نیایش جمعی تبیین آرمان‌های متعالی
دکتر احمد عابدی
15 شهريور 1388 ساعت 12:49
نشریه خیمه؛ مناسک: هر انساني داراي وظايف، مسئوليت‌‌ها و آرمان‌هاي كلي و مشترك و يك سري آرمان‌هاي مخصوص به خود است؛ براي نمونه، ما به دليل انسان بودنمان، بايد از حقوق و ارزش‌هاي انساني دفاع كنيم و به آن دليل كه ديندار هستيم، بايد در برابر شبهات و تهاجماتي كه به اديان وارد مي‌شود، حساس باشيم و به دفاع برخيزيم.
به آن دليل كه مسلمانيم نيز مسئوليت حفظ و حراست از آموز‌ه‌هاي دين اسلام را به عهده داريم و به آن دليل كه شيعه هستيم، در برابر ارزش‌هاي تشيع مسئول خواهيم بود؛ در عين حال، يك انسان هستيم و آرزوها و تمايلات شخصي نيز داريم؛ بنابراين براي دفاع از ارزش‌هاي انساني با همة انسان‌ها پيوند داريم و بايد به خواسته‌هاي مشترك تمام انسان‌ها احترام بگذاريم.
احترام، ارزش و جايگاه رفيع انساني براي همة مردم دنيا مقدس است و بايد به رسميت شناخته شود. در اين باره ما بايد حتي براي غيرمسلمانان و غيردين‌داران نيز در نيايش خود سهمي قائل باشيم و چون مسلمان هستيم بايد خواسته‌هايي داشته باشيم كه همة مسلمانان در آن خواسته‌ها سهيم باشند و چون شيعه هستيم تمايلات و آرزوهايي داريم كه ديگر شيعيان جهان نيز همان‌ها را آرزو دارند؛ بنابراين ما از زواياي گوناگون وظيفه و مسئوليت‌هاي گوناگوني برعهده داريم. مشتركات و پيوندهايي با همة انسان‌ها و ارتباط‌هاي بيشتري با همة مسلمانان و انس و الفت‌هايي بيشتر با شيعيان داريم. هركدام از اين ميثاق‌ها و پيوندهاي مشترك، نيايش‌هاي جمعي فراوان و گسترده‌‌تري را طلب مي‌كند؛ براي مثال، دعاهايي كه حكايت از مشتركات في‌مابين دارد، بايد براي همة شيعيان داشته باشيم و دعاهايي گسترده‌تر براي همة مسلمانان و وسيع‌تر و فراتر از آن، براي همة انسان‌ها داشته باشيم.
يكي از امتيازات ويژه دين مقدس اسلام و مذهب تشيع، مسئلة «نيايش‌هاي جمعي» يا آرمان‌هاي مشترك است. بيشتر اديان موجود در دنيا يا تنها به نيايش فردي گرايش دارند و يا تنها به نيايش جمعي و اندكي نيز چون سلفيان و وهابيان اصلاً با نيايش به معناي دعا رابطة خوبي ندارند؛ اما مذهب تشيع به هر دو جنبه توجه تام دارد.
نيايش جمعي بيان ميثاق مشترك انسان‌هاست. نيايش جمعي تبيين آرمان‌هاي متعالي و فراجناحي است و حكايت از خواسته‌هاي عموم دارد. يكي از بهترين راه‌هاي شناخت انگيزه‌ها و پيوندهاي مردم همان نيايش‌هاي جمعي آنان است. ما نمي‌توانيم به صورت فردي زندگي كنيم و به صورت فردي خواسته و آرمان داشته باشيم. عضويت در جامعة انساني اقتضائات و خواسته‌هاي مخصوصي دارد كه در نيايش جمعي متبلور مي‌شود. وقتي مي‌بينيم گروهي از مردم براي تعجيل فرج يا براي پيروزي مسلمانان و يا براي رفع ظلم و ستم از جامعة انساني دعا مي‌كنند، اين‌گونه نيايش‌ها حكايت از خواسته‌ها و آرمان‌هاي مشترك آنان دارد.
از منظر ديگر، در نيايش‌هاي فردي شايد حضور قلب و اخلاص بيشتر باشد؛ در عين حال خطر در معرض تهاجمات شيطان بودن و خطر «عجب» نيز وجود دارد و به همين دليل است كه شيطان تلاش زياد دارد كه مردم را از جماعت و مسجد منصرف کند و به عبادت‌هاي فردي فرابخواند؛ بنابراين معلوم مي‌شود كه در نيايش جمعي حضور شيطان كمتر و به اجابت نزديك‌تر است و پيوند و اتحاد مردم هم از جنبة ظاهري و جسمي و هم از نظر روحي بيشتر خواهد بود.
دعاي سيدالساجدين (ع) در صحيفة سجاديه دربارة مرزداران در زمان حكومت بني‌اميه، دعاهاي نماز جمعه، دعاهاي عرفات و مشعر و مني، قرباني، طواف، نماز عيد، دعاهاي كميل و ندبه و ... همگي حكايت از نيايش‌هاي جمعي و آرمان‌هاي مشترك همة مسلمانان دارد و خواسته‌ها و ميثاق‌هاي عمومي آنان را بيان مي‌كنند.
* مدير پژوهشكدة علوم قرآني علامه طباطبايي
کد مطلب: 8163
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/note/8163/نیایش-جمعی-تبیین-آرمان-های-متعالی