آرمان هیأت - نگاهی به زندگی آیت‌الله صالحی نجف‌آبادی

تاريخ- مهرداد ديلمي: صرف نظر از نقدهايي كه در طول چندين دهه افراد متفاوتي با گرايشات مختلف به افكار و انديشه‌هاي آيت‌الله صالحي نجف‌آبادي وارد كرده‌اند، آراء و نظرات او فصلي نويي در باب پژوهش‌هاي ديني و ميراث سنتي ما گشود.

نوشته‌هاي صالحی در ميان علما و انديشمندان و مردم كوچه و بازار دست به دست گشت و انديشه‌هايش بر سر منابر و در كتاب‌ها تشريح و نقد شد. دكتر شريعتي اگر چه يكي از منقتدان سرسخت كتاب«شهيد جاويد» بود، اما با تجليلي شگرف از شخصيت صالحي نجف آبادي درباره اثرش مي‌گويد: «اين محققانه‌ترين كتابي است كه تاكنون در اين حوزه ديده‌ام.»
(علي شريعتي، كتاب شهادت)

•••

نعمت‌الله صالحي نجف آبادي ۱۳۰۲ در نجف آباد اصفهان متولد شد. پانزده ساله بود كه تحصيلات مقدماتي را گذراند، در همان سال به اصفهان رفت و پس از گذراندن دوره ادبيات عرب، به درس حضرات آيات حاج آقا رحيم ارباب و حاج شيخ محمدحسن عالم نجف آبادي (دايي‌اش) رفت.

در سال ۱۳۲۵ و مصادف با اوايل دوران مرجعيت آيت‌الله‌العظمي بروجردي، به قم رفت و نزد ايشان به تحصيل خارج فقه و اصول پرداخت. او همچنين در درس‌هاي امام خميني(ره) و آيت‌الله سيدمحمد داماد نيز شركت مي‌كرد. صالحي نجف‌آبادي همزمان و به توصيه اساتيدش به تدريس ادبيات عرب، شرح لمعه، رسائل و مكاسب و كفايه مي‌پرداخت و مهدوي‌كني، هاشمي رفسنجاني، محمدي گيلاني، محفوظي، حسن صانعي، لاهوتي اشكوري، رباني املشي و موسوي يزدي از كساني بودند كه بر سر درس هاي او حاضر مي‌شدند.

مدتي پس از به پايان رسيدن تحصيل در درس خارج فقه، صالحي تدريس در اين زمينه را آغاز كرد و به بحث در باب موضوعاتي چون انفال، خمس و مهم‌تر از همه ولايت فقيه پرداخت. صالحي از ابتداي نهضت امام خميني(ره) از ياران ايشان بود و يكي از كساني بود كه با حمايت بزرگان حوزه علميه قم نقش مهمي در مرجعيت حضرت امام داشت و پس از رحلت آيت الله بروجردي بخش عظيمي از مقلدان ايشان را به تبعيت از امام خميني(ره) ترغيب كرد.

شايد به دليل همين ارتباط بود كه امام خميني(ره) طي نامه اي اجازه تصدي امور حسبيه و تصرف در وجوه شرعيه و اخذ سهم از مسلمين را به صالحي نجف آبادي اعطا كرد. صالحي نجف آبادي به دليل سوابق مبارزاتي‌اش، مدتي را در زندان شاه به سر برد و پس از آن در سال ۱۳۵۲ از نجف آباد به قم منتقل و سپس تبعيد شد. سال اول را در ابهر زنجان، سال دوم را در تويسركان و سومين سال را در مهاباد گذراند.

صالحي نجف آبادي در سال هاي پس از انقلاب نيز به تدريس و تاليف مشغول بود. او سرانجام پس از سال‌ها تحقيق و پژوهش بعد از مدتي بيماري در شانزدهم اردبيهشت 1385 به ديدار باقي شتافت.