آرمان هیأت - انفباي آگاهي

شايد حکايت آن معلم دلسوز ـ ايشان به راستي دلسوز بود و دغدغة آموزش و پرورش داشت ـ را شنيده باشيد که به شاگردان عزيزش مي‌گفت: «هر وقت من گفتم انف، شما نگوييد انف، شما بگوييد انف!»

ماجرا از اين قرار است که استاد به دليل لکنت زباني که داشت الف را انف تلفظ مي‌کرد و همين باعث شده بود که هنگام بناي خشت اول الفبا، شاگردان هم الف را انف ياد بگيرند. براي لحظه‌اي تصور کنيد که شاگردان بيچاره با انفبايي که آموخته‌اند، چه سير و سلوک علمي، ادبي و فرهنگي‌اي در پيش خواهند داشت و چه رنج و تعبي را براي آموزش کساني که انف را به اشتباه الف تلفظ مي‌کنند، متحمل خواهند شد!

از درد سخن گفتن و از درد شنيدن/ با مردم نادان نداني که چه درد است!
همة ما مي‌دانيم «آن کس که نداند و نداند که نداند» در دايره‌اي به مرکز خودش و به شعاع تأثيرگذاري‌اش چه بلاهايي که بر سر خلق خدا نمي‌آورد و خوب مي‌دانيم اين جماعت وقتي به سر ذوق سخن مي‌آيند، چه حال و احوالي را تيره و تار مي‌کنند و چه آينده‌ها که نمي‌سوزانند. اما از لطايف اين روزگار دايه‌هاي مهربان‌تر از مادراني‌اند که به قول خودشان سرشان به ديني و عقبي فرو نمي‌آيد و اراده کرده‌اند که کاري کنند، کارستان و به اين نتيجه رسيده‌اند که همة مشکلات ريشه‌هاي فرهنگي و تربيتي دارد و بايد عزممان را جزم کنيم و در اين باره کاري بکنيم.

به قول يکي از دوستان نکته مهمي که همة متوليان امور فرهنگي و مذهبي بايد به آن توجه داشته باشند، اين است که همان‌طور که گفتار و کردار هر شخص تا اندازة زيادي گوياي شخصيت اوست، خروجي‌هاي هر نهاد فرهنگي و مذهبي نشانگر ميزان تعهد و مسئوليت‌پذيري آن نهاد است و قدرت تشخيص و توان تميز متوليان امور فرهنگي و مذهبي تا حد زيادي در ارائة آثار و تهية توليداتشان نمايان مي‌شود. واقعيت امر اين است که ما نمي‌توانيم انف بگوييم و منتظر شنيدن الف باشيم و نبايد ترديد کنيم که آنچه در جامعه ديده مي‌شود، محصول برآمده از بذرهايي است که با فعاليت‌هاي فرهنگي و مذهبي خودمان به بار نشسته و تراوشات ذهني، زباني و عملي تک‌تک اعضاي جامعه بازتاب مجموعة فعاليت‌هايي است که خودمان انجام داده‌ايم يا بايد انجام مي‌داديم، ولي نداديم.

در اين ميان اصرار و پافشاري برخي از متوليان امور فرهنگي و مذهبي و مسئولان آموزشي-پرورشي در سطوح مختلف اجرايي، در نظريه‌پردازي، جهت‌دهي و در توليد محتوا و... از اين بدتر اصرار و تأکيدشان بر سليقه‌هاي شخصي حجم وسيعي از توليدات فرهنگي و مذهبي را سبب مي‌شود که معلوم نيست با چه هدفي و براي رسيدن به چه مقصودي طراحي و توليد مي‌شوند و اين زماني دل‌آزارتر است که مي‌بينيم حتي در برپايي محافل و مجالسي که با انگيزه‌هاي معرفتي و ديني برگزار مي‌شود نيز گاهي فاقد برنامه‌اي با نقطة عزيمت مشخص و مقصد معين هستيم.

در اين مقال سعي دارم توجه همه استادان و مسئولان محترم فرهنگي و مذهبي را به حجم وسيعي از محصولات که در قالب کتاب، سي‌دي، بروشور، بسته‌هاي فرهنگي جهت مناسبت‌هاي مختلف و ... توليد مي‌شود و حجم وسيع‌تر فعاليت‌هايي که در قالب برپايي نمايشگاه، شب شعر، نشست‌هاي ادبي، هنري و ... است، جلب کنم و رابطه مستقيم ميزان تأثيرگذاري اين قبيل محصولات، جلسات و فعاليت‌ها را با پشتوانة علمي و ميزان مسئوليت‌پذيري و تعهد متوليانش يادآور شوم.

ترديدي نيست که دغدغه انجام فعاليت‌هاي فرهنگي و امور تربيتي، محصول بينشي عميق و باوري الهي-انساني و معرفتي منير است و هر چقدر از دايرة انگيزه‌هاي مالي دور شود به کنه تأثيرگذاري نزديک‌تر مي‌شود و هر چقدر تأثير مجموعة فعاليت‌ها کمتر از حد انتظار باشد، بايد به مرغوبيت بذر آن باور و جنس آن انگيزه شک کرد و آيا شک داريد که اهميت توجه به اين مقوله درباره آن قسم از فعاليت‌هايي که صبغه مذهبي دارند و به باورهاي ديني جامعه برمي‌گردند صدچندان است؟