نقش معجزه وار مجالس حسینی (ع) در پیشرفت اسلام عنوان نوشتاری است از «حضرت آیت الله العظمی صافی» به مناسبت ماه محرّم الحرام که در پی می آید:

يكي از نتايج شهادت حضرت سيّد الشهداء ‎عليه السّلام كه همواره مورد استفاده عموم و وسايل تعليم و تربيت و هدايت جامعه به اخلاق فاضله است برنامه‎هائي است كه به عنوان عزاداري و سوگواري و ذكر مصائب آن حضرت در عرض سال اجرا مي‎شود.

دكتر رينو (جوزف) مستشرق معروف فرانسوي در كتاب خود «اسلام و مسلمانان» كه به عربي ترجمه شده (الاسلام و المسلمون) شرح مبسوط و عميقي پيرامون فلسفه عزاداري سيد الشهداء ‎عليه السّلام‎ و روضه خواني و هيأت‎هاي عزا نگاشته و به فوائد اين مراسم از جنبه سياست و اخلاق و تربيت و كماليات و مركزيتي كه ايران در جامعه شيعه دارد، اشاره كرده و پيشرفت و بقاي مذهب شيعه را بهخصوص در بعضي نقاط مثل هند، مربوط به سوگواري سيد الشهداء دانسته و اظهار نظر كرده كه با حفظ اين مراسم، جمعيت و شوكت و ترقّي شيعه در آينده بيشتر خواهد شد.

اين شرق شناس ضمن اشاره به اوقاف و وجوه بسياري كه شيعه در راه برگزاري عزاداري حسيني صرف مي‎نمايد، مي‎گويد: «مذاهب ديگر به قدر شيعه در راه تبليغ و دعوت به دين، بذل مال نمي‎كنند و مصارفي كه شيعه دارد، شايد سه برابر مصارفي باشد كه سائر فرق اسلام در اين راه مي‎نمايند، و اگر يك نفر شيعه در دورترين نقاط هم باشد، به تنهايي اين مراسم را از تشكيل مجلس روضه و انفاق به فقراء و اطعام و غيره اجرا مي‎كند و در حقيقت به دعوت و تبليغ مي‎پردازد».

«منبر و وعظ، خطابه و سخنراني، در تربيت خطبا و وعاظ و گويندگان توانا و پرورش اخلاق عوام و آشنا كردن به علوم معارف، موقعيت خاصي دارد. تمام مسائل در منابر مطرح و مورد بحث واقع مي‎شود به نوعي كه عوام شيعه از سائر فرق به عقايد و مذهب خود آشناترند و اگر در اقطار عالم نظر كنيم، در هيچ جامعه‎اي مانند شيعه زمينه ترقّي علمي و صناعي و اقتصادي نيست، و فرقه شيعه پيشرفته‎ترين فرق، و آمادگي آنها براي كسب علوم و صنايع جديده بيشتر است چنانچه تعداد كارگر شيعه به نسبت جمعيت زيادتر است. شيعه دين خود را با زور شمشير پيش نبرده بلكه با نيروي تبليغ و دعوت پيشرفت كرد، و اهتمام آنها به برگزاري مراسم سوگواري موجب شده كه تقريباً دو ثلث مسلمانان و بلكه جماعاتي از هنود و مجوس و ساير مذاهب نيز با آنها در عزاي حسين شركت كنند. روي اين اسباب ممكن است بگوئيم جمعيت شيعه در آينده از ساير فرق بيشتر شود، شيعه به وسيله اين مجالس و مراسم كه ديگران هم در آن شركت مي‎جويند، توانسته است در ملل و اهل مذاهب ديگر نفوذ كند و اصول مذهب خود را به ديگران تبليغ نمايد و اين همان اثري است كه سياستمداران غربي براي پيشرفت دين مسيح با صرف پول‎هاي بسيار، آرزو مي‎كنند»

سپس راجع به هيأت ها و پرچم ها و علامات عزا و فوائد آن شرحي مي‎نگارد و تأثير اين شعائر را در اتحاد و زيادتي شوكت و استقلال و اتحاد متذكّر شده و مي‎گويد: «از اموري طبيعي و فطري كه مؤيد شيعه است اين است كه هركس به طبع و فطرت خود طرفدار مظلوم است و مايل است مظلوم را ياري كند».

