخ، شیعیان راجع به حادثه عاشورا عزاداری و مرثیه‌سرایی نمیکردند و عمق و عظمت این فاجعه تاریخی به گوش جهانیان نمیرسید، بی‌شک بساط عدل و ظلم‌ستیزی و مبارزه با جباران ستمگر از میان مردم زمین برچیده میشد.
وی با اشاره به بازگشت اهل بیت علیهم‌السلام از شام به کربلا، پس از چهل روز، افزود: حضرت امام سجاد(ع) از راه شام به کربلا بازگشت و سنت اربعین و پیاده‌روی آن باقی ماند و بعدها با تعزیه‌خوانی و شبیه‌خوانی و مراسم عزاداری، آموزه های اربعین و فرهنگ رشادتهای حسینی در ماجرای اسفناک صحرای کربلا برای آیندگان حفظ شد. بر این اساس به آثار مواریث شیعه باید توجه تمام داشت و مورخ با هر آیین و مسلکی، به جهت فرهنگسازی صحیح برای آیندگان، باید تاریخ را درست درک کند.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا سپس به هدف از برپایی و گرامیداشت آیین اربعین حسینی پرداخت. بنا بر گفته ایشان هدف از گرامیداشت یاد واقعه عاشورا و برپایی مراسم اربعین تنها روضه خوانی و یاد کردن از امام مظلوم نیست. بشر به حکم وجدان و غریزه فطری خود به آزادی، آزادگی، استقلال، عدالت و مساوات پایبند است. بر این اساس مراسم اربعین دارای هدفی بزرگ است و نتیجه‌ای که از این هدف حاصل می شود آنست که زندگی و راهبرد بشر در قالب نرم‌افزاری به اسم فرهنگ است، که اگر این فرهنگ منحظ باشد، زندگی خوبی نخواهد داشت؛ اما اگر با وجدان همراه باشد جامعه زیر بار ظلم و جورِ حاکم ستمگر نخواهد رفت و البته چنین فرهنگی است که بشر را به صلح و صفا خواهد رساند.درخصوص واقعه غدیر خم نیز اگر اینگونه استنباط شود که صرفاً امامی منصوب شده، دچار اشتباهی تاریخی شده‌ایم. واقعیت قضیه این نیست، بلکه اصل قضیه که پیامبر علیه رحمت بنا نهادند آنست که در تمام تاریخ رهبر باید شخصی مانند امام علی(ع) باشد؛ شخصی وارسته، فداکار، خدا ترس، عالم به قوانین الهی و وفادار به آن و بدون هوای نفس. بخاطر همین غفلتها است که دنیا و بشر امروز درگیر ظلم فاسدان است.
رئیس بنیاد ایرانشناسی با اشاره به نقش ایرانیان در گسترش اسلام، چنین ادامه دادند: مباحث گرانمایه‌ای از اسلام و ایرانیت در تاریخ اسلام موجود است. آنچه در این خصوص مهم است آنست که بهترین مباحث علوم اسلامی، دینی، طبیعی و دیگر دانشها بهترین آنها از سوی ایرانیان مسلمان گزیده شده و به بهترین نحو به جهانیان ارائه گشته‌اند.راهپیمایی اربعین حسینی نیز یکی از میراث مهم بشری و همچنین از معقولات مهم شیعی است. در زیارت عاشورا نیز پیش از سلام بر امام حسین(ع) بر دشمنان آن حضرت لعن میکنیم و این بدان معناست که همیشه باید در برابر ظلم ظالمان جبهه گرفت و کوتاه نیامد؛ چرا که اصل زندگی انسان بر اساس آزادی و آزادگی بنا نهاده شده است.
 

آرمان هیأت