کد مطلب : ۶۰۵۳
تربت حسینی
نویسنده: سبحان حسینی
کره زمین در این فضای غیر متناهی که وسعت و فراخی آن را جز خداوند کسی نمی‌داند، ذره‌ای بیش نیست و این زمین در این فضا همواره در حال گردش است.
در روی زمین انواع گوناگونی خاک وجود دارد که از نظر شکل طبیعی و خاصیت شیمیایی با یکدیگر متمایز هستند.
خداوند متعال هم در قرآن مجید به این موضوع اشاره کرده و می‌فرماید: «و فی الارض قطع متجاوزات»؛ اختلافات خاک‌ها با یکدیگر محسوس است و البته معلوم است که سرزمین نافع و پر برکت از سایر اراضی غیر قابل کشت و یا زمین‌های شوره‌زار که حاصل نمی‌دهند احترام و عظمتش بیشتر است .
بعید نیست که سرزمین عراق ازهمه خاک‌ها افضل باشد زیرا در اراضی عراق با خاصیتی که در خاک آن هست نبات و اشجار با سرعت درآن رشد می‌کند.
در اراضی عراق نیز زمینی که از هر جهت پر برکت باشد، کربلا است.
این تربت قرمز رنگ و پاکیزه قبل از اسلام هم معبد و مدفن اقوام گذشته بوده و به عنوان نوامیس خوانده می‌شده است و اکنون حق این است که گرامی‌ترین بقعه روی زمین مرقد بزرگترین شخصیت روزگار باشد.
تربت پاک حضرت سیدالشهد(ع) از گرامی‌ترین عناصر و جواهر روی زمین است و از سایر بقاع اشرف و افضل است و بر همه بقاع روی زمین فضیلت دارد.
فضای شیعه در کتابهای خود اجماع دارندکه می‌توان برزمین و آنچه از آن روییده می‌شود، سجده کرد و سجده بر تربت امام حسین(ع) افضل از سایر خاک هاست و شاید سر اینکه شیعه خود را ملزم کرده بر تربت حضرت سیدالشهداء(ع) سجده کند برای این است که این تربت مقدس را از سایر خاک‌ها تمیز و پاک‌تر می‌داند .
و لیکن مقصود اصلی و غرض حقیقی این است که نمازگزار با سجده بر این تربت مقدسف فداکاری و جانبازی حضرت سیدالشهدا(ع) را متذکر میگردد و متوجه می‌شود که امام حسین(ع) و افراد خاندان و اصحاب با وفای او چگونه برای اعتلای کلمه حق و پرچم توحید قیام کردند.
در حدیث شریف وارد شده که سجده بر تربت سیدالشهدا(ع) حجاب‌های هفت گانه است و البته سجده برتربت امام حسین(ع) دارای نکات و اسرارسی است که نزد اهلش روشن است.
اکنون دانستی که در زمین و تربت سیدالشهداء(ع) چه مزایا و خواصی نهفته است. دیگر جای انکار نیست که اگر گفته شود تربت حسین(ع) برای هر دردی شفا است چه استبعادی دارد اگر خداوند در تربت امام حسین(ع) اثری بگذارد که مواد موذیه بدن را رفع کند و آدمی را از چنگال امراض مزمنه و مهلکه نجات دهد.
در روی زمین موجوداتی پستی هستند که از نظر خواص و فواید اجتماعی در مرحله فوق‌العاده قرار دارند و چه بسیار ذراتی در این جهان وجود دارند که هنوز بشر از درک منافع آن عاجز است و این عناصر مفیر برای عدم دسترسی دانشمندان به خاصیت آنها همچنان بدون استفاده مانده‌اند و کسی از وجود این عناصر اطلاع ندارد.
اگر شنیدی مریضی حالش شدت پیدا کرده است و پزشکان از معالجه آن عاجز شده‌اند و پس از آن حال مریض در اثر خوردن مقداری ازتربت سیدالشهدا(ع) بهبودی حاصل کرده و یا به جهت دعای صالحان و نظر پروردگار از این جریان غیر طبیعی تعجب نکن.
