مشخصات کتاب
حسین (ع) زبانی دیگر
ترجمه و تحلیل شعرهای حسینی در ادبیات معاصر عرب
دکتر نرگس انصاری
مجتمع فرهنگی عاشورا
تهران، چاپ اول 1392

کتاب با «به جای مقدمه» دکتر محمدرضا سنگری آغاز می‌شود. ایشان در نوشتار خود می آورند: مطالعه سروده‌های شیخ کاظم ازری، جورج شکور، احمد مطر، جواد جمیل، امل دنقل، ادوئیس، نزار قبانی و ده‌ها شاعر معاصر عرب گویای آن است که شعر عاشورایی معاصر عرب لایه‌های پنهان و زوایای ناکاویده کربلا را فرا چشم خویش دارد و در جهان امروز که عصر خیزش، بیداری و رویارویی با بیدادها و ستم‌هاست، عاشورا در هیئت اسوه و چراغ راه معرفی می‌شود.
ایشان معتقدند دکتر نرگس انصاری مولف کتاب، جز تبیین و تحلیل پیشینه شعر دینی و عاشورایی در عرب و اضلاع و ابعاد و ویژگی‌های شعر عاشورایی معاصر عربی، با تقسیم‌بندی جغرافیایی این گونه شعر، آن را در عراق، سوریه، مصر، لبنان، بحرین، یمن و ... با ذکر نمونه ها و ترجمه‌های آنها بررسی کرده است.
دکتر سنگری، ترجمه و توضیحات رسا و شیوای نویسنده را مایه ارج و اعتبار اثر دانسته و معتقد است بی‌گمان مطالعه این کتاب برای همه کسانی که می‌خواهند تصویری روشن از شعر معاصر عرب به ویژه شعر عاشورایی پیش رو داشته باشند، مغتنم و مفید خواهد بود.
اما باید در نظر داشت که نوع نگاه موجود در جامعه معاصر و نگاه شاعران آن، تجلی خاص عاشورا را در اشعار مشخص می‌کند و در تصویر حادثه معاصر، کربلا را نماد حزن و مصیبت می‌آورد، یا رمز ایثار و مقاومت. شعر معاصر عرب با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی مختلف کشورهای عربی در عصر حاضر به خوبی انعکاس‌دهنده این دو نگاه متفاوت به امام حسین (ع) و عاشورای اوست، که بخش اعظم کتاب حاضر بیانگر این نگاه نمادین و سمبلیک به شخصیت شکوهمند و بی نظیر امام حسین (ع) می‌باشد.
طرح اولیه این پژوهش بر اساس معرفی دیوان ارزشمند شاعر برجسته و متعهد عراقی، جواد جمیل و تحلیل اجمالی اشعار وی شکل گرفته تا علاقمندان ایرانی به شعر متعهد، از ذخیره‌های فرهنگی این مجموعه شعری عربی بهره گیرند. اما به گفته مولف اثر، پس از بررسی‌های بسیار مقرر شد تا بعد از ارائه مقدمه‌ای اجمالی درباره روند تحول شعر متعهد عربی از آغاز شکل‌گیری تاکنون، شعر حسینی به تفکیک کشورهای عربی مورد بررسی قرار گیرد و در هر کشور، برخی شاعران برجسته در زمینه شعر متعهد معرفی و اشعار آنها ترجمه و تحلیل کلی گردد.
لازم به ذکر است اگرچه در حوزه ادبیات منظوم حسینی، شاعران بسیاری در دوره معاصر مطرح می‌باشند، اما از آنجا که مولف امکان گردآوری همه آنها در یک مجموعه نداشته است، شاعرانی را برگزیده که یا در کشور ما شناخته شده نبودند و یا برخی از آنها چون نزار قبانی، تنها با اشعار عاشقانه و یا وطنی که در میان ما ترجمه شده شناخته شده‌ترند و شعر متعهدشان کمتر مورد توجه و مدقه مترجمان، اصحاب پژوهش و تحلیل‌گران قرار گرفته است.
عراق، مصر و سوریه به عنوان سه مرکز مهم در ادبیات عربی و لبنان، فلسطین و بحرین از جمله کشورهایی هستند که شخصیت امام حسین (ع) در شعر برخی از شاعران متعهد آنها در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
در کتاب حاضر تلاش بر آن بوده تا در مورد هر شاعر، به تمام آثار ایشان، شامل آثاری که صریحا از امام سخن گفته و یا به صورت نمادین از آن بهره گرفته‌اند پرداخته شود، به استثنای مجموعه‌های گسترده و چند هزار بیتی که به ذکر نمونه‌ای از آنها اکتفا شده است، البته در برخی موارد نیز عدم دسترسی به تمام آثار شعری ایشان موجب محدودیت‌هایی در انتخاب شعرها گردیده است.
این کتاب با محدود کردن شاعران و مشخص‌نمودن محدوده جغرافیایی و تا حد ممکن، ذکر کامل آثار شاعران از یک طرف، نگاهی جامع نسبت به شاعران و نوع نگاه آنان به شخصیت سیدالشهدا (ع) و عاشورای وی در اشعارشان ارائه می‌دهد، و از طرف دیگر با توجه به تفکیک منطقه‌ای، تفاوت‌های اقلیمی نسبت به موضوع نیز روشن می‌شود.
یکی دیگر از نکات قابل توجه در این اثر، استفاده از منابع مجازی متعدد در گردآوری اشعار این مجموعه می‌باشد. این امر از آن روست که به دلیل معاصر بودن شاعران و مطرح‌نبودن آنها در میان ایرانیان، هنوز دیوان‌های شعری این شاعران قابل دسترس نمی‌باشد.
نگاهی به تحول شعر متعهد دینی در میان عرب تا دوره معاصر، شاعران عراق، شاعران سوریه، شاعران معاصر، شاعران لبنان، شاعران فلسطین، شاعران بحرین، و شاعران یمن مجموعه بخش‌های مندرج در این کتاب را تشکیل می‌دهد.

آرمان هیأت