حجت الاسلام سید محمد میراحمدی پژوهشگر حوزه و دانشگاه در نوشتاری از نصب «ضریح نمادین امام حسین(ع) در تهران انتقاد کرده است. متن این یادداشت را در ادامه می خوانید؛

چندی پیش و در اقدامی قابل تامل ضریح نمادین امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) در باغ موزه دفاع مقدس و با حضور مهدی چمران رئیس شورای شهر، دکتر قالیباف شهردار تهران و سردار علی فضلی رونمایی شد. فارغ از اینکه متولیان این اقدام چه قصدی از انجام این کار داشتند و هدف آنها از ساخت چنین ضریحی در ابعاد واقعی و همسان ضریح امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) در کربلا چه بوده است نکاتی در این زمینه وجود دارد که باید به آنها توجه کرد و کمی محتاطانه در این زمینه حرکت کرد.

در عکس‌های اولیه‌ای که از این ضریح در فضای مجازی و در خبرگزاری‌ها منتشر شده است مشاهده می‌شود که مردم در حال زیارت ضریح هستند و برخی بر این ضریح بوسه می‌زنند، برخی به آن متوسل شده و نم اشکی می‌ریزند و .....، در سال ۹۱ ضریح امام حسین(ع) در قم ساخته شد و سپس با عبور از شهرهای مختلف کشور راهی عراق و شهر مقدس کربلا گردید در این میان و در طول مسیر مردم به ابراز احساسات نسبت به این ضریح پرداختند و این امر شائبه‌ها و شبهاتی را مطرح کرد که مراجع و علما در پاسخ به این شائبه‌ها ابراز احساسات مردم را از مصادیق تعظیم شعائر دانسته و عنوان کردند که ابراز احساسات مردم به این ضریح به خاطر انتساب آن به امام حسین(ع) است و از نظر شرعی این مسئله اشکالی ندارد.

اما ماجرای ضریح نمادین در تهران با ضریح ساخته شده در قم فرق دارد چرا که آن ضریح قرار بود در کربلا نصب شود و یگانه بود و از این جهت هم منتسب به امام حسین(ع) بود. اما ضریح ساخته شده در تهران در صورتی که مدیریت درستی در این زمینه صورت نگیرد می‌تواند منشأ خرافات و سوء برداشت‌های عامه مردم شود چرا که ممکن است مردم در شهرستان‌ها هم تقاضا کنند که چنین ضریح‌هایی در گلزار شهدای شهرستان‌ها هم ساخت و نصب شود و این امر منجر به ایجاد اتفاقات سلسله‌واری خواهد شد که قطعا تبعات آن دامن سازندگان اولیه ضریح نمادین را هم خواهد گرفت.

البته تعظیم و بزرگداشت مقام امام حسین(ع) و واقعه کربلا اقدامی پسندیده است و از هر عملی که در چارچوب شرع مقدس اسلام قرار بگیرد و به این مهم بپردازد باید حمایت کرد اما اقداماتی که ممکن است در دراز مدت باعث سوء برداشت عامه مردم و یا طرح شبهات از سوی دشمنان تشیع قرار بگیرند باید با احتیاط بیشتر و با نظارت علمای دین انجام بگیرند. در صورتی که ساخت چنین ضریح نمادینی دارای جواز شرعی است بهتر بود سازندگان ضریح از علمای تهران و یا قم دعوت می‌کردند که در مراسم رونمایی از این ضریح حضور داشته باشند و یا نظرات علما و مراجع راجع به این اقدام را جمع‌آوری کرده و ضمن اعلام عمومی این نظرات آن را در محوطه اطراف ضریح نمادین نصب می‌کردند.

در سال‌های گذشته در محراب مسجد مقدس جمکران شیشه‌ای نصب شد و چند لامپ سبز رنگ نیز به آن آویزان شد. کم‌کم این قسمت از مسجد به شکل مکانی برای زیارت زوار درآمد و زوار در پشت شیشه صف کشیده و آن محل را زیارت می‌کردند. آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع عظام تقلید در مقابل این اقدام موضع گرفتند و عنوان کردند: «اخیراْ در محراب مسجد جمکران یک تشکیلات شیشه‌اى سبز رنگ و چراغ درست کرده‌اند که کم‌کم به صورت امامزاده‌اى درآمده است. مردم براى بوسیدن این شیشه صف می‌کشند، کسانی هم هنگام دور شدن عقب عقب می‌روند مثل کارى که در حرم امامان و امامزاده‌ها می‌کنند. بعضی‌ها هم فاتحه می‌خوانند، عده‌اى تعظیم می‌کنند، بعضی از عوام هم می‌گویند اینجا قبر حضرت ولی عصر(عج) است. حتما چند سال دیگر هم فردى پیدا می‌شود و کتابی می‌نویسد که ۷۰ نفر از اوتاد در اینجا دفن شده‌اند. هرکس مرتکب این کار شده اشتباه کرده است، این ضربه‌اى به مسجد جمکران است.»

