آرمان هیأت - بدعت‌ها و سنت‌ها در عزاداري امام حسين(ع)

کتاب: چاپ نخست كتاب «شيوه‌هاي نوين عزاداري(بدعت يا سنت؟)» يادداشت‌هايي از سلسله مباحث آيت‌الله محمد سند، تاليف شده توسط حسن كاشاني، از سوي انتشارات دليل ما منتشر و روانه بازار نشر شد.

اين اثر براي زنده نگه داشتن شعائر دين و تعظيم آنها تهيه شده كه در رأس آن به جاودانگي قيام امام حسين(ع) و اقامه عزاداري براي سرور شهيدان مي‌پردازد.

بر اساس مطالب كتاب، خداوند متعال فرموده است: «هركه شعائر خدا را تعظيم كند اين كار نشانه تقواي قلب‌هاست(حج، ۳۲)».

در اين آيه خداوند امر مي‌كند شعائر ديني را بزرگ شمرده، تعظيم كنيم كه اين به معناي زنده نگه داشتن و مقدس دانستن آنهاست. در راس شعائر دين، شعائر حسيني قرار دارد، همان چيزي كه دين را زنده و پايدار نگه داشته است. پيامبر اكرم(ص) نيز به همين مطلب اشاره كرده است آنجا كه مي‌فرمايد: «حسين از من و من از حسينم.»

نويسنده اثر معتقد است به همين علت، دين اسلامي كه آدم و نوح و ابراهيم و موسي و عيسي و ساير انبيا(ع) آن را ابلاغ كردند، از بين رفت و به دين‌هاي ديگر تبديل شد و پس از اين پيامبران، امتشان دين اسلام‌شان را تحريف كردند، زيرا «دين در نزد خدا فقط اسلام است(آل عمران، ۱۹)» هرچند شرايع انبياء متعدد است، «و براي هركدام از شما شريعت و راهي قرار داديم(مائده، ۴۸)»

نكته مهم اين كه اين تحريف و تبديل بعد از پيامبر خاتم(ص) اتفاق نيفتاد و اين جاودانگي به بركت شهادت سرور جوانان بهشت، حضرت امام حسين(ع) است. از اين رو عزايي كه بر مصيبت‌هاي او برگزار مي‌شود، تنها حافظ زحمات و بعثت خاتم‌النبيين نيست، بلكه حافظ و نگهدارنده زحمات تمامي پيامبران بوده و بعثت‌هاي آنان همگي مديون نهضت كربلاست. از اينجا مي‌توان به اهميت فوق‌العاده عزاي حسيني پي‌برد.

يكي ديگر از بركات قيام سيدالشهدا(ع) اين است كه آن حضرت با نهضت خود بر مرجعيت هرچه غير از قرآن و عترت است، خط بطلان كشيد، آنچه برخي مي‌خواستند آنها را به عنوان سنت و مصدر و منبع براي دين و قوانين ديني قرار دهند. اگر شعائر حسيني نبود، اكنون راه و روش معاويه و يزيد از جمله مصادر و منابع تشريع ديني نزد مسلمانان قرار مي‌گرفت.

در بخشي از كتاب حاضر آمده است: «بايد بدانيم كه قاعده شعائر يكي از پيچيده‌ترين و دشوارترين مباحث در ميان قواعد فقهي است و از طرفي در كتاب‌هاي مفصل فقهي، بسيار اندك در مورد آن بحث شده چه برسد به كتاب‌هاي ديگر.

از اين‌رو، اين بحث نيازمند دقت و تعمق و نيز به كار بردن صناعت علمي بيشتري مي‌باشد و همچنين نيازمند تتبع فراوان در آيات و روايات است كه مواد استدلال را تشكيل مي‌دهند، همينطور تامل در زمينه‌هاي بستر اجتماع كه مربوط به جهات موضوع مي‌باشد.»

مولف اين اثر در سرآغاز كتاب مي‌نويسد: «از آنجا كه عزاداري سيد و سالار شهيدان عالم حضرت ابي‌عبدالله الحسين(ع) ركن ركين دين و سبب بقاء اسلام و حافظ مذهب است و در طول تاريخ علت اصلي بقاء هويت ديني شيعيان بوده، و از طرفي با گذر زمان شيوه‌هاي جديدي براي عزاداري از سوي مردم اختراع مي‌شود، و در هر برهه‌اي از زمان در هر منطقه و اقليمي، گونه تازه‌اي به عنوان عزاداري و يا وسيله جديدي براي اقامه عزا مرسوم مي‌شود، بر آن شديم تا حقيقت اين عزاداري‌هاي نوظهور را بررسي كرده و نظر شرع را در مورد آن جويا شويم؛ كه آيا مومنين اجازه چنين كاري دارند يا خير، اگر دارند شرايط و حدود آن چيست، و آيا اساسا چنين كاري بدعت‌گذاري در دين محسوب مي‌شود يا خير.

مي‌دانيم كه عزاداري سالار شهيدان يكي از اقسام شعائر الهي است، از اين‌رو براي بررسي اين موضوع حساس بايد به بررسي حكم شعائر در دين اسلام بپردازيم، و پس از بيان ماهيت و حقيقت شعائر نظر شارع را در مورد آن جويا شويم كه آيا دست مردم را در ايجاد شيوه‌هاي جديد شعائر باز گذاشته يا نه.

پس از بيان اين مطلب نيم نگاهي خواهيم انداخت به برخي از اعتراضاتي كه در اين رابطه مطرح شده، اعتراضاتي از قبيل: بدعت‌گذاري در دين، لزوم تغيير دين، خرافه‌گرايي در عزاداري، وهن مذهب، و اضرار به نفس.»

كتاب حاضر از سه فصل ماهيت شعائر، مشروعيت شعائر نوظهور و پاسخ به اعتراضات تشكيل شده است.

از منابع مورد استناد مولف در تدوين اين اثر مي‌توان كتاب‌هاي نهج‌البلاغه، اصول و فروع كافي، مناقب، امالي، بحارالانوار، تهذيب‌الاحكام، عيون ‌اخبارالرضا(ع)، غررالحكم و دررالكلم، كامل‌الزيارات، مصباح‌المتهجد، وسائل‌الشيعه، المبسوط، تذكرة‌الفقها، جامع‌الشتات، جواهرالكلام، رياض‌المسائل، عوائدالايام، مستندالشيعه في احكام‌الشريعة، الدرالمنثور، سنن (ابي‌داود، ترمذي، بيهقي)، صحيح بخاري، صحيح مسلم، كنزالعمال، مجمع‌الزوائد، ينابيع‌المودة لذوي‌القربي، القاموس‌المحيط، صحاح‌اللغة، حماسه حسيني و ... را نام برد.

در انتهاي اين اثر فهرستي از آيات، احاديث،اعلام، مكان‌ها و زمان‌ها و اشعار نيز درج شده است.

چاپ نخست كتاب «شيوه‌هاي نوين عزاداري(بدعت يا سنت؟)» در شمارگان ۲۰۰۰ نسخه، ۱۳۱ صفحه و بهاي ۱۴۰۰۰ ريال راهي بازار نشر شد.