آمار نشان می‌دهد ماه رمضان، جرم و جنایت كم می‌شود. انگار روح تقوا مانند ابری بالای كشور را می‌گیرد و آنها كه هوس كار خطا به‌سر دارند را تحت‌تاثیر قرار داده و آنها را هم به راه راست هدایت می‌كند. این كه روح مسلط به جامعه بر تك‌تك افراد یك اجتماع اثر می‌گذارد را انسان‌شناس‌ها و جامعه‌شناسان تایید كرده‌اند. وقتی بیشتر مردم به خوبی فكر و به سمت نیكی حركت كنند، حال و هوایشان مانند رایحه‌ای خوش بو پخش می‌شود و مثل آهن‌ربا دیگران را هم جذب خوبی می‌كند. ماه‌رمضان آدم‌ها را به آهن‌ربا تبدیل می‌كند، خوبی‌ها یكدیگر را پیدا می‌كنند، گسترش می‌یابند و محاط می‌شوند به منطقه‌ای از جغرافیا. ماه رمضان، تلنگری است به همه، چه آنها كه خوب بودن مرامشان است و چه آنها كه زیاد به این موضوعات فكر نمی‌كنند. حتی این گروه هم ته ضمیرشان می‌گویند، ماه رمضان است، حالا همین یك ماه هم كه شده، بگردیم دنبال خوبی. پی جایی برای خوب شدن حال. اصلا خوب شدن، می‌شود دغدغه، می‌شود یك گزینه. شاید به این دلیل كه در ماه رمضان مردم و شهر و روستا و كشور هوشیارند. شب‌ها، خواب‌ها عمیق نیست، چون سحر را نباید از دست داد. ظهرها بركت دار‌د و غروب‌ها، وقت نزدیك شدن به افطار است. هوشیاری ماه رمضان، آدم‌ها را آگاه و هوشمند می‌كند كه ساعت‌ها را بیهوده از دست ندهند. ساعت‌ها در ماه رمضان معنا پیدا می‌كند، زمان قدر می‌بیند و لحظه‌ها ارزشمند می‌شو‌د. 

عضوی از خانواده خدا هستیم
مجید یراقبافان، مجری قدیمی برنامه‌های معارفی تلویزیون است. دكترای جامعه‌شناسی فرهنگی دارد، كتاب هم می‌نویسد و در دانشگاه تدریس هم می‌كند. او ماه رمضان امسال در تلویزیون پركار است. برنامه ظهرگاهی خودش تا نیایش را برای شبكه تهران اجرا می‌كند. این شبكه اجرای برنامه سحر را هم به یراقبافان سپرده است. شبكه یك هم سكان برنامه «این شب‌ها» را به یراقبافان داده است. با او هم‌صحبت می‌شوم تا نظراتش را درباره روزهای ماه رمضان و این‌كه چگونه می‌توانیم از این ماه بیشترین سود را ببریم، بپرسم. 
به یراقبافان می‌گویم اوضاع اقتصادی زیاد خوب نیست و بیشتر مردم نگران امرار معاش هستند. چگونه به ماه رمضان وارد شویم كه حالمان بهتر شود؟
می‌گوید: به نظرم همه روزهای سال و همه عمر می‌توانیم حالمان را بهتر كنیم. معتقدم در بخش مشكلات اقتصادی همه تقصیرها را نباید به گردن دولت انداخت، بخشی از این گره‌های اقتصادی تقصیر خودمان است. ما باید تمرین مهربانی و نوعدوستی را شروع كنیم. باید خودمان را عضوی از خانواده خدا بدانیم، در این شرایط همه با هم خواهر و برادریم. وقتی چنین شود، برنج‌فروش هنوز مطمئن نشده شالیزارها بعد از سیل نابود شده یا نه، قیمت آن را بالا نمی‌برد! ماه رمضان حال مردم خوب می‌شود به‌دلیل معنویتی كه در ذات این ماه وجود دارد، به حرمت سفره‌های سحر و افطار كه پهن شده و به نیازمندان كمك می‌شود. ماه‌رمضان، ماه تمرین مهربانی است هم در حوزه اخلاقی و هم اقتصادی و اجتماعی، از رانندگی گرفته تا آداب همسایگی. به باور من باید تلاش كنیم این تمرین‌ها در بقیه ماه‌های سال هم دوام بیاورد. ماه رمضان همه چیز خوب است اما افسوس كه مقطعی است، درست مثل دهه اول محرم. این دوره‌ها كه تمام می‌شود انگار یادمان می‌رود قرار است خوب باشیم. قرار است دستگیر نیازمندان باشیم، مهربان باشیم و... رمضان امسال فقط در یك صورت می‌تواند متفاوت باشد كه به خودمان قول بدهیم این ماه كه تمام شد، صفات خوب در ما تمام نشود. 