پس از این اعتراض، بلافاصله این تشکیلات از محل محراب جمع‌آوری شد. قصد متولیان و سازندگان چنین جایگاهی هم جز بزرگداشت مقام حضرت ولی عصر(عج) چیزی نبود اما همین اقدام ساده می‌توانست منشا ایجاد خرافات و بدعت‌هایی ناخواسته در دین شود و با موضع‌گیری به موقع مراجع تقلید این تشکیلات جمع‌آوری شد.

در مورد ساخت ضریح نمادین در تهران هم می‌توان گفت با وجود حسن نیت متولیان امر ساخت ضریح نمادین در تهران آنها نمی‌توانند ادعا کنند که می‌توانند تبعات بعدی این اقدام را مدیریت کنند هر چند به نظر می‌رسد این اقدام را می‌توان به نوعی تعظیم شعائر قلمداد کرد و ستود اما این سوال به ذهن می‌رسد که آیا راه دیگری که خطرات کمتری داشته باشد و شبهات کمتری در جامعه ایجاد کند و از سوی دیگر مورد سوء استفاده دشمنان تشیع که همواره به دنبال دستاویزی برای حمله به مناسک و اعتقادات تشیع هستند فراهم نکند برای تعظیم شعایر وجود نداشت؟

یکی از جنبه‌های تقدس مکان‌ها یگانگی آنهاست. مثلا کعبه یگانه و واحد است، مسجد الحرام و مسجدالنبی نیز یگانه هستند و همین یگانگی آنها باعث خاص شدن آنها شده است. در مورد بقاع متبرکه امامان معصوم نیز می‌توان گفت این یگانگی صادق است یعنی اگر قرار باشد هر جایی شبیه ضریح امام حسین(ع) یا دیگر امامان معصوم(ع) ضریح‌هایی ساخته شود آن جنبه قدسیت و یگانگی از نظر مومنان کاهش می‌یابد. اگر چه مسلم است که ضریح‌های ساخته شده‌ نمادین شبیه ضریح‌های اصلی هستند و همان آثاری که در ضریح امامان در روایات متعدد به آنها اشاره شده است در ضریح‌های شبیه وجود ندارد اما این مطلب و این سخن استدلالی نیست که همیشه همراه این مکان‌ها باشد و ممکن است به مرور زمان و مراجعه متعدد مردم در خصوص این ساخته‌های جدید حرف‌ها و خرافاتی پدید بیایید که به اصل این ضریح‌های نمادین و شبیه قدسیت بدهد.

برای مقدس شدن ضریح‌های جدید فقط کافی است چند شایعه در مورد شفا گرفتن یا دیدن امام زمان(عج) یا امام حسین(ع) در میان عامه مردم بپیچد آن زمان است که مردم دسته دسته برای زیارت ضریح جدید به آن هجوم می‌برند. حافظه تاریخی تشیع پر است از این خرافات، خرافاتی که یا به خوابی یا دروغی وابسته است. هنوز از خاطرمان نرفته است که چندی پیش مردم عوام به خاطر سوراخ شدن یک ناودان در یکی از منطقه‌های تهران و درست شدن نقشی شبیه آدم آن را به حضرت ولی عصر(ع) نسبت داده بودند و برای زیارت و گرفتن حاجات خود به آن هجوم آورده بودند. به هر حال به نظر می‌رسد مهمترین مساله‌ای که در جریان ساخت این ضریح‌های نمادین قابل توجه است این است که این ضریح‌های نمادین به راحتی با انتساب یک شایعه، یک دروغ می‌تواند مشکلاتی را به وجود بیاورند.

به نظر می‌رسد بهتر بود متولیان امر ساخت ضریح با احتیاط بیشتری در این زمینه اقدام می‌کردند و حال که این اقدام صورت گرفته است باید تلاش کنند با مدیریت عاقلانه و در عین حال با اطلاع رسانی به موقع مانع از سوء برداشت‌های عامه مردم از این ضریح شوند و ساخت این ضریح را تنها نمادی برای یادآوری کربلا برای مردم عنوان کرده و مانع از انجام اموری همچون زیارت، ریختن وجوهات نقدی در داخل ضریح و .... شوند که در این صورت در صورت برخورد با چنین اعمالی اعتقادات راستین مردم آسیب خواهد دید و در صورت عدم برخورد هم این ضریح دستاویزی برای طرح شبهات و سوء استفاده دشمنان تشیع قرار خواهد گرفت.

آرمان هیأت