این مجموعه تلویزیونی که ساخت آن دو سال و نیم به طول انجامید روایتگر بخشی از زندگانی حضرت علی بن موسی الرضا(ع) است که به نویسندگی و کارگردانی مهدی فخیم‌زاده در سال ۷۹ روی آنتن شبکه یک رفت. 
داستان این مجموعه تلویزیونی بامرگ‌هارون‌الرشید، خلیفه عباسی و روی کار آمدن پسرش امین آغاز می‌شود و پس از نمایش خلافت مأمون و هجرت اجباری امام رضا(ع) به «مرو» به بیان حوادث مهم آن دوران از جمله نماز باران، نماز عید فطر و مناظرات بین ادیان و نحوه شهادت امام هشتم شیعیان می‌پردازد.
 این سریال به زبان‌های عربی، ترکی و چند زبان بومی دیگر دوبله و از شبکه‌های خارجی پخش شده است. به بهانه بازپخش این سریال ماندگار در دهه کرامت از شبکه یک سیما با کاظم هژیر آزاد، بازیگر نقش «ابن ابی عمران» گفت‌وگو کردیم که می‌خوانید.

 تجربه‌ای شیرین و ماندگار
هژیر آزاد با بیان اینکه سریال «ولایت عشق» دومین سریال تاریخی او پس از «تنهاترین سردار» بود که با مهدی فخیم‌زاده همکاری می‌کرد، کیفیت ساخت خوب آن را دلیلی برای بازپخش‌های متعدد آن دانسته و می‌گوید: بازی در این سریال، تجربه‌ شیرین و ماندگاری برای من بود. بازیگرها معمولاً برای کارهایشان انتخاب می‌شوند و خوشحالم که برای بازی در این سریال تاریخی مذهبی انتخاب شدم.
بازیگر سریال مختارنامه اضافه می‌کند: یک بازیگر حرفه‌ای از مسیر حرفه‌ای‌اش ارتزاق و گذران زندگی می‌کند و از این منظر برای من مدیوم و ژانر اهمیت ندارد بلکه فیلم‌نامه خوب و قوی مهم است که سریال ولایت عشق این‌ها را داشت. 
او درباره سختی‌های بازی در آثار تاریخی عنوان می‌کند: به دلیل اینکه لوکیشن در آثار تاریخی در محیط‌های کوهستانی، بیابانی و جنگلی است تحمل سرما و گرما زیر چند لایه لباس و گریم‌های سنگین، سخت است. اکسسوآرهایی مثل شمشیر و حمایل هم بسیار سنگین است و در زمستان از شدت سرما نمی‌توان آن‌ها را در دست گرفت یا بر تن کرد و در تابستان از شدت گرما. ضمن اینکه حساسیت‌های کار تاریخی زیاد است و باید مطابقت‌های تاریخی را هم لحاظ کرد. شروع کار هم از سحر است چون ساعت‌ها در اتاق گریم هستیم.
هژیر آزاد با بیان اینکه همکاری با مهدی فخیم‌زاده به دلیل دقت و حساسیت‌های کارگردانی او از تجربیات خوب و حرفه‌ای‌اش بوده است، یادآور می‌شود: من از آقای فخیم‌زاده درس‌های زیادی یاد گرفتم؛ از منش و رفتارش گرفته تا دانش سینمایی او در حوزه تاریخ. خروجی کار هم قابل قبول بوده که پس از ۲۰سال هنوز بازپخش می‌شود و تماشاچی دارد. اگر خروجی کار خوب نبود دیگر بازپخش نمی‌شد.