به‌خدا اعتماد كنیم
به یراقبافان می‌گویم در دین اسلام به كاسبان برای حفظ ترازو توصیه‌های زیادی شده است، عموم مردم كه مصرف‌كننده‌اند، ایجاد تغییراتی در سبك زندگی و تفكر خود را شروع كرده‌اند كه منصافانه‌تر و با اخلاق‌تر زندگی كنند. اما كاسبان انگار زیاد به این تغییرات پایبند نیستند و گران‌فروشی مردم را ذله كرده است، به نظرتان كاسبان در این ماه چگونه می‌توانند تغییر كنند؟
این مجری در جوابم می‌گوید: حالا كه صحبت از كاسب شد برایتان مثالی كاسبی می‌زنم. مرد كاسبی كه پایبند اخلاق و دین بود به كاسب دیگری گفت همان‌قدر كه برای چك من اعتبار قائلی برای خدا هم اعتباری در نظر بگیر! اگر خدا را محاط بر زندگی و كاسبی خود بدانیم، دیگر نگران این نیستیم كه مثلا برنجی كه خریدم فلان قیمت را اگر به قیمت روز و منصفانه بفروشم، زمان خرید مجدد باید گران‌تر بخرم و ضرر می‌كنم و سرمایه‌ام از بین می‌رود. نگران افت ارزش سرمایه بودن به نظرم شرك خفی است، یعنی عدم اعتماد به وعده‌های خداوند. اگر به كرم خداوند و این كه روزی رسان اوست اعتماد كنیم سبك زندگی و مرام ما بهتر خواهد شد. 
 بی‌حوصله‌ام! این كلمه را در ماه رمضان خیلی می‌شنویم، تشنگی و گرسنگی توانمان را كم می‌كند اما چگونه می‌توان از این مرز عبور كرد و بی‌حوصلگی ماه رمضان دلیلی نشود برای كج‌خلقی و بدرفتاری با خلق خدا.  یراقبافان می‌گوید: اولین نكته این است كه درست تغذیه كنیم. نمی‌توان سحر پیتزا خورد و توقع داشت در طول روز تشنه نشد! هر كسی بنا به سن و سال و جنسیت باید در سحر و افطار غذا و نوشیدنی‌های مناسب بخورد كه در طول روز كمتر اذیت شود. این كه برخی بعد از ماه رمضان چاق می‌شوند، نشان می‌دهد سحر و افطار بیشتر از روزهای معمولی می‌خورند. در كنار تغذیه مناسب، راه دیگری كه می‌توان تحمل را در ماه رمضان بالاتر برد، ذكر صلوات است. هر زمان احساس كردیم، داریم كم می‌آوریم صلوات را به ائمه معصومین هدیه كنیم، حالمان خوب می‌شود و آرامش وجودمان را پر می‌كند. 

اجابت یعنی تغییر رو به رشد 
ماه رمضان ماه صبر و ماه تغییر است، ماهی كه به مرور ذهن تغییر را یاد می‌گیرد و آن را به بدن می‌آموزد. ماهی كه هر روز به اندازه چند دقیقه تغییر می‌كند. چگونه می‌توان این تغییرات را احساس كرد و آنها را پذیرفت و در بقیه روزهای سال هم ادامه‌شان داد؟
مجری برنامه تا نیایش می‌گوید: صبری كه در كنار صلات در سوره بقره آمده است، ریشه در روزه دارد. ماهیت روزه‌داری، صبر است، صبر در برابر نوشیدن و خوردن و تمایلات دیگر. همان‌طور كه می‌گویند دعا حتما اجابت می‌شود اگر توكل كامل به خدا صورت گیرد و از غیر بریده شود. ماهیت روزه‌ام، صبر است اگر روزه، روزه واقعی باشد. دعا زمانی اجابت می‌شود كه تغییر رو به رشد در انسان دیده شود یعنی به طور كامل بدون هیچ شك و تردیدی خواسته به درگاه خداوند ارائه شود. دعایی كه سرسری گفته شود نباید توقع اجابت داشت. وقتی به درگاه خدا دعا می‌كند و به خدا می‌گوید گیر اجابت است و هیچ جای شك و تردیدی باقی نمی‌گذارد، دعا اجابت می‌شود. پروردگار كرم الاكرمین است، وقتی دعا و درخواست حقیقی بنده را ببیند اجابت می‌كند. اگر روزه واقعی و همه‌جانبه باشد، صورت و سیرت را دربربگیرد، قبول می‌شود و روزه‌دار تبدیل می‌شود به صابر واقعی. اگر می‌خواهیم دریابیم روزه‌مان قبول است یا نه باید خودمان را با صبر محك بزنیم. اگر صبورتر شده بودیم یعنی داریم در مسیر درست قدم برمی‌داریم. 

 

آرمان هیأت