به گزارش آرمان هیأت، ایرانیان از همان ابتدای آشنایی با خاندان رسالت، مهر آنان را به دل گرفتند و در سده‌های بعد و به ویژه پس از هجرت امام رضا(ع) به ایران و شهادت آن حضرت در خراسان، این علاقه و ارادت در قلب ایرانیان نهادینه شد و از این رو با وجود اختناق و محدودیت‌های حاکم بر شیعیان به ویژه از دوره امام جواد(ع) به بعد، هر روز بر شمار دوستداران و شاگردان ایرانی ائمه(ع) افزوده می‌شد. شیخ طوسی در کتاب «رجال» خود، ۱۱۶ نفر از اصحاب امام جواد(ع) را نام می‌برد که در میان آن‌ها دستکم ۳۷ نفر ایرانی یا ساکن ایران هستند؛ هر چند که برخی از علما معتقدند این تعداد، پس از بررسی دیگر کتاب‌های رجالی شیعه از مرز ۷۰ نفر عبور خواهد کرد. امروز و در سالروز شهادت جوادالائمه(ع) می‌خواهیم با تعدادی از اصحاب و شاگردان ایرانی آن حضرت آشنا شویم؛ بزرگانی که هر کدام از آن‌ها نقشی مهم و سازنده در گسترش معارف اهل‌ بیت(ع) داشته‌اند.

ابراهیم بن شیبه کاشانی
ابراهیم از محدثان نامدار شیعه است که روایت‌هایی از امام جواد(ع) و امام هادی(ع) نقل کرده است. نامه‌های ابراهیم به این دو امام بزرگوار، شهرت فراوانی دارد و نشان می‌دهد دغدغه اصلی وی، فعالیت فرقه‌های غالی و انحرافی در میان شیعیان بوده ‌است. دیگر راویان بزرگ شیعه مانند احمد بن محمد بزنطی، متن نامه‌های ابن‌شیبه کاشانی را در کتاب‌های خود آورده‌اند. در این نامه‌ها افزون بر پرسش‌های اعتقادی برای مبارزه با جریان انحرافی، برخی از پرسش‌های فقهی نیز مطرح شده‌ که برای فقها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

عبدالجبار بن مبارک نهاوندی
از اهالی نهاوند و از شاگردان و اصحاب امام کاظم(ع)، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) بود. ابن‌داود حلّی، وی را یکی از راویان ثقه احادیث اهل‌ بیت(ع) می‌داند. ظاهراً از عبدالجبار کتابی حدیثی هم وجود داشته ‌است که امروزه در دسترس نیست. وی در سال ۲۰۷ یا ۲۰۹ قمری به محضر امام جواد(ع) مشرف شد و برخی روایت‌ها را برای تأیید به آن حضرت عرضه کرد. 

فضل بن شاذان نیشابوری
خاندان فضل در نیشابور زندگی می‌کردند و او در همین شهر زاده شد. برخی او را از اصحاب امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) می‌دانند و پدر وی، شاذان بن خلیل نیشابوری را از اصحاب و شاگردان امام جواد(ع) می‌شمارند؛ اما شواهد موجود در آثار روایی شیعه، نشان می‌دهد وی نیز از شاگردان مکتب جوادالائمه(ع) بوده‌ است. دو کتاب منسوب به وی یعنی «الرجعه» و «العلل» در میان علمای علم حدیث شهرت فراوانی دارد. فضل در دوران عبدالله بن طاهر، حاکم طاهری خراسان به دلیل اعتقادات شیعی تحت تعقیب قرار گرفت و به عراق رفت. او سال‌ها در عراق ماند و از محضر ائمه معصومین(ع) استفاده کرد. ظاهراً فضل بعدها به خراسان بازگشت و در سال ۲۶۰ ق دار فانی را وداع گفت. مزار وی در نیشابور شهرت فراوانی دارد.

علی بن مهزیار اهوازی
پدر وی اصالتاً از اهالی هندیجان در خوزستان بود. خانواده آن‌ها ابتدا مسیحی بودند و سپس به دین اسلام گرویدند و پیرو مذهب اهل‌بیت(ع) شدند. علی بن مهزیار، وکیل امام جواد(ع) و فرزند بزرگوار ایشان، امام هادی(ع) بود. روایاتی درباره مقام و منزلت وی  نزد ائمه معصومین(ع) در دست است. امام جواد(ع) در نامه‌ای خطاب به علی بن مهزیار می‌فرماید: «من مقام تو و خدمات شبانه‌روزی تو را در سرما و گرما از نظر دور نداشته‌ام. از خداوند می‌خواهم در روز قیامت که همه را گرد می‌آورد، آن چنان مخلوقات خود را شیفته و دوستدار تو کند که مایۀ رشک باشد. به درستی که خداوند شنونده دعاهاست». علی بن مهزیار، آثاری در تفسیر، تاریخ و فقه از خود باقی گذاشت که محدثان، نام آن‌ها را در کتاب‌های خود آورده‌اند.

محمد بن خالد برقی 
ظاهراً محمد در روستای «برقرود» از توابع قم دیده به جهان گشوده و از همین رو مشهور به «برقی» است. وی از اصحاب امام جواد(ع) بود و پیش از ایشان، محضر پدر و پدربزرگ آن حضرت را نیز درک کرد. محمد عالمی تیزهوش و نویسنده‌ای پرکار بود. او آثار ارزشمندی از خود به یادگار گذاشت و یکی از مدافعان و مرزبانان حریم ولایت شمرده می‌شد. فرزند او احمد نیز در زمره علمای نامدار شیعه محسوب می‌شود. از محمد بن خالد دو کتاب «المحاسن» و «الرجال» باقی مانده و به دست ما رسیده است؛ هر چند برخی از صاحبنظران، این دو کتاب را به پسر وی منسوب کرده‌اند.
انتهای پیام/

آرمان هیأت