اگر شیعیان بر خاک قبر حضرت امام حسین(ع) سجده می‌کنند و سجده برآن خاک را موجب حمله مخالفان و معاندان گردد.
به طوری که از آثار و اخبار بر می‌آید اولین فردی که از ائمه مسلمین براین تربت سجده کرد زین العابدین(ع) بوده است و اگر بعضی از افراد خانه‌اش مریض می‌شدند و به سیله تربت آنان را معالجه می‌نمود و پس از این جریان در بین علویان شایع شد.
پس از امام سجاد(ع) فرزندش امام باقر(ع) و بعد از ایشان نیز امام صادق(ع) مزایای خاک قبر امام حسین(ع) را برای شیعیان و دوستان اهل بیت(ع) بیان فرمود و خودش نیز بر آن سجده نمود.
از جود روایات مختلف در کتب فریقین معلوم می‌شود که موضوع فضیلت تربت امام حسین(ع) در زمان جدش رسول الله(ص) در میان مسلمین شایع بوده در صورتی که امام حسین(ع) در آن زمان هنوز از نظر سن کودکی بیش نبود.
از جریان این طور استفاده می‌شود که موضع مورد بحث قبل از تولد او هم در بین مسلمانان مشهور بوده است، حضرت رسول(ص) با خبر دادن از فضیلت تربت مقدس امام حسین(ع) می‌خواست موقعیت فرزند دلبندش را به سمع مسلمین برسناند و از ریختن خون پاک او و اثرات قیام مقدس وی مردم را مطلع سازد.
امام حسین(ع) در حرکت جریان ساز و تاریخی خود با هدف احیای فرهنگ اسلام برخاست و به پیروزی رسید و این پیروزی بر آینده اسلام نیز تأثیر به سزایی داشت.
دکتر واسعی مدیر پژوهشکده تاریخ و سیر اهل بیت در مقاله‌ای تحت عنوان« مقام دنیا از امام حسین(ع) الگو نگرفته‌ایم» درباره راههای شناخت حادثه عاشورا چنین آورده است.
«برای شناخت مناسب حادثه عاشورا آن را باید از چهار بعد علل و چرایی، چگونگی پیدایش پیامد‌ها و نقش‌ها، درس‌ها و عبرتها مورد بررسی قرار داد با وجود اهمیت این حادثه در تاریخ اسلام، در ابعاد علل و چرایی و پیامد‌ها و عبرت‌های عاشورا کار چندانی صورت نگرفته است.
حداقل نتیجه این حرکت آن بود که نشان داد خلیفه اسلامی فراتر از نقد و اعتراض نیست و اگر خلیفه اسلامی به بیراهه می‌رود باید در مقابل او ایستاد.
«ن.تکلو» مدرس حوزه درباره عوامل تحقق واقعه عاشورا می‌گوید: یکی از عوامل مهم وقوع این حادثه بزرگ تاریخی شرایط جامعه آن روز بود.
ترک امر به معروف و نهی از منکر و به فراموشی سپردن این فریضه مهم الهی به خاظر شرایط منفعت طلبانه بود که این امر بارها در روایات و احادیث مختلف از سوی ایشان مطرح شده است و البته این یکی از عوامل است و دنیا پرستی و بنده زر و زور شدن نیز از دیگر عوامل آن است.
این مسایل برافکار مردم آن روز به اندازه‌ای تاثیر گذاشته بود که برای حفظ آن از هیچ کاری فرو گذار نمی‌کردند.
این در شرایطی اتفاق افتاد که تعالیم اسلامی نیز در بین مردم بسیار کمرنگ شده بود و این شرایط قیامی جدی را برای احیای فرهنگ اسلام و سنت نبوی می‌طلبید. این قیام جنگی بی هدف نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت.
عاشورا سرشار از درس‌ها و عبرتها است و یکی از آنها توجه به مسئله امربه معروف و نهی از منکر است «عبدالرحمان شرقاوی» نویسنده مصری می‌گوید: حسین(ع) شهید راه دین و آزادگی است.
