آرمان هیأت - پیام آشتی یا آواز دهل

جهان-خیمه: دومین سفر خاورمیانه‌ای اوباما با حضور او در مصر و سخنرانی وی در دانشگاه قاهره رنگ و بویی متفاوت به خود گرفت. هرچند اوباما در جای جای سخنان خود از لزوم تجدیدنظر در روابط میان اسلام و غرب سخن گفت و برای اثبات حسن نیت خود حتی از سابقه خانوادگی‌اش نیز مایه گذاشت اما عکس‌العمل‌ها دردنیای اسلام همراه با سوظن و تردید بوده است.

از یک سو سران القاعده در پیام‌هایی جداگانه اظهارات او را رد کردند. ایمن الظواهری نیز دولت‌مردان مصری را بردگان آمریکا خواند که اين كشور را به ايستگاه بين‌المللي شكنجه در جنگ آ‌مريكا عليه اسلام تبديل كرده‌اند.

از سوی دیگر در عراق مقتدی صدر و برخی ائمه جمعه شیعیان به سخنان او با بی‌اعتمادی نگریستند؛ مقتدی صدر در بیانیه‌اش گفت: «اين سخنراني‌ها هرگز ملت‌هاي عربي و اسلامي را فريب نمي‌دهد». [مواضع در عراق را ببینید]

در لبنان و فلسطین نیز هم حزب‌الله و هم حماس سخنان اوباما را ناکافی دانستند. [مواضع حماس و حزب‌الله را بخوانید]

اوباما در مهمترین بخش حضورش در مصر در دانشگاه قاهره سخنرانی کرد؛ وی سخنانش را با تقدیر از مراکز علمی میزبانش آغاز کرد: «افتخار اين را دارم که در شهر تاريخي قاهره با ميزبانی اين دو نهاد شناخته شده و قابل توجه حضور داشته باشم. بيش از هزار سال است که دانشگاه الازهر همواره همانند چراغ راهنمايی در تعليمات اسلامي ايفای نقش کرده است و بيش از يک قرن است که دانشگاه قاهره منبعی برای پيشرفت بوده است. شما هر دو با هم نماد توازن و هماهنگی بين سنت و ترقی هستيد. من از ميزبانی شما و مردم قاهره نهايت تشکر را دارم. همچنان افتخار اين را دارم که حامل پيام صلح و حسن نيت مردم کشورم باشم.»

اوباما با تشریح اوضاع کنونی جهانی گفت: «ما اينجا در حالی گرد هم آمده‌ايم که تنش ميان آمريکا و مسلمانان جهان فرای هر گونه مذاکرات سياسی کنونی در نيروهای تاريخی ريشه دوانده است؛ رابطه اسلام و غرب نشانگر قرنها همزيستی و تعامل بوده است اما در عين حال حامل جنگ و اختلاف نيز بوده است؛ اخيراً استعمار با انکار حقوق بسياری از مسلمانان بر اين تنش افزوده است. بعلاوه تحولات سريع مدرنيزه و جهانی شدن باعث اين شده که بسياری از مسلمانان غرب را ضد سنت‌های اسلام بدانند.»

وی درباره ریشه‌های عملیات تروریستی یازده سپتامبرگفت: «افراط‌گرايان باعث ايجاد اينگونه تنش‌ها در ميان جمع کوچک اما نيرومندی از مسلمانان شدند. حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و تلاش‌های بی‌وقفه اين افراط گرايان براي اعمال خشونت بر عليه شهروندان غيرنظام‍ی باعث شده برخي در آمريکا تصوير خشونت و خصم از اسلام پيدا کنند، نه تنها در قبال آمريکا و کشورهای اروپايي، بلکه نسبت به کل حقوق بشرو اين مسئله ترس و بي اعتمادی بيشتری را در دل مردم پرورانده است. تا زمانيکه رابطه ما بر اساس تفاوت‌های ما باشد، ما کسانيکه را که بذر نفرت را به جای صلح می‌کارند و ناسازگاری را به جای تعاون و همکاری که مي‌تواند به تمام مردم ما در رسيدن به عدالت و کاميابی کمک کند، تقويت کرده‌ايم. اين زنجيره سوء ظن و نزاع بايد پايان يابد.»

