برای آگاهی از ضرورت برگزاری جایزه دعبل- کتاب سال عاشورا به رخدادی که 150 سال پیش در تهران روی داده، اشاره می‌کنم.

«کنت آرتور دوگوبینو» نویسندۀ معروف فرانسوی در دورۀ قاجار به ایران سفر و با نویسندگان و پژوهشگران متعددی از جمله «محمدتقی سپهر» معروف به «لسان الملک»، مؤلف کتاب «ناسخ‌التواریخ» ملاقات کرد و از وی پرسید: «چه کتابی در دست تألیف دارید؟» مرحوم سپهر در پاسخ به او گفت: «کتابی به نام ناسخ‌التواریخ فراهم می‌آورم که از حضرت آدم(ع) شروع می‌شود و به دورۀ قاجار می‌انجامد.»

کنت دوگوبینو بسیار متعجب شد که چطور یک شخص به‌تنهایی می‌خواهد تاریخ بشریت را از هبوط حضرت آدم(ع) تا دورۀ قاجار بنویسد؛ سپس به نکته‌ای اشاره می‌کند که بسیار قابل تأمل و تنبه‌برانگیز است. وی می‌گوید: «در ایران مجله‌های ویژۀ نقد کتاب وجود ندارند؛ بنابراین چنین نویسندگانی به خود جرأت می‌دهند تا تاریخ با این طول طویل و عرض عریض بنویسند؛ اما در کشور ما نقد کتاب فراوان است و اگر نویسنده‌ای دست به قلم ببرد و چنین چیزی بنویسد، از هر سو نقد می‌شود.» هزار سال پیش از بیان کنت دوگوبینو، «ابراهیم غزی»، شاعر عرب چنین بیتی گفته است به این معنی که: «هر کجا بسیار بینی شاعران، قحط ناقد باشد آنجا بی‌گمان».

از دیرباز تا امروز دربارۀ امام حسین(ع) و عاشورا کتاب‌های متعددی منتشر شده و بسیاری از آن‌ها در غیاب نقد بوده‌اند. امروز نیز در کشورمان مجله‌های ویژۀ نقد کتاب بسیار اندک و انگشت‌شمار‌ند. حال که نمی‌توان این کتاب‌ها را نقد کرد، می‌توان کتاب‌های خوب، خواندنی و ماندنی را برکشید و نویسندگان آن‌ها را تشویق کرد. امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرماید که با تشویق نیکوکار، بدکار را تنبیه کن. اگر کتاب‌های خوب را معرفی و تشویق کنیم، کتاب‌های بد به حاشیه می‌روند و سلسله نویسندگان آن‌ها تنبیه می‌شوند.

بنا به آنچه بیان شد ضرورت داشت تا در کشور مراسمی با نام کتاب سال عاشورا برگزار شود که «بنیاد دعبل خزاعی» عهده‌دار چنین کاری شده و دورۀ اول آن امسال برگزار می‌شود و کتاب‌های ویژۀ امام حسین(ع) در چند گروه داوری می‌شوند. یکی از این گروه‌ها، «فرهنگ و تاریخ» نام دارد که خود نیز شامل سه بخش «مقتل و تاریخ»، «پژوهش‌های فرهنگی» و «پژوهش‌های اجتماعی» است. ده‌ها کتاب به این گروه راه یافته و از میان آن‌ها چهار کتاب برگزیده شده‌اند که در روز همایش معرفی خواهند شد. تا پس از آن نیز بتوان زمینۀ نقد و بررسی‌شان را فراهم کرد.
 
 

آرمان هیأت