نصراشرفي:
راويان موسيقي مذهبي به رديف تسلط ندارند
18 دی 1387 ساعت 10:18
جهانگير نصراشرفي گفت: «در قديم مداحان، سحرخوانها، مناجات‌خوانها،چاوش خوانها، تعزيه‌خوانها و ذاكرين همه رديف موسيقي را مي‌دانستند، در حالي‌كه امروز كمتر مداح، ذاكر و راوي به رديف تسط دارند.»
به گزارش خيمه، این پژوهشگر موسيقي در خصوص كمرنگ شدن پيوند الحان موسيقي آوازي با مداحي افزود: «طي سه - چهار دهه گذشته تغييرات و تحولات گسترده‌اي در روند اجتماعي- اقتصادي ايران صورت گرفت و بسياري از موضوعات و مفاهيمي كه ما با عنوان موضوعات سنتي مي‌شناختيم، دچار تغيير شد كه بر اساس تغيير در نحوه نگرش، شيوه معيشت و مجموعه رفتارهاي جامعه و خيلي از ساختارهايي كه داراي قدمت بود و ما از آنها به عنوان رفتارهاي با اصالت ياد مي‌كنيم دستخوش تغيير شدند.»
وي بیان کرد: «در حال حاضر تمامي رسانه‌هاي موجود اعم از خارجي و حتي داخلي وقتي انواع موسيقي‌هايي را كه هيچ ارتباطي با ساختار فرهنگي و موسيقايي ما ندارد، تبليغ مي‌كنند طبيعتا تأثيرگذار است و شكل و محتواي اين موسيقي مذهبي را عوض مي‌كند.»
موسيقي مذهبي از سنتي جدا نيست
نصراشرفی «با بيان اينكه موسيقي و الحان مذهبي ما ناشي از موسيقي سنتي و يا قومي‌ماست»، اظهار داشت: «موسيقي كه ما به عنوان موسيقي مذهبي و يا ديني -مذهبي مي‌شناسيم چيزي جدا از موسيقي سنتي،رديفي ، قومي و نواحي نيست.بر اين اساس وقتي تمامي ساختارهاي موسيقي قومي و ملي ما دستخوش تغيير شد، موسيقي مذهبي هم بالطبع دستخوش تغيير مي‌شود.»
وي با اشاره به استفاده موسيقي مذهبي از رديف موسيقي سنتي ادامه داد: «در تعزيه از گوشه‌هايي كه مأخوذ از موسيقي رديف بود،استفاده مي‌شد.همچنين انواع سحري‌ها، مناجات خواني‌ها، استغاصه‌ها و ندبه‌ها همه اينها مواردي بوده كه از موسيقي سنتي و قومي ما ماخوذ بوده است .اما وقتي در حال حاضر موسيقي ملي ما(انواع موسيقي رديفي ،نواحي يا موسيقي‌هايي كه در سنت‌هاي فرهنگي ايران قابل تعريف است) دستخوش تغيير شده بالطبع موسيقي مذهبي هم كه برداشتي از آنهاست دچار تغيير مي‌شود و باعث از بين رفتن ساختارهاي اصالت آميز آنها مي‌گردد.»
راويان موسيقي مذهبي رديف را از تعزيه‌خوانان ياد مي‌گرفتند
این پژوهشگر با اشاره به آموزش مداحان در گذشته بر اساس موسيقي رديف دستگاهي گفت: «مداحان و اساسا ذاكرين ، مجريان و راويان موسيقي مذهبي در گذشته به موسيقي رديف يا به موسيقي قومي زادبوم خودشان آشنا بودند و آن را كاملا مي‌شناختند و اجرا مي‌كردند كه البته ممكن است آموزش آنها به طرق مختلف صورت گيرد مثلا در گذشته خيلي از راويان موسيقي مذهبي كه به رديف واقعا مسلط بودند و خودشان رديف‌دان‌هاي بزرگي بودند از كودكي در گروه‌هاي تعزيه حضور داشتند و از طريق تعزيه خوان‌هاي قديمي رديف را ياد مي‌گرفتند.»
