آرمان هیأت - شايد وقتی ديگر

عاشورا يک حادثه تاريخی بسيار مهم در تاريخ اسلام است؛ از اين جهت به شکل تحقيقی بايد مورد بررسی قرار بگيرد و مسائل قديمی که از روی احساسات و اعتقادات گفته می‌شود اثری در بين مردم ندارد.

مردم به دنبال درک حقيقت موضوع هستند و نه صورت مسله که بارها در مناسک مذهبی در سال‌های گذشته تکرار شده است.

روشنفکران جامعه بايد به شکل تحقيقی مسله را روشن کنند؛ آنها موظف هستند تا زمينه‌های تاريخی را که باعث وقوع حادثه کربلا شد را مورد بررسی قرار دهند. بعد از انجام اين کار با تجزيه و تحليل داده‌ها می‌توان تاريخ اسلام را در مسير درست و صحيح آن قرار داد و عقيده مردم را اصلاح کرد.

آنگاه می توان انتظار داشت که به جای علم کشی و سینه زنی در مراسم عزاداری، به فلسفه قیام عاشورا و هدف های قیام عاشورا توجه شود؛ شاید از این طریق بتوان به شیعه علوی رسید و زندگی شیعیان را دگرگون کرد. البته تحقق این مسله سالیان درازی طول خواهد کشید.

وظیفه روشنفکر، روشنفکری است و کشف حقایق ها آن طور که واقیعت دارد، زیرا جامعه ما گرفتار عادت و رسوم قدیمی هستند و به آسانی هم از اعتقادات غلط خود دست برنمی دارند اما این مسله نباید تاثیری روی کار روشنفکر داشته باشد.

روشنفکر موظف است که مسائل و ابهامات موجود در دین را روشن کند، در این میان واکنش شدید برخی افراد، در مقابل جریان روشنفکری، کاملا طبیعی است زیرا آنها از طریق برگزاری مراسم مذهبی دکانی برپا کرده اند و به جایگاهی در دستگاه دولتی رسیده اند.

آنها می خواهند با استفاده از دین و احساسات پاک مردم به هدف شوم خود برسند و هیچ ابایی در قربانی کردن دین در این راه ندارند؛ آنها حداکثر تلاش خود را می کنند تا مردم ناآگاه نگه دارند زیرا در این حالت رسیدن به هدف راحتتر خواهد بود.

تنها قشری که می تواند جلوی اینگونه افراد را بگیرد روشنفکر است؛ روشنفکران نباید از واکنش این افراد فرصت طلب و مردم مسخ شده ناراحت شود.

آنها بايد حقيقت را عریان کنند تا مردم عادی به تدریج متوجه حقیقت شوند و به بیهودن بودن برخی از سنت های قدیمی که شکل خرافه پیدا کرده است، پی ببرند و به تدریج به حقیقت تاریخ عاشورا آشنا شوند، البته این امر سالیان سال طول خواهد کشید و روشنفکران جامعه باید در این راه ثبات قدم داشته باشند.

در حال حاضر برخی از روشنفکران واقعه عاشورا از زوایایی مختلف مورد کاوش قرار دادند که با اعتراض مردم عادی و برخی از آقایان مواجه شده اند؛ این واکنش ها کاملا طبیعی است زیرا هر حرکتی علیه سنت های نادرست با چنین واکنشی روبه رو خواهد شد. البته انتظار تاثیر حرفهای روشنفکران در مردم عادی در کوتاه مدت رویایی است زیرا این مسائل نیاز به زمان دارد.

دکتر شريعتی، دکتر مطهری و صالح نجف آبادی و برخی ديگر از روشنفکران قدم‌هايی در مقابل تحريفات عاشورا برداشته‌اند که بی‌تاثير نبوده است.

هم اکنون انحرافات در عزاداری عاشورا به قدری افزايش پيدا کرده است که حتی علمای سنتی هم به تقابل با اين تحريفات برخی از مداحان برآمده اند؛ برخی از مداحان در دهه عاشورا اشعاری را به کار می‌برند که جز توهين به مقام والای آن حضرت نمی‌توان گونه ای ديگر برداشت کرد.

درست است که روشنفکران نتوانستند حقيقت عريان شده عاشورا را به درستی در مقابل تفکر سنتی جامعه قرار دهند، اما يک حرکتی را ايجاد کردند که حمايت روحانيون سنتی را به خود جلب کرده است.

نمونه بارز آن را می‌توان به برداشته شدن شمايل ائمه در زمان برگزاری مراسم عاشورا در تکيه های مذهبی ذکر کرد که با حمايت شديد روحانيون سنتی همراه شد.

انکار تاثير تفکرات روشنفکران نسبت به واقعه عاشورا در چند سال اخير بی‌انصافی است، اما اين امر را بايد در نظر داشت که اين حرکت در دراز مدت نتيجه‌بخش خواهد بود.

روشنفکر بايد محيط فکری جامعه را در مسیر درستی قرار دهد و زمينه را برای کارهای روشنفکری ديگر مهيا کند؛ به طور حتم در اين مسير نمی‌توان منکر نقش مطبوعات شد. آنها به راحتی می توانند صدای روشنفکری را به گوش مردم برسانند.

اما اين راه تنها نکته مهم ثبات قدم است و روشنفکران نبايد انتظار تاثير فوری صحبت‌های خود را داشته باشند.