آرمان هیأت - درباره ميرزا محمد روحاني

فرهنگ – خیمه: ميرزا محمد روحاني، مشهور «مير انجم»، تعزيه‌خوان و تعزيه‌سراي پرآوازه ساكن در اراك در دوران ناصري و پس از آن است.

«ميرزا محمد روحاني» معروف به «مير انجم» در صدر نسخه‌نویسان اراك و توابع آن است و تعزيه‌هاي رايج در اين منطقه منصوب به اوست.

وی در گلپايگان به دنیا آمد و در خانواده‌اي روحاني پرورش يافت. سروده‌هاي وی که از طبع شعر برخودار بود، دست مايه كار نوازندگان و مشتاقان موسيقي قرار می‌گرفت.

در برخي روايات و اسناد تحقيق آمده‌ است كه: «"مير انجم" شبي حضرت فاطمه (س) را به خواب ديده كه انگوري به وي مي‌دهد. اين خواب تحولي عميق در زندگي ايجاد مي‌كند و از آن پس اشعار و سرودهاي خود را با مدح اهل بيت و ذكر حماسه كربلاي حسيني از جمله نسخه‌هاي شبيه خواني غنايي خاص مي‌بخشد.»

نسخه شبيه‌خواني «مير انجم» كه يكي از معتبرترين نسخ تعزيه كشور است، نزديك به دو قرن پيش توسط ميرزا محمد رحماني ملقب به «مير انجم» تهيه و تدوين شد. مشتاقان‌ تعزیه، از ديرباز با استفاده ازاين نسخ‌ معتبرف صحنه‌هاي عاطفي به ياد ماندني را از مظلوميت كاروان حسيني و اهداف قيام حسيني خلق كرده‌اند.
درحال حاضر، نسخه ميرانجم به دليل طولاني بودن زمان آن اجرا نمي‌شود كه اين مهم مي‌تواند موجب فراموشي اين نسخه از تعزيه شود.

بنا به گفته مطلعان و به ويژه نوادگانش، مير انجم پنجاه تا شصت مجلس تعزيه سروده است كه تعدادي از آنها و همچنين بسياري از كتب خطي او به همراه اشيای عتيقه‌اش در زماني كه روس‌ها در منطقه بوده‌اند، به غارت رفته است.

پاره‌اي از نسخ نزد نوادگانش به امانت رسيده كه توسط تعزيه‌خوانان رونويس شده‌اند؛ از جمله مجلس قلعه خيبر، مجلس روز عاشورا، مجلس شاه چراغ، مجلس توكل، مجلس قيامت، مجلس وفات ابراهيم، مجلس شهادت قاسم، مجلس غارت خيام، مجلس پادشاهي يوسف(ع) و مجلس حر.

در مورد ميرزا محمد معروف به مير انجم نيز چون بسياري از بزرگان عرصه ادب و نمايش، داستان‌هاي بي‌شماري نقل شده كه برخي از آنها از وي چهره‌اي افسانه‌اي و مقدس را عرضه مي‌دارند.

مير انجم در سال ۱۳۲۰ هجری قمری در سن هشتاد سالگي فوت کرد و آرامگاه او در روستاي «قدمگاه»، هنوز ميعادگاه علاقه‌مندان به تعزيه است.

البته در مورد مرگ او نيز داستان‌هايي وجود دارد كه حاكي بر اعتبار و جايگاه او نزد آشنايان و علاقه‌مندانش است.