نه تنها شیعه باید به نام حسین(ع) ببالد؛ بلکه تمام آزاد مردان دنیا باید به این نام شریف افتخار کنند. همچنین العبیدی(مفتی موصل) می‌گوید: فاجعه کربلا در تاریخ بشر نادره‌ای است، چنانکه مسببان آن نیز نارند.
حسین بن علی(ع) سنت دفاع ازحق مظلوم و مصالح عموم را بنا بر فرمان خداوند در قرآن به زبان پیامبر(ص) وظیفه خویش دید و از اقدام به آن تسامحی نورزید.
هستی خود را در آن قربانگاه بزرگ فدا کرد و بدین سبب نزد پروردگار سرور شهیدان محسوب شد و در تاریخ ایام پیشوای اصلاح طلبان به شمار رفت. به آنچه خواسته بود و بلکه بر تر از آن کامیاب گردید.
با توجه به گفته صاحبنظران لزوم آشنایی جوانان با فرهنگ عاشورا امری ضروری است و این مطلب ما را بر آن داشت تا در این بحث کوتاه جوانان را از یاد نبریم.
«ندا مظلومی» دانشجوی زبان‌های خارجی در پاسخ به سوال ما درباره عاشورا و میزان آشنایی خود با فرهنگ آن می‌گوید:
هر سال در خیمه‌ای که برای برگزاری این گونه مراسم برپا می‌شود حاضر می‌شوم و در مراسم شرکت می‌کنم.
اما هر بار که در این جلسات شرکت می‌کنم، مطلب تازه‌ای از مکتب عاشورا می‌آموزم و جالب آن که هر سال حرف تازه‌ای برای گفتن است.
آزادی، آزادگی، امربه معروف و نهی از منکر، عدالت، ظلم ستیزی و احیای فرهنگ و سیره نبوی و علوی از جمله درس‌هایی است که از این مکتب می‌توان آموخت.
این حادثه می‌تواند در زندگی الگویی مناسب برای همگان باشد. این صحیح نیست که ما صرفا برای زنده نگه‌داشتن یاد عاشورا مدت زمان خاصی را به عزاداری بپردازیم و بعد روز از نو روزی از نو، بلکه به کار گیری ابعاد مختلف واقعه عاشورا می‌تواند منجربه بهره‌گیری صحیح از دین و جلوگیری از بسیاری انحرافات گردد.
عزاداری صرفاً هدف عاشورا نبوده و بلکه رسیدن به کمال انسانی و تحرک و پویایی اهداف مهم آن است.
استفاده از سبک‌های غلط و تقلیدی، استفاده از اشعار نامناسب و صرفاً توبه به ظاهر امر که جلسه‌ای برگزار شود، موجب کمرنگ شدن فرهنگ عاشورا خواهد شد.
مداحان و سخنرانان باید با نگاهی عمیق به واقعه عاشورا آن را به درستی برای مردم بازگو کنند و راه را برای خرافه و انحراف مذهبی ببندند.
برگزاری مراسم عزاداری نه تنها موجب زنده نگه داشتن فرهنگ واقعه‌ای بزرگ خواهد شد بلکه در روح و روان انسان به خصوص قشر جوان جامعه تأثیر مثبتی خواهد شد.
روان شناسان امر اعلام کرده‌اند حضور کودکان، نوجوانان و جوانان در مراسم عزاداری موجب می‌شود آنان از لحاظ عاطفی به طور جدی تخلیه روانی شوند و گریه و سینه‌زنی علاوه بر اینکه توام با عشق و اعتقاد شدید نسبت به اهل‌بیت است.
استرس‌هایی را که در دراز مدت در درون آنها جمع شده، تخلیه می‌کند مراسم عزاداری علاوه بر آنکه در ناخودآگاه افراد تأثیر می‌گذارد نوعی اتصال ایمان و عشق در آنها ایجاد می‌کند به طوری که حتی اگر افرادی چندان به دین و مذهب پایبندی ندارد.