اين نويسندگان و مؤلّفان اروپائي هستند كه در كتاب هایشان تفصيل شهادت حسين علیه السلام و اصحابش را مي‎نويسند و مظلوميت آن حضرت و اصحابش و ستمگري و بي رحمي كشندگان آنها را تصديق مي‎كنند و نام كشندگان حسين را نمي‎برند مگر با نفرت؛ هيچ چيز نمي‎تواند در جلو اين امور فطري و ادراك وجداني بشر بايستد و مانع از پيشرفت مذهب شيعه شود.

البته شايد كساني باشند كه اهتمام شيعه را به برگزاري اين مراسم و صرف ميليون ها اموال را همه ساله بي‎فائده و اسراف بشمارند؛ ولي اگر فوائده معنوي اين مراسم و تأثير آن را در تربيت جامعه و تهذيب اخلاق در نظر بگيرند، تصديق مي‎كنند كه اين برنامه‎ها از بهترين وسايل اصلاح و مكتب هاي تربيت است.

اين مراسم، احياي امر اهل بيت و رمز عالي بقاي مذهب تشيع، و بلكه اسلام است. اگر هزاران ميليون اموال و موقوفات براي ترويج تعليمات اخلاقي و اجتماعي قرار دهند كه كلاس هايش در تمام دوران سال برقرار باشد، اين قدر پايدار نمانده و مورد حسن استقبال عموم واقع نمي‎شود.

ولي حسين ‎عليه السّلام با سرمايه اخلاق و نيت پاك و فداكاري در راه حق، مدرسه‎اي باز كرد كه بيش از سيزده قرن است، كلاس ها و شعبه‎هاي آن همه ساله روز افزون و در همه جا تشكيل، و نشريات و مطبوعات و شعبات سخنراني آن همواره رو به ازدياد بوده و زن و مرد، در اين كلاس ها شركت نموده و درس حقيقت و فداكاري مي‎آموزند.

خواندن و شنيدن تاريخ فداكاري و نهضت حسين ‎عليه السّلام و ياران آن حضرت، ايمان را راسخ، اخلاق را نيك و پسنديده، و همّت‎ها را بلند مي‎سازد.

اين برنامه‎ها كه همه ساله در مساجد و حسينيه‎ها و خانه‎ها اجرا مي‎شود؛ مبارزه با بيدادگري و كفر و شرك و اعلام پيروزي از هدف حسين ‎عليه السّلام است.

براي ترغيب مردم به فضايل اخلاقي و آزادمنشي يك راه مؤثّر اين است كه نمونه‎هاي عملي به مردم نشان داده شود و تاريخ زندگي افراد ممتاز و نخبه جهان را، براي آنها بگويند.

حكايت و نقل تاريخ چه كسي از تاريخ زندگي حسين ‎عليه السّلام، آموزنده‎تر و سودمندتر است؟

مجالس ذكر مصيبت آن حضرت بهترين مجالس تبليغي و دعوت به اسلام است. در اين مجالس، معارف قرآن، اصول و فروع دين، تفسير و حديث، تاريخ و سيره پيغمبر و ائمه ‎عليهم السّلام و صحابه، مواعظ، نصايح و راهنمائي هاي اخلاقي و اجتماعي و آئين زندگي از خانه‎داري تا كشورداري، به مردم آموخته مي‎شود و جاذبه نام حسين ‎عليه السّلام مردم را ساده و بي‎ريا در اين مجالس تعليم و هدايت و تربيت حاضر مي‎سازد.

به طور يقين هيچ وسيله ديگری نمي‎تواند اين منظور را تأمين كند، نام حسين مانند مغناطيس همه را جذب مي‎كند و محبوبيت فوق العاده او طوري است كه همه مي‎خواهند با او ارتباط داشته و در شمار دوستانش محسوب و در مصيبتش قطره اشكي بريزند.

