آشنایی با زبان و ادبیات عربی
   مداحان در شعر، سخن، دعا، مقاتل و کتب مربوطه با لغات و عباراتی مواجه می‌شوند که از زبان عربی وارد شده است. در این شرایط اگر مداح با زبان عربی آشنا نباشد قادر به درک کلمه یا جمله نبوده و نمی‌تواند آن را صحیح تلفظ کند؛ بنابراین لازم است مداح با قواعد، ترجمه و مقداری صرف و نحو آشنا باشد تا بداند کجا ابوالفضل(ع) و کجا اباالفضل(ع) بگوید یا فرق کَ و کِ السلام علیک را بداند؛ چون اگر اعراب را رعایت نکند در معانی تغییر و اختلاف فاحش پیش می‌آید؛ پس شایسته است که مداح مختصری علم صرف و نحو و ترجمة عربی را فرا بگیرد.
 
آشنایی با قواعد قرائت قرآن
   بعضی مداحان، روخوانی قرآن کریم را غلط می‌خوانند؛ در حالی که هزاران بیت شعر حفظ هستند. این مداحان دورة ترجمة تحت‌اللفظی و تفسیر قرآن را سپری نکرده‌اند و قرآن را با آهنگ و صوت و لحن مرثیه و مداحی می‌خوانند. در جایی که لازم نیست وقف کرده یا مد می‌دهند. بعضی مداحان اهمیت مداحی، شعر و مرثیه را بیشتر از قرائت قرآن کریم به‌ویژه در مجلس ختم می‌دانند. مداح و شاعر لازم است که بیشتر از شعر و مرثیه به قرآن کریم اهمیت داده و فراگرفتن آن را در اولویت قرار دهند تا آیات قرآن را با قواعد مربوط به آن بخوانند.
 
رعایت آداب ادعیه و زیارت
   دعاخوانی و زیارت‌خوانی یکی از جذاب‌ترین و پُرمحتواترین برنامه‌های ذاکرین است. آنچه مهم است تا در این حوزه به آن پرداخته شود آداب و وظایف دعاخوانان است. بسیار مشاهده می‌شود که مداحان در مجالس گوناگون، دعا و زیارات را طوطی‌وار و گاهی غلط می‌خوانند و در اواسط دعا به ذکر مصیبت و خواندن شعرهای طولانی می‌پردازند.
 
   دعاخوانان و زیارت‌خوانان لازم است آداب و نکاتی را رعایت کنند:
   ۱ـ سپری کردن دورة ادعیه و زیارات از لحاظ مرورخوانی و صحیح‌خوانی الفاظ و عبارات و آشنایی با معانی و تفسیر آنها.
   ۲ـ حضور در جلسات دعا و زیارت‌خوانی که توسط افراد مجرب، باسواد و اهل ذوق اداره می‌شود تا از محضر آنان بهره‌مند شوند.
   ۳ـ هرگز دعا را با حالت فریاد نخوانید، دعا باید با حالت تضرع و زاری و جذاب خوانده شود. هنگام دعا خواندن ادب کلام و فرازهای دعا را رعایت کنید؛ چون از معصومین(ع) رسیده است.
   ۴ـ کلمات و جملات ادعیه و زیارات را اضافه یا حذف نکنید، به سلیقة خود در معانی آنها تغییری ایجاد نکنید و دعا را طبق دستور داده شده قرائت کنید؛ چون در غیر این صورت دعا، مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد. فرمودند: «الدعا مخ العباده»؛ «دعا مغز عبادت است.»
 
   بعضی عرفا دعا را به گنج تشبیه می‌کنند. اگر گفته شده جمله‌ای را سه بار بگویید، کمتر یا بیشتر نشود؛ مثل این است که به فردی بگوییم وقتی از درب خانه وارد می‌شوی سه قدم بردار زیر پایت گنج است و آن فرد بگوید من حال پیدا کرده‌ام می‌خواهم ده قدم بردارم یقیناً بر گنج مقصود نخواهد رسید؛ بنابراین در تکرار و تعداد اذکار اسراری است که بر اهل ظاهر پوشیده است. ادله و مستندات زیادی داریم که نباید به گفتار معصومین(ع) اضافه یا کم کنیم.
 
   ۵ـ دعا باید به حدی خوانده شود که شنونده امکان پذیرفتن و شنیدن آن را دارا باشد. لازم نیست دعا تا انتها خوانده شود؛ بلکه باید درک کرد چه گفته می‌شود و چه می‌خوانیم. در این‌صورت تأثیر دعا بیشتر خواهد بود؛ مثلاً اگر در دعای کمیل خوانده می‌شود: «اللهم اغفرلی الذنوب التی تغیر النعم» «خدایا ببخش آن گناهانی که نعمت‌ها را بر ما تغییر می‌دهد». با شکل جالب و آهنگ مناسب توضیح داده شود که چه گناهانی نعمت‌ها را تغییر می‌دهد.
 
   به فرموده امام سجاد(ع) گناهانی که نعمت‌ها را تغییر می‌دهد عبارت‌اند از:
   ۱ـ ستم بر مردم
   ۲ـ دوری از عادات خیر
   ۳ـ بی‌اعتنایی به معروف
   ۴ـ کفر نعمت و ناسپاسی
   ۵ـ ترک شکرگزاری
 
   ۶ـ در مجالسی که دعا خوانده می‌شود باید روح و روان، سطحِ فکر و فرهنگ و سواد، موقعیتِ غم، شادی و خستگی شنونده مد نظر قرار گیرد؛ مثلاً در مجلس ترحیم و یادبود، بانی مجلس بر دعاخوانی اصرار دارد؛ بنابراین صلاح نیست این مجلس با پند، شعر و روضه اداره شود.
 
   ۷ـ اهمیت و جایگاه دعا را بیشتر از جایگاه سخنرانی و مداحی بدانید؛ زیرا قرآن کریم می‌فرماید: «اگر دعاهای شما نبود به شما اعتنا نمی‌کردیم.» دعاخوانی نباید تحت‌الشعاع برنامه‌های دیگر قرار گیرد؛ مثلاً افراد باید منتظر سخنرانی یا مداحی باشند و زمان خواندن دعا و زیارت در مجلس حاضر نشوند مخصوصاً در هیئت‌ها.
 

آرمان هیأت