حجت‌الاسلام و المسلمین محمدرضا زائری، رئیس اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، در مراسم عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین (ع) با موضوع «جلوه حادثه عاشورا در ادبیات و هنر مسیحی»، با بیان اینکه توجه ادبا، نویسندگان و شعرای مسیحی و عرب به زندگی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) به خصوص امام علی (ع) و امام حسین (ع) یک پدیده در یکصد سال اخیر است، گفت: همه شنیده‌ایم جرج جرداق کتاب «الامام علی صوت العدالة الانسانیة» را نوشته که به تعبیر مرحوم حکیمی بعد از الغدیر کتابی با این اهمیت در مورد امام علی (ع) نوشته نشده است. من عنوان این کار را که یک مسیحی در لبنان، کتابی اینطور برای امام علی (ع) بنویسد یک پدیده می‌دانم، یا مرحوم بولس السلامه شاعر مسیحی هم ملحمة الغدیر را نوشته که مرحوم علامه شرف الدین صاحب المراجعات فرموده بود؛ دلم می‌خواست اوراق این کتاب را به عنوان کفن دور خودم بپیچم و در قبر بگذارم.
زائری بیان کرد: جرج جرداق این کتاب را در ۲۰ سالگی نوشت و به عنوان یک اثر ادبی مورد توجه قرار گرفت و طه حسین آن را به عنوان آزمون دکتری در مصر تعیین کرد و یکی از دلایلی که کتاب صوت العداله مورد توجه قرار گرفت، سطح ادبی کلام بود. ابتدا این چند اثر را می‌شناختم ولی کم کم دیدم گنجی در دست ما هست و اگر قرار بود مستشرقان سراغ آن بروند آکادمی‌های مختلف ایجاد می‌شد و پژوهشگران متعدد با بودجه‌های آنچنانی سراغ آن می‌رفتند.
وی با بیان اینکه برای یافتن برخی از نویسندگان این آثار دو سال و نیم وقت صرف کرده است، گفت: متأسفانه سخنان غیر دقیق هم در مورد این افراد کم نیست مثلاً اخیراً در فضای مجازی منتشر شده که علامه امینی الغدیر را برای جرج جرداق فرستاد که او به عنوان یک وکیل و حقوقدان بین اهل سنت و شیعه قضاوت کند که حق با کیست در صورتی که چنین چیزی وجود نداشته است و اتفاقاً جرج جرداق که بنده خیلی با او مأنوس بودم می‌گفت به این دلیل این کتاب را نوشتم که بگویم اصلاً سطح مسئله این نیست که حق با کیست، من به این علت نوشتم که علی، مظلوم است و او بزرگ‌تر از این حرفهاست.
ابراز ارادت مسیحیان به امام علی (ع)
رئیس اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران بیان کرد: یکی از دلایلی که غالب مسیحیان از این کتاب حمایت کردند این بود که در برابر جریانات الحادی مسیحی از آن بهره بردند. ابن بطوطه نقل کرده که مسیحیان در گذشته، تمثال امام علی (ع) را به عنوان قدیس نصب می‌کردند. جرج جرداق اعتقادات مسیحی قوی هم نداشت و هر قدر ما تلاش کردیم کتابی در مورد پیامبر (ص) بنویسد ننوشت و می‌گفت ماجرای علی (ع) برای من تفاوت دارد یعنی با دلیل اعتقادی سراغ امام علی (ع) نرفته بود.
زائری با بیان اینکه هرقدر در تحقیقاتم پیش رفتم به پدیده‌های عجیبی رسیدم که نمونه دیگر آن کارهای جبران خلیل جبران و دوستانش در یک نشریه در نیویورک بود، افزود: یکی از خسران‌های ما این است که تا صحبت از عرب‌ها می‌شود افراد شکم‌پرست و زن‌باره و ثروتمند در ذهنمان تداعی می‌شود، در صورتی که مغرب عربی به تنهایی آنقدر جریانات فکری عمیق دارد که خیلی از جریانات فکری ما وامدار آنها هستند یا الان چهره‌های درخشانی در لبنان داریم؛ امین الریحانی دو یادداشت در مورد مسجد و صدای اذان دارد که ترجمه هم نشده است و از مطالب بسیار جالب است؛ جبران، دو تمثال از پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) کشیده و کلمات قصار امام را منتشر کرده است.
وی افزود: من از سال ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۰ را بررسی کردم و به آثار درخشان و ارزشمندی در مورد قرآن، پیامبر و امام علی (ع) دست یافتم. ما شاعر مسیحی داریم که حضرت زهرا (س) را خواب دیده و بعد در قالب قصیده آن را تعریف کرده که تکان‌دهنده است. خیلی از اینها بر خلاف تصور ما که فکر می‌کنیم پول گرفته‌اند تا اثری بنویسند و خلق کنند، بابت این کارشان هزینه هم داده‌اند.
ماجرای توسل شاعر مسیحی به پیامبر (ص)
زائری اظهار کرد: مارون عبود که شیخ الادبای لبنان در صد سال قبل بود اسم پسرش را محمد گذاشته بود، این بچه مریض می‌شود و او خطاب به پیامبر کرده و توسل می‌کند و نتیجه می‌گیرد و بچه خوب می‌شود؛ هیچ کلیسایی حاضر نبود این بچه را غسل تعمید بدهد، خودش می‌گوید دور لبنان را گشتم تا یک کلیسا پیدا کردم و غسل تعمید دادیم و بعد هم درباره اینکه چه شد تا نام پسرش را محمد گذاشته شعر سروده است.