نصر اشرفي ادامه داد: «خيلي از رديف‌دان‌ها به شيوه‌هاي كلاسيكي كه در ايران متداول بوده رديف را فرا مي‌گرفتند و الحان و نغماتي را كه به عنوان موسيقي مذهبي ارائه مي‌دادند مأخوذ از رديف بوده ، بر اين اساس بايد گفت كه راويان موسيقي مذهبي اعم از مداح‌ها، سحرخوانها،مناجات‌خوانها،چاوش خوانها، تعزيه‌خوانها و ذاكرين و .... همه موسيقي رديف را مي‌دانستند و اين چيزي است كه امروز تقريبا استثناء است يعني امروز كمتر مداح، ذاكر و راوي موسيقي مذهبي به رديف تسط دارد.»
موسيقي مذهبي و سنتي ساختار و فرم يكسان دارند
اين پژوهشگر موسيقي يادآور شد: «موسيقي سنتي و موسيقي مذهبي دو موضوع جداگانه نيستند. در حقيقت موسيقي مذهبي به اين معني موسيقي مذهبي است كه از مضامين خاص مذهبي برخوردار است و يا در مناسبت‌هاي ويژه‌اي مورد استفاده قرار مي‌گيرد در غير اين صورت موسيقي مذهبي چيزي غير از موسيقي رديفي يا سنتي ما نيست.البته موسيقي سنتي هم چيزي غير از موسيقي مذهبي ما نيست.»
وي بیان کرد: «اين دو موسيقي از نظر ساختار و فرم يكي هستند و تنها چيزي كه موجب لقب دادن مذهبي به برخي الحان مي‌شود اين است كه يا برخي متن‌ها خود داراي مضامين مذهبي هستند و يا به دليل كاربرد مستمر در مناسبت‌هاي خاص مذهبي به الحان مذهبي و موسيقي مذهبي مشهور مي‌شوند.»
نصر اشرفي افزود: «اكثر خوانندگان و هنرمندان دوره قاجار مثل احمدخان ساوه‌اي هم راوي موسيقي مذهبي و هم راوي رديف بودند. به عبارت ديگر اين افراد در ايام مذهبي لحن‌هاي مذهبي را و در ايام غيرمذهبي، رديف را مي‌خواندند.همچنين همه خواننده‌هاي برجسته و شاخص قاجاريه و اوايل پهلوي اول بدون استثناء علاوه بر اينكه اذان، مناجات و... مي‌گفتند و رديف هم مي‌خواندند.»
اين پژوهشگر در خصوص استفاده از الحان غيرسنتي در مداحي اظهار داشت: «شرايط فرهنگي كشور به سمتي رفته كه امروزه بسياري از ساختارهاي فرهنگ ملي و فرهنگ كلاسيك ما كه به اشتباه به عنوان فرهنگ سنتي از آنها نام برده مي‌شود دستخوش تغييراتي شده كه به دنبال آن كم كم يك فرهنگ بي‌هويتي جايگزين آن مي‌شود.»
استفاده از 7 دستگاه موسيقي در مداحي‌ها
نصر اشرفي در ادامه با بيان اينكه «همه دستگاه‌ها در مراسم عزاداري مورد استفاده قرار مي‌گيرند»، اظهار داشت: «در تعزيه‌خواني‌هاي ايران 7 دستگاه موسيقي ايران كامل استفاده مي‌شود البته استفاده آن به مناطق كشور هم بستگي دارد مثلا دستگاه شور رواج بيشتري دارد.»
وي ادامه داد: «در مناجات خواني‌ها از دشتي، شور، اصفهان و همايون استفاده مي‌شود و نوحه‌هاي عزاداري در چهارگاه، بيات ترك و سه گاه است كه به عقيده من نمي‌توان ميزاني براي آنها قائل شد.»
ايران گسترده‌ترين نوع موسيقي مذهبي را در خاورميانه دارد
اين پژوهشگر موسيقي خاطر نشان كرد: «از دوره صفويه به بعد ما در ايران گسترده‌ترين نوع موسيقي اسلامي را داريم ،در واقع در مجموعه خاورميانه كشور ايران گسترده‌ترين نوع موسيقي مذهبي را دارد و از هيچ نظر قابل مقايسه با ساير كشورها نيست.»
وي افزود: «به عقيده من موسيقي مذهبي در ايران يكي از گسترده‌ترين انواع موسيقي به لحاظ محتوايي و مفهومي است و يكي از گسترده‌ترين و متنوع‌ترين انواع موسيقي از نظر كمي و كيفي در تمام خاورميانه محسوب مي‌شود.»
کد مطلب: 4679
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/news/4679/راويان-موسيقي-مذهبي-رديف-تسلط-ندارند