اوباما درباره حضور خود در قاهره که نخستین حضور او در کشورهای اسلامی نیز است، گفت: « به دنبال آغازی جدید در روابط آمریکا و مسلمانان هستم، آغازی که بر اساس منافع مشترک و احترام متقابل باشد.»

وی گفت که معتقد است آمریکا و اسلام از هم جدا نیستند و نیاز به رقابت با هم ندارند و می‌توانند کامل‌کننده هم باشند. او اصول عدالت، شکیبایی و وقار را میان جامعه بشری مشترک دانست.

اوباما در سخنان خود گفت که می‌داند تغییر یک شبه اتفاق نمی‌افتد و افزود: « و این را می‌دانم که در یک سخنرانی نمی‌توان سالیان طولانی از نبود اعتماد را از میان برداشت و به تمام سئوالات پاسخ داد اما باور دارم که برای حرکت به جلو باید آزادانه سخن بگوییم و حرف دل خود را بزنیم. ما همواره باید به سخنان یکدیگر گوش دهیم و از یکدیگر درس بگیریم، به یکدیگر احترام بگذاریم و راه حل میانه را پیشه کنیم.»

او در ادامه سخنانش به آیه‌ای از قرآن مجید اشاره کرد و گفت: «همانگونه که قرآن کریم اشاره فرموده: به وجود خداوند اکاه باش و همواره سخن حق و صداقت بگو؛ من نیز این را پیشه خواهم کرد و سعی می‌کنم صادقانه تلاش خود را در این امر مهم پیش‌رو ایفا کنم. صمیمانه باور دارم منافعی که ما را به عنوان انسان به هم پیوند می‌دهد بسیار قوی‌تر از نیروهایی هستند که ما را از هم جدا می‌کنند.»

اوباما شاهد این ادعا را زندگی و کودکی خود دانست: «من یک مسیحی هستم، اما پدرم اهل یک خانواده کنيایی مسلمان است. در سنین کودکی سالیانی را در اندونزی به سر بردم و صدای اذان را در سحر و غروب می‌شنیدم. در سنین جوانی در اجتماعات شیکاگو که بسیاری از افراد آن صلح و بزرگی را در دین اسلام یافته بودند، کار می‌کردم.»

او سپس در جایگاه یک دانشجوی تاریخ نشست و از خدمات اسلام به تمدن بشری گفت، او گفت که اسلام در علوم مختلف مانند هندسه، روش‌های درمانی و اختراعات نوآورانه‌ای مثل قبله‌نما، ابزار هدایت کشتی‌ها، صنعت چاپ، خطاطی و ادبیات به جامعه بشری خدمات‌های بسیاری کرده است. او اسلام را بخش جداناشدنی تاریخ آمریکا دانست.

اوباما از تجربه خود و از اینکه مشارکت اسلام و آمریکا باید بر اساس آن چیزی باشد که اسلام واقعا هست ونه آنچه نیست گفت و ادامه داد: «من به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا این را وظیفه خود می‌دانم که دید عمومی مردم درباره اسلام را اصلاح کنم»

اوباما مسلمانان آمریکا را نیز خطاب قرارداد و هفت میلیون مسلمان ساکن این کشور را اقلیتی دانست که از حقوق مناسب برخوردار هستند؛۱۲۰۰ مسجد و عبادتگاه برای مسلمانان در آمریکا وجود دارد.

او آزادی انتخاب حجاب برای مسلمانان آمریکا را شاهدی بر این مدعا دانست که مسلمانان از آزادی‌های مذهبی دراین کشور برخوردار هستند.