وی اضافه کرد: نصری سلهب که در دهه ۱۹۶۰ از دنیا رفته سه کتاب مشهور دارد از جمله فی خطی محمد و فی خطی علی؛ او وقتی از دنیا رفت بدنش را در کلیسا دفن نمی‌کردند به بهانه اینکه او شیعه شده است و بعد خانواده وی، با دردسر و مصیبت، نامه گرفتند که مسیحی بود و بعد اجازه دفن گرفتند.
این فعال فرهنگی افزود: بولس السلامه که سال‌ها در بستر افتاده بود و در طول چند سال عمل‌های جراحی متعدد انجام داده بوده اشعاری در مورد امام علی (ع) دارد ولی وقتی برخی افراد با پول‌های کلان سراغ او رفتند تا در مورد خلفا هم شعر بگوید او قبول نکرد و وقتی با فشارهای زیاد مواجه شد اشعاری درباره پادشاه عربستان سرود ولی حاضر نشد برای خلفا شعر بگوید.
ارادت مسیحیان لبنان به اهل بیت (ع)
زائری بیان کرد: الان در لبنان این موضوع رایج است که یک دهه در ایام محرم برنامه می‌گیرند و یکی از سخنرانان یا شاعران آنها مسیحی است. مدرسه عاملیه در بیروت وجود دارد که دختران مسیحی و اهل سنت و شیعه و دروزی‌ها و … حضور دارند و امام موسی صدر هم در آنجا دینی تدریس می‌کرد و اداره آن با شیعیان است؛ این مدرسه از حدود ۹۰ سال قبل در عاشورا مراسم دارد. در سال ۱۹۶۱ جرج جرداق و سال بعد، فؤاد افرام سخنران مراسم بودند.
وی ادامه داد: ادمون رزق هم از دیگر سخنرانان اینجا بود که الان زنده است و در زمان شاه از سوی پهلوی نشان درجه یک گرفت؛ روزی که بنده با او ملاقات کردم یک صلیب و آیت الکرسی را بر گردن داشت و قرآن روی میز او بود. البته در لبنان این موضوع رواج دارد که مثلاً برخی مسیحیان در ماه رمضان چند روز روزه می‌گیرند و قرآن می‌خوانند.
مدیر مسئول ماهنامه خیمه در ادامه افزود: یک خواننده زن مسیحی در لبنان در مصاحبه‌ای وقتی از او پرسیده شد که با چه کلماتی مأنوس هستی، او یکی از جملات قصار امام علی (ع) را گفته بود، در خیلی از خانه‌های مسیحی هم کلمات قصار امام را می‌بینیم و در گفتار روزمره خود هم از قرآن و فرمایشات امام علی (ع) استفاده می‌کنند.
زائری با اشاره به اسامی برخی سخنرانان دیگر مراسم مدرسه عاملیه، افزود: جبران مسعود، نصری سلهب، جوزف حرب (شاعری که چند سال قبل از دنیا رفت، متنی به نام بکائیه رأس الحسین دارد؛ او در کویت مجری رادیو بود؛ روز عاشورا متن مهمی را برای امام حسین (ع) نوشت و بعداً چاپ هم شد) از دیگر افراد بوده‌اند. من در مورد اینکه این عشق و دلبستگی را از کجا آوردی، پرسیدم و او گفت من کودک چند ساله بودم که مادرم مرا به روضه امام حسین (ع) می‌برد و هنوز عشق آن روزها در قلب من هست با اینکه این فرد، مسیحی هم بوده است.
وی تاکید کرد: بنده در تحقیقاتی که در این‌باره در بازه زمانی صدسال اخیر انجام دادم حدود ۵۰ نفر از چهره‌های ارزشمند را یافتم که آثار بسیار ارزشمندی در مورد امام علی (ع) و امام حسین (ع) و پیامبر (ص) و قرآن دارند. پسر بولس السلامه تعریف می‌کرد که پدرم روز عاشورا ما را جمع می‌کرد و مقتل می‌خواند و گریه می‌کردیم فردی که دینش مسیحی بود و این قصه برای سال ۱۹۶۰ است یعنی سال ۱۳۳۹ که نه جمهوری اسلامی وجود دارد و نه حمایت و پولی.
محمدرضا زائری تاکید کرد: علت این اتفاقات چیزی نیست که با متر و معیار سیاسی تحلیل شود، برخی به خاطر ناراحتی ودلخوری‌هایی که دارند می‌گویند اگر به ما هم پول بدهند این کارها را می‌کنیم در صورتی که نمی‌فهمند ماجرا پول نیست و چیز دیگری است. فردی عراقی در قطب شمال با یکی از اسکیموها که پرستار است ازدواج کرده و در محرم روضه امام حسین (ع) می‌گیرند؛ قصه چیز دیگری است، خیلی از اینها اصلاً کاری با جمهوری اسلامی ندارند و حتی مواردی شاید مخالف هم باشند.

آرمان هیأت