داوود فتحعلی‌بیگی با بیان آنکه در پیگیری اسناد تاریخی درباره جایگاه رفتار آیینی مردمان ایران زمین می‌توان به رد تاریخی سه هزار ساله دست یافت، گفت: کشورهای صاحب تمدن مانند ایران همواره یکی از اصلی‌ترین پایه‌های رشد تمدن خود را بر مبنای رفتارهای مذهبی و آیین‌های نمایشی استوار کرده‌اند.
وی ادامه داد: در مرور رفتارهای فرهنگی جامعه ایرانی می‌توان آیین‌های مختلفی با محور اصل اطاعت و بندگی در برابر خداوند بزرگ که از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین معارف دین اسلام یاد می‎شود را رصد کرد، چراکه پیش از ظهور اسلام در ایران، ایرانیان و به ویژه زرتشتیان پیرو مفهوم و مکتبی بود که در آن نیز بر حضور خداوند یگانه و ذات حق تعالی و مفهوم بندگی او تاکید داشتند.
نویسنده کتاب «آشنایی با مبانی شبیه‌خوانی» مهم‎ترین ویژگی آیین‌های نمایشی را گره‌خوردگی و آمیختگی آنها با بافت زندگی مردم دانست و تصریح کرد: همسویی رفتارهای آیینی با شیوه زیست و زندگی مردمان ایرانی باعث شد که با ورود اسلام به ایران نحوه پذیرش و همراهی ایرانیان با شعائر دینی ساده‌تر و در عین حال منطبق بر اصول و معارف مذهبی باشد.
وی هدف از شکل‌گیری آیین در شکل رفتار تمدنی مردم را نهادینه کردن مفاهیمی دانست که با رعایت و انجام آنها، جامعه به سمت سعادت و موفقیت سوق داده می‌شود و افزود: با شکل‌گیری مفاهیم مدرنی مانند تئاتر و شاخه‌های مختلف آن مانند تئاتر دینی، در شرایط حاضر شاهد رفتار و حرکت هنرمندان برای شکل‌دهی به مفاهیم ذهنی و نگاه خلاقه‌شان با استناد به مفاهیم نوین هنر به شکلی هستیم که دیگر نمی ‌توانیم خط تمییزی میان تئاتر دینی با انگاره‌های آیین‌های نمایشی ترسیم کنیم.
فتحعلی‌بیگی مهم‌ترین موتور محرک تئاتر دینی را در وابستگی به آیین‌های نمایشی موجود در فرهنگ و تمدن ایرانی دانست و تأکید کرد: امروز زمانی که مخاطبان در تماشاخانه‌ها به دیدن تئاتر دینی می‌نشینند، شاهد ایجاد بیشترین حس همزاد پنداری میان مخاطبان با آثار نمایشی هستیم چرا که هنرمندان، امروزه در تولید تئاترهای دینی تلاش می‌کنند بیشترین بهره‌برداری را از مفاهیم آشنای آیین‌های نمایشی داشته باشند.
این پژوهشگر و نسخه‌پژوه نامدار کشورمان با اشاره به ستاره‌ای تعزیت و سوگواری ایرانیان در شکل باستان تا به امروز تأکید کرد: مفاهیم کلان و عمیقی مانند حسرت، دریغ و سوگواری به خاطر از دست دادن عزیزی در تمامی فرهنگ‌ها ریشه مشترک دارد؛ اما همین مفاهیم مشترک انسانی در شکل‌گیری رفتارهای آیینی مانند «تعزیت» به عنوان بستری متعالی برای تولید تئاترهای دینی با مفاهیم مدرن امروزی بیشترین تاثیر را دارا هستند.

آرمان هیأت