 یک سر و گردن بالاتر از سریال‌های تاریخی ترکیه‌ای
بازیگر سریال زخم کاری درباره اینکه چرا پس از دهه۸۰، تولید آثار تاریخی مذهبی فاخر کم شد؟ عنوان می‌کند: تولید کار تاریخی و مذهبی بسیار سخت و پرهزینه است. ساخت یک ملودرام خانوادگی، هزینه زیادی ندارد و معمولاً لوکیشن‌ها در یک خانه یا چند خیابان است اما برای تولید یک اثر تاریخی نیاز به ساخت دکورهای سنگین، طراحی لباس و گریم حرفه‌ای است. 
در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ ضرورت ساخت آثار تاریخی مذهبی احساس می‌شد و امروز هم این ضرورت از بین نرفته و ساخت سریال‌هایی همچون مختارنامه و سلمان فارسی با همین رویکرد است اما تعداد این آثار زیاد نیست. 
اکنون تمرکز روی ساخت آثار فاخر است تا به جای چند فیلم و سریال متوسط، یک سریال بلند خوب ساخته شود و بتوانند این آثار را به کشورهای دیگر هم بفروشند. 
او با بیان اینکه آثار تاریخی خوب ایرانی از آثار مشابه تاریخی ترکیه‌ای یک سر و گردن بالاتر است عنوان می‌کند: آثاری مثل تنهاترین سردار، ولایت عشق و مختارنامه با وجود اینکه آثاری تاریخی مذهبی هستند اما از نظر تکنیکی چنان قدرتمند بودند که در مقایسه با آثار تاریخی ترکیه‌ای، مخاطب بیشتری داشتند چون کیفیت تولیدات ما بالاست مثلاً ما در حوزه چهره‌پردازی آثار تاریخی ظرفیت‌های بالایی داریم، به یاد دارم چهره‌پردازان سریال ولایت عشق و مختارنامه برای چهره‌پردازی سریال‌های تاریخی دیگر کشورها به لبنان و سوریه می‌رفتند.

 تبدیل زبان تاریخی به هنری
هژیر آزاد با اشاره به دوبله سریال ولایت عشق به زبان عربی و پخش و بازپخش آن از شبکه‌های عرب‌زبان و فارسی‌زبان، علت ماندگاری این مجموعه تلویزیونی را قصه و فیلم‌نامه خوب و جذاب دانسته و می‌گوید: تاریخ، چیزی است که اتفاق افتاده ولی یک اثر هنری تاریخی، چیزی است که می‌تواند اتفاق بیفتد، زبان هنر با زبان تاریخ متفاوت است بنابراین اگر قرار باشد عین اتفاقات تاریخی در یک اثر نمایشی نمود یابد شبیه به مستند می‌شود اما زمانی که جنبه‌های دراماتیک پیدا کند، خرده قصه‌ها به آن اتفاق تاریخی اضافه می‌شود و کار جذابیت پیدا می‌کند بنابراین در تولید فیلم و سریال‌های تاریخی نباید سخت‌گیری شود و وابسته به ذوق و سلیقه فیلمساز، درام شکل بگیرد. 
بازیگر سریال مختارنامه با بیان اینکه روایت خشک و خالی از تاریخ جذابیت ندارد، یادآور می‌شود: در کار هنری، وجوهی از تاریخ نمایان می‌شود که هم آموزنده است و هم دیدنی. ما پایان یک اتفاق تاریخی را می‌دانیم اما چگونگی و پرداخت رویداد برای مخاطب اهمیت دارد که با ورود شخصیت‌های فرعی و داستانک‌ها به قصه اصلی، یک اثر نمایشی دیدنی می‌شود. در سریال ولایت عشق شخصیت‌های فرعی زیادی وارد قصه شدند و ارتباطاتشان با علی بن موسی الرضا(ع) و مأمون موجب گره‌افکنی و گره‌گشایی در سریال شد. 
وی در پایان یادآور می‌شود: بازیگرانی در این سریال ایفای نقش داشتند که امروز در کنار ما نیستند، کسانی مانند فتحعلی اویسی، داوود رشیدی و سیروس گرجستانی. من و سیروس در این سریال، بازی‌های مشترکی داشتیم و هر دو زندانی مأمون بودیم. من نقش «ابن ابی عمران» را داشتم که به فرمان مأمون، فضل بن برمکی را در حمام سرخس کشتیم ولی مأمون به ما خیانت کرد و زندانی شدیم. مجموعه افرادی که در این کار تاریخی حضور داشتند، خاطرات شیرینی را برای من رقم زدند چون گروهی حرفه‌ای و کاربلد دور هم جمع شده بودند.

خبرنگار: زهره کهندل

 

آرمان هیأت