آرمان هیأت - «تعزیه» هنری سنتی که نیاز به حفظ شدن و انتقال به نسل بعد دارد

«تعزیه» هنری سنتی که نیاز به حفظ شدن و انتقال به نسل بعد دارد

سرپرست و یکی از شبیه‌خوانان گروه تعزیه «سیدالشهداء» درباره اجرای ده شب خود در پهنه رودکی و هنر تعزیه‌خوانی توضیحاتی ارائه کردند.

گروه تعزیه حضرت «سیدالشهداء» به مدت 10 شب، تعزیه‌های «شاهچراغ (ع)»، «حضرت مسلم‌ (ع)»، «دو طفلان مسلم‌ (ع)»، «وهب و طفلان زینب (س)»، «حر ریاحی»، «حضرت علی‌اکبر (ع)»، «حضرت قاسم‌ (ع)»، «حضرت ابوالفضل‌ (ع)»، «شهادت امام حسین‌ (ع)» و «بازار شام» را در پهنه رودکی اجرا کردند.
مسعود عزیزی، حبیب ماهری قمی، آرمان بحیرایی، مهدی آقایی، مهدی جودی، محمد اصغرپور، حمید فرخی، ابراهیم خدابنده‌لو، میلاد عزیزی، مصطفی رضوی و امیرعلی رضایی، اعضای گروه سیدالشهدا(ع) هستند.
احمد عزیزی سرپرست گروه تعزیه حضرت «سیدالشهداء»، تعزیه‌خوان و خواننده گروه کر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که 64 ساله است و حدود 55 سال در هنر آیینی سنتی شبیه خوانی (تعزیه) فعالیت دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار تئاتر پانا درباره دلیل حضور در این هنر بیان کرد: «به تشویق پدرم، استاد تقی عزیزی وارد تعزیه شدم و از همان زمان شیفته هنر آیینی سنتی تعزیه هستم و تا به امروز ادامه دادم و از سال 1370 تاکنون گروه تعزیه حضرت «سیدالشهداء» را بنیان گذاشتم و شهادت خوانی می‌کنم.»
وی در مورد اینکه آیا تعزیه نیاز به بروز رسانی دارد و اگر دارد چطور باید این اتفاق صورت گیرد، گفت: «تعزیه آنقدر غنی است که نیاز به بروز رسانی ندارد، چراکه تعزیه وقایعی که در گذشته اتفاق افتاده، روایت می‌کند و حال و آینده نیست؛ داستان وقایع کربلا و زندگی ائمه اطهار است و آنهایی که این هنر را پایه‌گذاری کردند، شعرا اشعار زیبایی سرودند و هنرمندان موسیقی و ریتم خوبی برای آن ساختند. در کل، ترکیبی که برای یک تعزیه شکل دادند، نیاز به تغییر ندارد اما امکان دارد در برخی موارد دستگاه موسیقی را تغییر داد و اگر ماهور است، تبدیل به شور شود یا شعری که با آن هماهنگی دارد، اضافه شود. تعزیه هزاران بار هم که اجرا شود، برای بیننده تازگی دارد و جلب توجه می‌کند.»
عزیزی درباره ویژگی مخاطبان تعزیه و اینکه آیا با وجود رسانه‌های مختلف مردم به تماشای تعزیه می‌نشینند یا خیر، توضیح داد: «به اعتقاد من، هر قشری از مردم که پای آن بنشیند، از آن لذت می‌برد. ما در کشورهایی چون آمریکا، فرانسه، ایتالیا و انگلیس که اجرا رفتیم، هم هنرمندان تئاتر و مردم آن کشورها خیلی تحت تاثیر قرار گرفتند که تعزیه از سه هنر تشکیل شده است. تعزیه را به جای گفتاری، به صورت نمایشی می‌بینند و بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند و از فداکاری سیدالشهداء مطلع می‌شوند. آنهایی که طرفدار تعزیه هستند، مردم پذیرای سه ساعت اجرای ما خواهند بود ولی در ارگان‌ها چون پهنه رودکی که اجرا داریم، حدود یک ساعت و نیم اجرا می‌رویم تا از حوصله مخاطبان جدید خارج نشود.»
این هنرمند پیشکسوت در پایان به ذکر خاطره‌ای پرداخت و گفت: «خاطره از این زیباتر نمی‌تواند باشد که ما الان سه سال است در پهنه رودکی تعزیه اجرا می‌کنیم و مردم با گشودگی و ادب برای تماشای آن می‌آیند و استقبال خوبی از آن شده است. از مدیرعامل بنیاد رودکی و دیگر عواملی که در شکوفایی تعزیه تاثیر گذاشتند، تشکر می‌کنم.»
حبیب ماهری قمی زنانه‌خوان گروه تعزیه «سیدالشهداء» که 32 سال در تعزیه فعال است، درباره حضورش در این هنر به خبرنگار تئاتر پانا گفت: «چون از بچگی همراه پدربزرگم پای مجالس تعزیه بودم و چون تعزیه خوانی در خانواده ما ریشه داشت، نسبت به این هنر علاقمندی پیدا کردم و از بچه‌خوانی شروع کردم تا الان که در خدمت اهل بیت (ع) هستم.»
وی درباره اینکه آیا هنر تعزیه نیاز به بروزرسانی دارد یا خیر، بیان کرد: «تعزیه نمایشی سنتی و آیینی به حساب می‌آید و چون عنوان «سنتی» را برای این مجلس یدک می‌کشیم به اعتقاد من، نیار به بروزرسانی ندارد و باید همانطور که از گذشتگان به یادگار مانده است، سینه به سینه حفظ کنیم و به آیندگان انتقال دهیم. سنت تعزیه باید حفظ شود.»
ماهری قمی درباره ویژگی مخاطبان تعزیه نیز توضیح داد: «ویژگی مخاطبان تعزیه این است که واقف به متون تعزیه هستند و اکثریت آنها شناختی نسبی به موسیقی و متون ادبی و نظمی دارند و قدر هنر را می‌دانند و به تماشای این هنر می‌آیند.»
وی در پاسخ به این پرسش که فایده ادامه اجرای تعزیه برای جامعه چیست و برای تقویت آن چه انتظاری از مدیران و مردم می توان داشت، گفت: «هر چه بیشتر مجالس تعزیه اجرا شود، چراکه نمایشی مصور از واقعه‌ای است که گذشته اتفاق افتاده است و به ویژه برای نسل جدید رویدادها و وقایع مجسم می‌شود و مصیبت‌های امامان برای آنها مشخص می‌شود. از مسئولان توقع داریم کمک کنند این مجالس بیشتر اجرا شوند و نگذارند این مجالس فاخر و این هنر فاخر از بین رود و فراموش شود.»
این هنرمند تعزیه خوان در پایان با ذکر خاطره‌ای گفت: «امسال سومین سالی است که در کنار استاد عزیزی، ایفای نقش می‌کنم؛ خاطرم هست سال 1398 که کرونا شیوع پیدا کرده بود و خیلی از مردم به دلیل این بیماری در مجالس تعزیه شرکت نمی‌کردند، مادری را دیدم برای شبیه علی اصغر (ع)، نوزادش را بدون ترس و با علاقه به آقا امام حسین (ع) در اختیار شبیه خوانان گذاشت تا شبیه علی اصغر را اجرا کند. این خاطره برایم بسیار شیرین است و در ذهنم مانده است.»