در این مراسم شرکت می‌کند و سینه و زنجیر می‌زند؛ بعد عاطفی این مراسم آن قدر قوی است که می‌تواند بسیاری از افراد را جذب کند.
در روی زمین انواع گوناگونی خاک وجود دارد که از نظر شکل طبیعی و خاصیت شیمیایی با یکدیگر متمایز هستند.
خداوند متعال هم در قرآن مجید به این موضوع اشاره کرده و می‌فرماید: «و فی الارض قطع متجاوزات»؛ اختلافات خاک‌ها با یکدیگر محسوس است و البته معلوم است که سرزمین نافع و پر برکت از سایر اراضی غیر قابل کشت و یا زمین‌های شوره‌زار که حاصل نمی‌دهند احترام و عظمتش بیشتر است .
بعید نیست که سرزمین عراق ازهمه خاک‌ها افضل باشد زیرا در اراضی عراق با خاصیتی که در خاک آن هست نبات و اشجار با سرعت درآن رشد می‌کند.
در اراضی عراق نیز زمینی که از هر جهت پر برکت باشد، کربلا است.
این تربت قرمز رنگ و پاکیزه قبل از اسلام هم معبد و مدفن اقوام گذشته بوده و به عنوان نوامیس خوانده می‌شده است و اکنون حق این است که گرامی‌ترین بقعه روی زمین مرقد بزرگترین شخصیت روزگار باشد.
تربت پاک حضرت سیدالشهد(ع) از گرامی‌ترین عناصر و جواهر روی زمین است و از سایر بقاع اشرف و افضل است و بر همه بقاع روی زمین فضیلت دارد.
فضای شیعه در کتابهای خود اجماع دارندکه می‌توان برزمین و آنچه از آن روییده می‌شود، سجده کرد و سجده بر تربت امام حسین(ع) افضل از سایر خاک هاست و شاید سر اینکه شیعه خود را ملزم کرده بر تربت حضرت سیدالشهداء(ع) سجده کند برای این است که این تربت مقدس را از سایر خاک‌ها تمیز و پاک‌تر می‌داند .
و لیکن مقصود اصلی و غرض حقیقی این است که نمازگزار با سجده بر این تربت مقدسف فداکاری و جانبازی حضرت سیدالشهدا(ع) را متذکر میگردد و متوجه می‌شود که امام حسین(ع) و افراد خاندان و اصحاب با وفای او چگونه برای اعتلای کلمه حق و پرچم توحید قیام کردند.
در حدیث شریف وارد شده که سجده بر تربت سیدالشهدا(ع) حجاب‌های هفت گانه است و البته سجده برتربت امام حسین(ع) دارای نکات و اسرارسی است که نزد اهلش روشن است.
اکنون دانستی که در زمین و تربت سیدالشهداء(ع) چه مزایا و خواصی نهفته است. دیگر جای انکار نیست که اگر گفته شود تربت حسین(ع) برای هر دردی شفا است چه استبعادی دارد اگر خداوند در تربت امام حسین(ع) اثری بگذارد که مواد موذیه بدن را رفع کند و آدمی را از چنگال امراض مزمنه و مهلکه نجات دهد.
در روی زمین موجوداتی پستی هستند که از نظر خواص و فواید اجتماعی در مرحله فوق‌العاده قرار دارند و چه بسیار ذراتی در این جهان وجود دارند که هنوز بشر از درک منافع آن عاجز است و این عناصر مفیر برای عدم دسترسی دانشمندان به خاصیت آنها همچنان بدون استفاده مانده‌اند و کسی از وجود این عناصر اطلاع ندارد.
اگر شنیدی مریضی حالش شدت پیدا کرده است و پزشکان از معالجه آن عاجز شده‌اند و پس از آن حال مریض در اثر خوردن مقداری ازتربت سیدالشهدا(ع) بهبودی حاصل کرده و یا به جهت دعای صالحان و نظر پروردگار از این جریان غیر طبیعی تعجب نکن.
اگر شیعیان بر خاک قبر حضرت امام حسین(ع) سجده می‌کنند و سجده برآن خاک را موجب حمله مخالفان و معاندان گردد.
