سید محسن موسوی بلده، قاری برجسته‌ی بین المللی و استاد قرآن از جمله کسانی که است که دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی را درک کرده است. او که متولد شهریور ۳۲ است، در گفتگویی به مقایسه‌ی فعالیت‌های قرآنی پیش از انقلاب و پس از انقلاب پرداخت.


او ابتدا به موضوع ورود قرائت و حفظ قرآن کریم به ایران اشاره کرد و گفت: حدود ۲۰ سال پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، سبک‌های سنتی در قرائت‌های محلی و در هیئت‌ها حاکم بود. آرام آرام جهان اسلام با تحولاتی در زمینه‌ی قرائت مواجه شد که این تحولات از مصر آغاز شده بود. نوار‌های عبدالباسط در تهران و مشهد دست به دست چرخید و کمی شیوه‌ی نوین قرائت، در جهان اسلام و ایران، پیچید. بیشتر در این دو شهر، موضوع قرائت قرآن به شکل نوین مطرح بود. چهره‌هایی که در تهران و مشهد در حوزه‌ی قرائت مطرح بودند، بیش از هر کسی شبیهِ قاریان مصری قرآن را تلاوت می‌کردند.

این قاری بین المللی ادامه داد: آن زمان بحث قرائت در ایران، به جدیت امروز مطرح نبود. با توجه به فرهنگ و سیاستی که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور حاکم بود، کسانی که علاقه‌مند به قرائت یا حفظ قرآن بودند، یا از طریق نوار یا در هیئت‌ها و جلسات سنتی کمی به قرآن نزدیک می‌شدند و با آن انس می‌گرفتند. تنها برنامه‌ی رسانه‌ای درباره قرآن، پخش سه دقیقه‌ای قرائت عبدالباسط شب‌های جمعه از رادیو ایران بود. به جز این برنامه، هیچ قرائت یا ترتیلی از رادیو و تلویزیون پخش نمی‌شد؛ بنابراین تمامی فعالیت‌هایی که پیش از انقلاب در حوزه‌ی قرائت و حفظ انجام می‌شد، مردمی بود.


سید محسن موسوی بلده در ادامه نخستین قاری بین المللی ایران را معرفی کرد و گفت: جرقه‌ی حرکت مردمی به سمت قرائت و حفظ سال ۴۵ اتفاق افتاد. در همان، سال جوانی به نام محمد تقی مروت خودش را به عنوان معلم قرآن بر سر زبان‌ها انداخت. او مسلط به سبک نوین قرائت یا همان قرائت مصری بود و در منطقه‌ی بازار جلساتی برگزار می‌کرد. ایشان استاد من هم بودند. فکر می‌کنم فاصله‌ی سنی من با استاد مروتی ۱۰ سال بود. نکته‌ی جالب درباره‌ی استاد مروت این بود که خودشان استاد نداشتند و با توجه به علاقه‌ی فراوانشان به قرآن و گوش کردن نوار‌های عبدالباسط توانستند، قرائت مصری را یاد بگیرند.

وی افزود: پس از دو سال که استاد مروت بر سر زبان‌ها افتادند و خانواده‌های مذهبی، فرزندانشان را برای یادگیری قرآن نزد ایشان می‌بردند، اتفاق تازه‌ای برای این استاد قرآن و جامعه‌ی قرآنی رخ داد. محمد تقی مروت در مسابقات مالزی، رتبه‌ی نخست قرائت را به خود اختصاص داد. این برای نخستین بار بود که یک قاری ایرانی در این مسابقات به مقام نخست دست پیدا می‌کند. به این ترتیب استاد مروت بنیانگذار نهضت نوین تلاوت در ایران شناخته شد. پس از آن بود که آرام آرام جلسات قرآن شکل گرفت و گسترش پیدا کرد. در ادامه اشخاصی مانند استاد مولایی نیز به جمع معلمان قرآن اضافه شدند.

