کد مطلب : ۳۳۲۹۰
معرفی کتاب 4 / سوگ‌سروده‌های مذهبی تجلی‌گاه ادب آیینی
«بند بند عشق» نگاهی به تاریخ، شعرا و ترکیب‌بندهای عاشورایی
شناسنامه کتاب
سوگ‌سروده‌های مذهبی تجلی‌گه ادب آیینی
بند بند عشق
نگاهی به تاریخ، شعرا و ترکیب‌بندهای عاشورایی
دکتر حمیدرضا جدیدی
نشر چکامه باران
کرج، چاپ اول، 1394
معرفی کتاب
دکتر محمدرضا جدیدی نگارنده کتاب «نگاهی به تاریخ، شعرا و ترکیب‌بندهای عاشورایی» در اثر خود کوشیده تا با روش تحلیلی – توصیفی و مقایسه‌ای با نگاهی همه‌جانبه به وقایع کربلا، ادبیات عاشورایی و ساختار ترکیب‌بندهای این رخداد تاریخی و همچنین زندگی و آثار شاعران این عرصه، در نهایت ایجاز، مطالب مندرج را مستند به منابع و مآخذ معتبر بیان کرده و نمونه‌های فاخری از سروده‌های عاشورایی در این کتاب ارائه و عرضه نماید. بدیهی است سیر مندرجات اثر حاضر نشانگر آن است که شناسایی شاعران ترکیب‌بندسرا و سروده‌های آیینی و آشکار ساختن ارزش‌های ادبی، هنری، تاریخی و محتوایی آنها با گذری بر مقاتل و کتب تاریخی خصوصا با مرکزیت و مقایسه با شعر محتشم کاشانی بیشتر مطمح نظر بوده است.
جدیدی، مقدمه کتاب خود را با نثری برگرفته از کسایی، اینچنین آغاز می‌کند:
«ستایش و سپاس ویژه کردگار عالمیان و مهربان بی‌همتایی است که سرچشمه‌های لطفش پیوسته ریزان است و خورشید یادش در دل مشتاقان همیشه تابان. او که از سر لطف، پیامبران را برانگیخت تا دستگیر در راه‌ماندگان و سالکان طریق حقیقت باشند و با انزال کتب آسمانی و ارسال فرشتگان رحمت، رهبری اشرف مخلوقات را نیز به سوی سعادت و رستگاری به حکمت بالغه خویش به انجام رسانند. درود بر سرور پیامبران و سید مرسلان حضرت ختمی مرتبت محمد بن عبدالله (ص) که گنج شایگان رحمت حق و مشفق بی‌بدیل امت بود و بر خاندان پاکش که ستارگان زمین‌اند و مهبط جبرئیل؛ به ویژه بر سید و سالار شهیدان، ذبیح‌الله الاکبر، آیت کبرای عاشقی حق، حیدر کرار، جگر گوشه زهرای اطهر و نور چشم پیامبر اعظم، حضرت غیاث‌المستغیثین و امام‌المومنین حسین بن ابی بن ابی طالب (ع) باد که خون پاکش ما را راست به معدن ملیک مقتدر میرساند و کعبه شش گوشه‌اش قبله عاشقان حق و واصلان لقای اوست».
نگارنده کتاب «نگاهی به تاریخ، شعرا و ترکیب‌بندهای عاشورایی» آنگاه در مقدمه کتاب خود ضمن تبیین شعر غنایی به عنوان یکی از اصیل‌ترین آفرینش‌های هنری به علت بهره‌گیری از احساسات و عواطف انسانی خالصانه، ادبیات آیینی و سوگ سروده‌های مذهبی در ادبیات فارسی را از جهت تنوع قالب‌های شعری و هم به دلیل صفای باطن و خلوص نیت سرایندگانش بیش از دیگر قالب‌های شعری شایسته تدقین، بررسی و تحلیل می‌داند. وی در ادامه، هدف از تدوین این کتاب را جمع‌آوری، تحلیل و معرفی اشعار سوگ مذهبی و بازنمایی ارزش‌های هنری – ادبی آنها معرفی می‌کند و بررسی صحت تاریخی مطالب مندرج به علت ورود برخی خرافات و تحریف‌ها در اشعار را از جمله عواملی می‌داند که تاکنون در شناسایی، جمع‌آوری، تحلیل و بازخوانی آثار سوگ مورد بررسی و شناسایی قرار نگرفته‌اند.