به طوری که از آثار و اخبار بر می‌آید اولین فردی که از ائمه مسلمین براین تربت سجده کرد زین العابدین(ع) بوده است و اگر بعضی از افراد خانه‌اش مریض می‌شدند و به سیله تربت آنان را معالجه می‌نمود و پس از این جریان در بین علویان شایع شد.
پس از امام سجاد(ع) فرزندش امام باقر(ع) و بعد از ایشان نیز امام صادق(ع) مزایای خاک قبر امام حسین(ع) را برای شیعیان و دوستان اهل بیت(ع) بیان فرمود و خودش نیز بر آن سجده نمود.
از جود روایات مختلف در کتب فریقین معلوم می‌شود که موضوع فضیلت تربت امام حسین(ع) در زمان جدش رسول الله(ص) در میان مسلمین شایع بوده در صورتی که امام حسین(ع) در آن زمان هنوز از نظر سن کودکی بیش نبود.
از جریان این طور استفاده می‌شود که موضع مورد بحث قبل از تولد او هم در بین مسلمانان مشهور بوده است، حضرت رسول(ص) با خبر دادن از فضیلت تربت مقدس امام حسین(ع) می‌خواست موقعیت فرزند دلبندش را به سمع مسلمین برسناند و از ریختن خون پاک او و اثرات قیام مقدس وی مردم را مطلع سازد.
امام حسین(ع) در حرکت جریان ساز و تاریخی خود با هدف احیای فرهنگ اسلام برخاست و به پیروزی رسید و این پیروزی بر آینده اسلام نیز تأثیر به سزایی داشت.
دکتر واسعی مدیر پژوهشکده تاریخ و سیر اهل بیت در مقاله‌ای تحت عنوان« مقام دنیا از امام حسین(ع) الگو نگرفته‌ایم» درباره راههای شناخت حادثه عاشورا چنین آورده است.
«برای شناخت مناسب حادثه عاشورا آن را باید از چهار بعد علل و چرایی، چگونگی پیدایش پیامد‌ها و نقش‌ها، درس‌ها و عبرتها مورد بررسی قرار داد با وجود اهمیت این حادثه در تاریخ اسلام، در ابعاد علل و چرایی و پیامد‌ها و عبرت‌های عاشورا کار چندانی صورت نگرفته است.
حداقل نتیجه این حرکت آن بود که نشان داد خلیفه اسلامی فراتر از نقد و اعتراض نیست و اگر خلیفه اسلامی به بیراهه می‌رود باید در مقابل او ایستاد.
«ن.تکلو» مدرس حوزه درباره عوامل تحقق واقعه عاشورا می‌گوید: یکی از عوامل مهم وقوع این حادثه بزرگ تاریخی شرایط جامعه آن روز بود.
ترک امر به معروف و نهی از منکر و به فراموشی سپردن این فریضه مهم الهی به خاظر شرایط منفعت طلبانه بود که این امر بارها در روایات و احادیث مختلف از سوی ایشان مطرح شده است و البته این یکی از عوامل است و دنیا پرستی و بنده زر و زور شدن نیز از دیگر عوامل آن است.
این مسایل برافکار مردم آن روز به اندازه‌ای تاثیر گذاشته بود که برای حفظ آن از هیچ کاری فرو گذار نمی‌کردند.
این در شرایطی اتفاق افتاد که تعالیم اسلامی نیز در بین مردم بسیار کمرنگ شده بود و این شرایط قیامی جدی را برای احیای فرهنگ اسلام و سنت نبوی می‌طلبید. این قیام جنگی بی هدف نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت.
عاشورا سرشار از درس‌ها و عبرتها است و یکی از آنها توجه به مسئله امربه معروف و نهی از منکر است «عبدالرحمان شرقاوی» نویسنده مصری می‌گوید: حسین(ع) شهید راه دین و آزادگی است.