اين كم نيست كه اگر بخواهيم از مردم براي مصارف خيريه اعانه و كمك بگيريم به دشواري مبلغ، مختصري مي‎دهند ولي خودشان به نام حسين ‎عليه السّلام اموال بسيار انفاق مي‎كنند و به اهل استحقاق مي‎رسانند.

عجب وسيله بزرگي براي اصلاحات و ترقّي و پيشرفت مملكت و هدايت نسل جوان و راهنمائي زن و مرد در دست ما قرار گرفته و از آن به طور شايسته استفاده نمي‎كنيم.

براي راهنمایي و تربيت و ترقّي سطح فكر جامعه و اندرزهاي اخلاقي و اجتماعي چه سازماني مي‎توانيم تشكيل بدهيم كه عموم از آن آزادانه استقبال كنند بهتر از سازمان عزاداري حسين ‎عليه السّلام؟!

مردمي كه حسين دارند و براي حسين به سر و سينه مي‎زنند و گريه مي‎كنند، بايد در آزادي و عدالت اجتماعي نمونه باشند.

مردمي كه از پيشواي آنها اين جمله جاويد و گران بهای «لا اَرَي الْمَوْتَ اِلّا سَعادَةً وَلاَ الْحَياةَ مَعَ الظّالِمينِ اِلّا بَرَما» در صفحات تاريخ به يادگار مانده است، نبايد پشتيبان ظالم و يار ستمگر باشند.

مردمي كه يزيد را لعن مي‎كنند و يكي از مطاعن او را ارتباط و سازش با كفار و خيانت به كشور اسلام مي‎شمارند، بايد خود از اين روش زشت بركنار باشند.

در زمان ما در شعب مهمّ تبليغي، شعبه‎اي مهم‎تر از همين مجالس روضه و تعزيه حضرت حسين ‎عليه السّلام‎ نيست، اگر از آن استفاده كنيم و فوائد و نتائج آن براي تربيت و دعوت به فضايل انساني بسيار و بي‎اندازه است.

در دوره سال اين كلاس هاي اخلاق و دين و علم، همواره مفتوح است و در ماه محرّم و صفر تعداد آن افزايش مي‎يابد به طوري كه كمتر كسي است كه در اين كلاس ها شركت نكند، مخصوصاً در زمان ما با استفاده از وسائل تبليغي جديد بهتر مي‎توان از اين وسيله هدايت بهره برداري كرد.

به نظر ما در ايران، افغانستان، پاكستان، هند، عراق، سوريه، لبنان و احسا و قطيف و بحرين و قطر، يمن و مصر و نقاط ديگر كه عزاداري حسين ‎عليه السّلام متداول است، از سائر تأسيسات عام المنفعه و مؤسساتي كه براي خير و صلاح جامعه و عالم كردن مردم به معناي واقعي تأسيس مي‎شود، مانند تشكيلات حسين ‎عليه السّلام نمي‎توان استفاده كرد.

باز هم تكرار مي‎كنم: انصاف اين است كه ما از اين خوان گسترده آن طور كه بايد منتفع نمي‎شويم. يكي از عوامل مهم پيشرفت مذهب تشيع و اسلام در هند به تصديق اهل اطلاع، مجالس عزاداري حسين ‎عليه السّلام است، كه ملل مختلف را تحت تأثير حقيقت و روحانيت آن حضرت قرار داده و به گفته «ماربين» تا چندي پيش جمعيت شيعه در هند انگشت شمار بود ولي اكنون از بركات عزاداري حسين ‎عليه السّلام يكي از جمعيت هاي قابل توجّه هند به شمار مي‎روند.

پس بايد بگویيم حسين ‎عليه السّلام همان طور كه فداكاري و شهادتش باعث نجات اسلام شد، مجالس روضه و ذكر مصائبش نيز موجب بقاي دين و هدايت جامعه بوده و هست.

آرمان هیأت