امام سجاد(ع) در شرایطی به امامت منصوب شدند که امام حسین(ع) و یاران با وفای آن حضرت، توسط خلیفه غاصب قدرت وقت با همراهی بزرگانی از علما، سرداران و اشراف، تحت عنوان خروج بر حکومت، در کربلا به شهادت رسیده بودند.

اکثریت جامعه نیز با سکوت خویش یا همچون اهالی شام با ابراز شادمانی، آنها را همراهی کرده بودند. امام سجاد(ع) با تحلیل عینی از شرایط و مناسبات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آن دوران، تمرکز بر عرفان ناب و کادرسازی - همانند زید بن علی – را به عنوان طریقی برای مبارزه با حکومت اشرافی جور و بیداد زیر لوای اسلام و اصلاحات فرد و جامعه انتخاب کردند.

امام عرفان ناب را به عنوان استراتژی مبارزه انتخاب کردند، زیرا اخلاق و معنویت در شبکه نخبگان جامعه و هرم قدرت رنگ باخته بود، علما و سرداران و اشراف نیز با دل سپردن به مناصب و زرق و برق دنیا، مسحور قدرت ظاهری حکومت و خلافت شده بودند و قدرت و عزتِ القادر العزیز، یوم تُبلی السرائِر و پل صراط را در قیامت کبری فراموش کرده بودند که: لِمنِ المُلک الیوم‌الله الواحِدِ القهّار. از خاطر برده بودند که خداوند ولی مطلق جهان است و هیچ کس نمی‌تواند به نام خدا، خلاف قانون الهی و عدالت فرمان دهد؛ و لا طاعت لِمخلوُق فی معصِیتِ الخالِق، و اِنّ‌الله یحِبُّ المُقسِطین. فرزند برومند سیدالشهداء و فاتح خیبر(علیهم‌ السلام)، با پرچم عرفان ناب اسلامی به جنگ خلافت جور و اتحاد شوم زر و زور و تزویر رفتند تا از یک سو نشان دهند.

آنچه به نام دین حکومت می‌کند، دین نیست؛ بلکه استفاده ابزاری از دین برای مطامع سیاسی و حفظ قدرت است و از سوی دیگر با بیدار‌کردن نفوس مسلمین با یاد خدای حکیم و عزیز و دمیدن معنویت در روح جامعه، اجتماع مسلمین را در مقابل دنیازدگی حکومت قرار دهند تا بدین طریق مقدمات بی‌اعتباری حکومت فراهم شود. پیام امام سجاد(ع) به نخبگان و بزرگان جامعه مسلمین در ادعیه مندرج در صحیفه سجادیه؛ مبنای دستیابی به قدرت و عزت را روی آوردن به قادر متعال و عزت بخش جهان می‌داند و تاکید می‌کند برای کسب دنیا و آخرت، با خدا بیعت کنید.

در پیشگاه خدای متعال سجده کنید؛ نه در برابر قدرت‌های دنیا. صحیفه سجادیه امام زین‌العابدین(ع) در جوار قرآن حکیم و نهج‌البلاغه امیرالمومنین(ع)، مانیفست اصلاح‌طلبان و مجاهدین است. در دوره خفقان قبل از انقلاب، برای مشورت در امر کیفیت مبارزه به دیدار آیت‌الله خامنه‌ای رفتم که در ایرانشهر در تبعید به سر می‌بردند. سوال کردم مبارزه در این شرایط اجتماعی با زمان کدام‌یک از ائمه اطهار(علیهم‌السلام) تطبیق می‌کند؟ پاسخ دادند: «امام سجاد(ع)، ما به صحیفه سجادیه و زید بن علی نیاز داریم.»

این سخن بدین معنا بود که علیه جور حکومت طاغوت باید مبارزه کرد، اما زیربنای مبارزه؛ اصلاحِ نفس است. اصلاحات و مبارزه بدون طهارت روح به بیراهه می‌رود. بر این اساس یکی از ملاک‌های عضویت در گروه توحیدی صف، اخلاق و عبادت بود که به نحو بارزی در شخصیت شهید محمد بروجردی تبلور یافته بود. امروز نیز صحیفه سجادیه امام زین‌العابدین(ع) می‌تواند راهنمای عمل باشد. تا شاید با عامل شدن سیاسیون و اصحاب قدرت به نیایش‌های زبور آل محمد؛ دروغ، تهمت، بی‌اخلاقی، فساد اقتصادی و توطئه‌چینی از ساحت سیاسی و اجتماعی ایران عزیز زدوده ‌شود. ا‌ن‌شاءالله.

آرمان هیأت