آنچنان که مولف در مقدمه کتاب خود عنوان می‌کند، دشواری جستجو در متون، جنگ‌ها، دیوان شعرا و گستردگی آثار از گذشته تاکنون به ویژه آثار خطی و چاپ سنگی از عمده علل ممانعت پژوهشگران در پرداختن به اداب عاشورایی بوده؛ عنصری که مولف کتاب مدعی است در اثر خود، آن را از میان برداشته است.
حمیدرضا جدیدی، شناسایی شاعران مرثیه‌سرا به ویژه از قرن دهم تا عصر حاضر، بیان ویژگی‌های شاخص سروده‌های ایشان، مقایسه ارزش‌های ادبی – هنری اشعار و همچنین نحوه تاثیرپذیری و الگوبرداری آنها از سوگ سروده محتشم را از اهداف کلی این پژوهش نام برده و معتقد است تاکنون آثار و مقالاتی به شکل ناقص به نقل از برخی از این اشعار به رشته تحریر درآمده و گاهی تک‌نگاری‌هایی در خصوص ترکیب‌بند محتشم کاشانی یا بعضی از شاعران معروف این عرصه انجام شده است. در بعضی آثار نیز بخشی به معرفی شاعران مقلد محتشم دیده می‌شود بدون آنکه سروده‌هایشان تحلیل و ارزش ادبی، هنری یا تاریخی آنها نموده شود.
آنچنان که از مندرجات و همچنین سخنان مولف کتاب بر می‌آید دستیابی به برخی نسخ خطی و میکروفیلم‌ها برای یافتن اشعار مرتبط و همچنین گستردگی منابع مربوط به تاریخ واقعه عاشورا و مقاتل از مهمترین محدودیت‌های این اثر محسوب می‌شوند.
کتاب «نگاهی به تاریخ، شعرا و ترکیب‌بندهای عاشورایی» در یازده فصل به رشته تحریر درآمده است، کلیات، ترکیب‌بند، مقتل و مقاتل عاشورایی، کربلا و امام حسین (ع)، تحریف‌شناسی واقعه کربلا، تمهیدات، ترکیب‌بندسرایان مرثیه‌سرا و عاشورایی تا وفات محتشم کاشانی، محتشم کاشانی، ترکیب‌بندسرایان عاشورایی از وفات محتشم تا قاجاریه، ترکیب‌بندسرایان عاشورایی عهد قاجار، ترکیب‌بندسرایان عاشورایی معاصر، نتیجه‌گیری و پایان سخن.
کتاب حاضر را نشر چکامه باران، در سال 1394 به بازار نشر سپرده است.
سوگ‌سروده‌های مذهبی تجلی‌گه ادب آیینی
بند بند عشق
نگاهی به تاریخ، شعرا و ترکیب‌بندهای عاشورایی
دکتر حمیدرضا جدیدی
نشر چکامه باران
کرج، چاپ اول، 1394
معرفی کتاب
دکتر محمدرضا جدیدی نگارنده کتاب «نگاهی به تاریخ، شعرا و ترکیب‌بندهای عاشورایی» در اثر خود کوشیده تا با روش تحلیلی – توصیفی و مقایسه‌ای با نگاهی همه‌جانبه به وقایع کربلا، ادبیات عاشورایی و ساختار ترکیب‌بندهای این رخداد تاریخی و همچنین زندگی و آثار شاعران این عرصه، در نهایت ایجاز، مطالب مندرج را مستند به منابع و مآخذ معتبر بیان کرده و نمونه‌های فاخری از سروده‌های عاشورایی در این کتاب ارائه و عرضه نماید. بدیهی است سیر مندرجات اثر حاضر نشانگر آن است که شناسایی شاعران ترکیب‌بندسرا و سروده‌های آیینی و آشکار ساختن ارزش‌های ادبی، هنری، تاریخی و محتوایی آنها با گذری بر مقاتل و کتب تاریخی خصوصا با مرکزیت و مقایسه با شعر محتشم کاشانی بیشتر مطمح نظر بوده است.