موسوی بلده با اشاره به فعالیت‌های دولت رژیم پهلوی در حوزه‌ی قرائت قرآن، خاطر نشان کرد: حدود ۱۰ سال پیش از انقلاب نخستین دوره‌ی مسابقات بین المللی قرآن کریم در مالزی برپا شد. این نخستین مسابقات قرآنی در جهان اسلام بود. سازمان اوقاف در آن زمان مسابقاتی برای انتخاب قاری جهت اعزام به مالزی برگزار می‌کرد. فعالیت‌های دولتی در زمینه‌ی قرآن به دو بخش تقسیم می‌شد. یکی برگزاری مسابقات انتخابی جهت راهیابی به مالزی و شرکت در آن مسابقات بود؛ نکته‌ی دیگر اجازه‌ی ورود قاریان مصری به ایران بود. برخی از قاریان مصری هم برای اشاعه‌ی فرهنگ قرآنی، به ایران آمدند. البته مصر اعزام قاریان را برای کشورهای دیگر هم انجام می‌داد. برگزاری مسابقات قرآن به دست سازمان اوقاف و اجازه‌ی ورود قاریان مصری به ایران، تنها فعالیتی بود که نظام شاهنشاهی در زمینه‌ی قرائت قرآن انجام داد.


این فعال قرآنی در ادامه به وضعیت قرائت و حفظ قرآن پس از انقلاب پرداخت و بیان کرد: اواخر دهه‌ی ۵۰ یعنی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اوج دوران قرائت نوین در ایران بود. جلسات قرآن به شکل ثابت و مستمر انجام می‌شد و موضوع قرائت در ایران کاملا تخصصی بود. شاگردان استاد مروت و استاد مولایی کم کم خودشان به جایگاه معلمی قرآن رسیده بودند و خود به تدریس قرآن می‌پراختند. سازمان تبلیغات روند اعزام قاریان برتر به مسابقات مالزی را ادامه داد و خود نیز در اوایل دهه‌ی ۶۰، نخستین دوره‌ی مسابقات بین المللی قرآن کریم در ایران را برگزار کرد. دوره‌ی نخست در حسینیه‌ی ارشاد برگزار شد.
موسوی بلده با اشاره به مقایسه‌ی فعالیت‌های قرآنی پیش از انقلاب و پس از انقلاب اسلامی گفت: واقعا کیفیت و کمیت قرائت در ایران پیش از انقلاب اسلامی و پس از انقلاب قابل مقایسه نیست. استاد مروت نشان دادند که ایرانیان آنقدر در زمینه‌ی قرآن و تلاوت قرآن استعداد دارند که بی استاد هم می‌توانند، به جایگاه‌هایی دست پیدا کنند، اما از این استعداد‌ها پیش از انقلاب استفاده نمی‌شد. ما در حوزه‌ی تربیت قاری و خواندن صحیح قرآن پس از انقلاب مانند دریایی هستیم که وسعتش کل ایران را فرا می‌گیرد. پیش از انقلاب اسلامی ما یک قاری زن نداشتیم و حضور بانوان در مسئله‌ی قرآن در حد صفر بود. الان بانویی از دور‌ترین نقاط به رادیو قرآن زنگ می‌زند و قرائتی بی نقص را انجام می‌دهد.


وی در پایان اضافه کرد: امروز پس از مصر که سیطره‌ی بلامنازعی در بین کشور‌های اسلامی در زمینه‌ی قرائت دارد، کشور ایران در میان بهترین های قرائت و حفظ قرآن است. ایران با وجود اینکه زبان رایجش عربی نیست، بهترین کشور در زمینه‌ی قرائت، حفظ و ... در میان کشور‌های مسلمان پس از مصر است. تعداد حافظان ما پیش از انقلاب به انگشتان یک دست هم نمی‌رسید. الان به جایی رسیده ایم که رهبر انقلاب هدف تربیت ۱۰ میلیون حافظ را برای فعالان قرآنی در نظر گرفته اند. این نشان از حرکت عمیق نظام جمهوری اسلامی در زمینه‌ی ترویج فرهنگ قرآنی است.

 

 

آرمان هیأت