آرمان هیأت - نقطه ضعف امروز شعر فاطمی

گرچه شعر فاطمی، زیرمجموعه‌ای از شعر آیینی به شمار می‌رود، اما در طول تاریخ کمیت آن نسبت به شعر عاشورایی بسیار کمتر بوده است .حتی در بین اشعار آیینی با محوریت زنان برجسته اهل بیت هم، سهم زینب کبری سلام الله علیها به وضوح بیشتر است .

نفیسه سادات موسوی/ شاعر: شعر فاطمی به دلیل اصالت خاص شیعی‌اش، در سده‌های گذشته بین اشعار شاعران مذهبی نمود کمتری داشته است. نقطه عطف سرایش شعر فاطمی، دوران حکومت پادشاهان شیعه بوده است؛ از صفویه آغاز شده و تا دوران قاجار هم این بالندگی ادامه داشته است. در دوران پهلوی به دلایل سیاسی با افت چشمگیری روبرو شد اما در سالهای آخر منجر به انقلاب، دوباره سیر صعودی گرفت. بی‌شک دوران پس از انقلاب، از لحاظ کمیت و کیفیت، دوران شکوفایی شعر فاطمی است.
علی ای حال، با اینکه مرثیه‌سرایی بخش عمده ای از سروده ها را در شعر آیینی به خود اختصاص می‌دهد، باید در نظر داشت که هدف اصلی شعر در مراثی نباید اشک گرفتن از مخاطب باشد. بهتر آن است که محتوای شعر طوری باشد که "نالیدن" مخاطب مقدمه‌ای باشد برای "بالیدن" او. به عبارت رساتر هدف شعر آیینی باید بیان معارف باشد و مرثیه تنها در جایگاه مکمل این هدف آورده شود.

به طور خاص در شعر فاطمی- مراثی- ، ما با تکرار و تقلید و کلی‌گویی مواجهیم. پرتکرار ترین محورهای شعر فاطمی را مظلومیت و ماجرای شهادت ایشان تشکیل می‌دهد. بسامد بالای کلید واژه‌های در، دیوار، آتش، مسمار، بیت الاحزان، مزار پنهان و .... در اشعار فاطمی موید این سخن است.

یکی از بزرگترین نقطه ضعف های شعر فاطمی معاصر، بدون شک همین نگاه تک‌بعدی به زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها است. باید در نظر داشت که "موضوع" فاطمی به تنهایی نمی‌تواند رسالت خود را در راستای ترویج سبک زندگی فاطمی به انجام برساند و شاعر باید در شعرش، "موضع" فاطمی اتخاذ کند. پرداختن به جنبه‌های مغفول مانده زندگی حضرت زهرا باید اولویت شاعران امروز در سرودن شعر فاطمی باشد. در کنار مضامین مظلومیت و شهادت حضرت، باید نیم نگاهی هم به ترویج سبک زندگی فاطمی داشت. برای این مهم باید به مضامینی چون رویکرد سیاسی و اجتماعی ایشان در خطبه های حکیمانه و جسورانه شان، حضور شجاعانه ایشان در صحنه برای دفاع از ولایت، مدل تربیتی مادرانه ایشان، حجاب و عفاف، ساده زیستی و قناعت، دشمن‌شناسی و.... توجه ویژه نماید.

شاید علت کم‌کاری شاعران در این بخش‌ها فقر دانش دینی آنها باشد. شاعر آیینی باید بداند محبت و ارادت اگرچه لازمه ورود به دریای شعر آیینی هستند اما به تنهایی و بدون مطالعه کافی منابع معتبر، برای سرودن شعرِخوب ، ماندگار و اثرگذار کافی نیستند. امید می‌رود با توجه به بستر مناسب این ایام برای انتشار اشعار فاطمی در سطح گسترده، شاعران عزیز هم با روی آوردن به مطالعات روایی و تاریخی مستند در همین محور، روز به روز به سمت تولید آثار بدیع و بصیرت افزا در حوزه شعر فاطمی پیش روند.