نه تنها شیعه باید به نام حسین(ع) ببالد؛ بلکه تمام آزاد مردان دنیا باید به این نام شریف افتخار کنند. همچنین العبیدی(مفتی موصل) می‌گوید: فاجعه کربلا در تاریخ بشر نادره‌ای است، چنانکه مسببان آن نیز نارند.
حسین بن علی(ع) سنت دفاع ازحق مظلوم و مصالح عموم را بنا بر فرمان خداوند در قرآن به زبان پیامبر(ص) وظیفه خویش دید و از اقدام به آن تسامحی نورزید.
هستی خود را در آن قربانگاه بزرگ فدا کرد و بدین سبب نزد پروردگار سرور شهیدان محسوب شد و در تاریخ ایام پیشوای اصلاح طلبان به شمار رفت. به آنچه خواسته بود و بلکه بر تر از آن کامیاب گردید.
با توجه به گفته صاحبنظران لزوم آشنایی جوانان با فرهنگ عاشورا امری ضروری است و این مطلب ما را بر آن داشت تا در این بحث کوتاه جوانان را از یاد نبریم.
«ندا مظلومی» دانشجوی زبان‌های خارجی در پاسخ به سوال ما درباره عاشورا و میزان آشنایی خود با فرهنگ آن می‌گوید:
هر سال در خیمه‌ای که برای برگزاری این گونه مراسم برپا می‌شود حاضر می‌شوم و در مراسم شرکت می‌کنم.
اما هر بار که در این جلسات شرکت می‌کنم، مطلب تازه‌ای از مکتب عاشورا می‌آموزم و جالب آن که هر سال حرف تازه‌ای برای گفتن است.
آزادی، آزادگی، امربه معروف و نهی از منکر، عدالت، ظلم ستیزی و احیای فرهنگ و سیره نبوی و علوی از جمله درس‌هایی است که از این مکتب می‌توان آموخت.
این حادثه می‌تواند در زندگی الگویی مناسب برای همگان باشد. این صحیح نیست که ما صرفا برای زنده نگه‌داشتن یاد عاشورا مدت زمان خاصی را به عزاداری بپردازیم و بعد روز از نو روزی از نو، بلکه به کار گیری ابعاد مختلف واقعه عاشورا می‌تواند منجربه بهره‌گیری صحیح از دین و جلوگیری از بسیاری انحرافات گردد.
عزاداری صرفاً هدف عاشورا نبوده و بلکه رسیدن به کمال انسانی و تحرک و پویایی اهداف مهم آن است.
استفاده از سبک‌های غلط و تقلیدی، استفاده از اشعار نامناسب و صرفاً توبه به ظاهر امر که جلسه‌ای برگزار شود، موجب کمرنگ شدن فرهنگ عاشورا خواهد شد.
مداحان و سخنرانان باید با نگاهی عمیق به واقعه عاشورا آن را به درستی برای مردم بازگو کنند و راه را برای خرافه و انحراف مذهبی ببندند.
برگزاری مراسم عزاداری نه تنها موجب زنده نگه داشتن فرهنگ واقعه‌ای بزرگ خواهد شد بلکه در روح و روان انسان به خصوص قشر جوان جامعه تأثیر مثبتی خواهد شد.
روان شناسان امر اعلام کرده‌اند حضور کودکان، نوجوانان و جوانان در مراسم عزاداری موجب می‌شود آنان از لحاظ عاطفی به طور جدی تخلیه روانی شوند و گریه و سینه‌زنی علاوه بر اینکه توام با عشق و اعتقاد شدید نسبت به اهل‌بیت است.
استرس‌هایی را که در دراز مدت در درون آنها جمع شده، تخلیه می‌کند مراسم عزاداری علاوه بر آنکه در ناخودآگاه افراد تأثیر می‌گذارد نوعی اتصال ایمان و عشق در آنها ایجاد می‌کند به طوری که حتی اگر افرادی چندان به دین و مذهب پایبندی ندارد.
در این مراسم شرکت می‌کند و سینه و زنجیر می‌زند؛ بعد عاطفی این مراسم آن قدر قوی است که می‌تواند بسیاری از افراد را جذب کند.