جدیدی، مقدمه کتاب خود را با نثری برگرفته از کسایی، اینچنین آغاز می‌کند:
«ستایش و سپاس ویژه کردگار عالمیان و مهربان بی‌همتایی است که سرچشمه‌های لطفش پیوسته ریزان است و خورشید یادش در دل مشتاقان همیشه تابان. او که از سر لطف، پیامبران را برانگیخت تا دستگیر در راه‌ماندگان و سالکان طریق حقیقت باشند و با انزال کتب آسمانی و ارسال فرشتگان رحمت، رهبری اشرف مخلوقات را نیز به سوی سعادت و رستگاری به حکمت بالغه خویش به انجام رسانند. درود بر سرور پیامبران و سید مرسلان حضرت ختمی مرتبت محمد بن عبدالله (ص) که گنج شایگان رحمت حق و مشفق بی‌بدیل امت بود و بر خاندان پاکش که ستارگان زمین‌اند و مهبط جبرئیل؛ به ویژه بر سید و سالار شهیدان، ذبیح‌الله الاکبر، آیت کبرای عاشقی حق، حیدر کرار، جگر گوشه زهرای اطهر و نور چشم پیامبر اعظم، حضرت غیاث‌المستغیثین و امام‌المومنین حسین بن ابی بن ابی طالب (ع) باد که خون پاکش ما را راست به معدن ملیک مقتدر میرساند و کعبه شش گوشه‌اش قبله عاشقان حق و واصلان لقای اوست».
نگارنده کتاب «نگاهی به تاریخ، شعرا و ترکیب‌بندهای عاشورایی» آنگاه در مقدمه کتاب خود ضمن تبیین شعر غنایی به عنوان یکی از اصیل‌ترین آفرینش‌های هنری به علت بهره‌گیری از احساسات و عواطف انسانی خالصانه، ادبیات آیینی و سوگ سروده‌های مذهبی در ادبیات فارسی را از جهت تنوع قالب‌های شعری و هم به دلیل صفای باطن و خلوص نیت سرایندگانش بیش از دیگر قالب‌های شعری شایسته تدقین، بررسی و تحلیل می‌داند. وی در ادامه، هدف از تدوین این کتاب را جمع‌آوری، تحلیل و معرفی اشعار سوگ مذهبی و بازنمایی ارزش‌های هنری – ادبی آنها معرفی می‌کند و بررسی صحت تاریخی مطالب مندرج به علت ورود برخی خرافات و تحریف‌ها در اشعار را از جمله عواملی می‌داند که تاکنون در شناسایی، جمع‌آوری، تحلیل و بازخوانی آثار سوگ مورد بررسی و شناسایی قرار نگرفته‌اند.
آنچنان که مولف در مقدمه کتاب خود عنوان می‌کند، دشواری جستجو در متون، جنگ‌ها، دیوان شعرا و گستردگی آثار از گذشته تاکنون به ویژه آثار خطی و چاپ سنگی از عمده علل ممانعت پژوهشگران در پرداختن به اداب عاشورایی بوده؛ عنصری که مولف کتاب مدعی است در اثر خود، آن را از میان برداشته است.
حمیدرضا جدیدی، شناسایی شاعران مرثیه‌سرا به ویژه از قرن دهم تا عصر حاضر، بیان ویژگی‌های شاخص سروده‌های ایشان، مقایسه ارزش‌های ادبی – هنری اشعار و همچنین نحوه تاثیرپذیری و الگوبرداری آنها از سوگ سروده محتشم را از اهداف کلی این پژوهش نام برده و معتقد است تاکنون آثار و مقالاتی به شکل ناقص به نقل از برخی از این اشعار به رشته تحریر درآمده و گاهی تک‌نگاری‌هایی در خصوص ترکیب‌بند محتشم کاشانی یا بعضی از شاعران معروف این عرصه انجام شده است. در بعضی آثار نیز بخشی به معرفی شاعران مقلد محتشم دیده می‌شود بدون آنکه سروده‌هایشان تحلیل و ارزش ادبی، هنری یا تاریخی آنها نموده شود.
آنچنان که از مندرجات و همچنین سخنان مولف کتاب بر می‌آید دستیابی به برخی نسخ خطی و میکروفیلم‌ها برای یافتن اشعار مرتبط و همچنین گستردگی منابع مربوط به تاریخ واقعه عاشورا و مقاتل از مهمترین محدودیت‌های این اثر محسوب می‌شوند.
کتاب «نگاهی به تاریخ، شعرا و ترکیب‌بندهای عاشورایی» در یازده فصل به رشته تحریر درآمده است، کلیات، ترکیب‌بند، مقتل و مقاتل عاشورایی، کربلا و امام حسین (ع)، تحریف‌شناسی واقعه کربلا، تمهیدات، ترکیب‌بندسرایان مرثیه‌سرا و عاشورایی تا وفات محتشم کاشانی، محتشم کاشانی، ترکیب‌بندسرایان عاشورایی از وفات محتشم تا قاجاریه، ترکیب‌بندسرایان عاشورایی عهد قاجار، ترکیب‌بندسرایان عاشورایی معاصر، نتیجه‌گیری و پایان سخن.
کتاب حاضر را نشر چکامه باران، در سال 1394 به بازار نشر سپرده است.
