آرمان هیأت - قیام عاشورا یک اضطرار و استثنای تاریخی بوده است

قیام عاشورا یک اضطرار و استثنای تاریخی بوده است

میزگرد تحلیلی جامعه شناسی قیام عاشورا با حضور دکتر ضیایی و محسن مظاهری در خیمه بر گزار شد.

جامعه - کوهستانی: میزگرد تحلیلی جامعه شناسی قیام عاشورا با حضور دکتر ضیایی (فارغ التحصیل دکترای فلسفه تحلیلی از دانشگاه سوربن) و محسن مظاهری (کارشناس ارشد جامعه شناسی شهری از دانشگاه تهران) در خیمه بر گزار شد.

در این نشست دکتر ضیایی با معرفی امام حسین(ع) به عنوان امام صلح و دوستی؛ اشاره کرد که امام حسین(ع)، ۵۲ سال در صلح زیست و آن ده روزی که به قیام کربلا یا عاشورا شهرت یافته است یک استثنا در زندگی ایشان و یک اضطرار و استثنای تاریخی بود.

او افزود: نگاه به امام حسین(ع) از منظر یک امام صلح دوست که مهم‌ترین پیامش پرهیز از جنگ بوده است، می‌تواند به گسترش فرهنگ صلح دوستی در بین مردم کمک کند، حال آنکه امام حسین(ع) شهادت طلب و جنگجو، الگویی مناسب افراد تند رو است.

ضیایی، نویسنده کتاب جامعه‌شناسی تحریفات عاشورا تاکید کرد که برای زدودن تحریفات از فرهنگ عاشورایی و تعالی این فرهنگ، باید جلسه‌ای از جامعه‌شناسان، فیلسوفان، اسلام‌شناسان و فقها تشکیل شود و این گروه نظرتشان را با هم در میان بگذارند و راهکارهایی را انتخاب و اجرا کنند.

دکتر ضیایی در بخش دیگری از این میزگرد، تاکید کرد که عاشورا یک روز بوده؛ روز دهم محرم سال ۶۱. اما فرهنگ عاشورایی یک فرهنگ عمیق و چند صد ساله است که می‌تواند برای ما الگو آفرین و آموزنده باشد.

او اضافه کرد که به هیچ قرائت کاملا پیراسته‌ای از واقعه عاشورا نمی‌توان اشاره کرد؛ اما با اتکا به کتب تاریخ مرجع مانند کتاب تاریخ طبری و بررسی انسجام و سازگاری منطقی روایت‌هایی که در باره این واقعه مطرح می‌شود و رجوع به آیات قرآن می‌توان به یک فرهنگ نزدیک به واقعیت رسید و هر آنچه که حقوق انسانی را مخدوش کند و ما را از فرهنگ غنی اخلاقی و انسانی و آزاد منشانه عاشورایی دور کند تحریف محسوب می‌شود.

دکتر ضیایی با همین استدلال انجام برخی آیین‌های سوگواری مانند قمه زنی را بدون پشتوانه تاریخی خواند و آن را تحریف در فرهنگ عاشورایی دانست.

اما مظاهری نویسنده کتاب رسانه شیعه، عمل مذهبی را به دو دسته مناسک دینی و آیین‌های دین داران تقسیم کرد و گفت: اگر کسی در صدد اصلاح یا پیرایش آیین‌هایی باشد که دین داران ابداع می‌کنند، باید زبان آنها را بلد باشد و در همان ساختار اجتماعی و با همان ادبیات با مردم ارتباط برقرار کند و در صدد اصلاح یک آیین تحریف شده بر بیاید.

مظاهری با اشاره به اینکه عموما آیین‌های دین‌داران معمولا مورد نقد روشنفکران دینی است و اصولا دینداری مردم با نخبگان متفاوت است گفت: زبان و نوع برخورد روشنفکران دینی به گونه‌ای است که یا تاثیرگزاری بر فرهنگ‌های غلط ندارند و یا حتی باعث ایجاد دافعه در بین عامه مردم می‌شوند.

مظاهری همچنین شعر و مرثیه سرایی را مهم‌ترین رسانه برای انتشار فرهنگ عاشورایی پس از واقعه عاشورا دانست و گفت: نهاد سوگواری برای امام حسین(ع) نهادی تاسیسی بوده که ائمه بعد از امام حسین(ع) برای حفظ و انتشار فرهنگ عاشورایی انتخاب کردند و همین رسانه‌ها بوده که عاشورا را برای شیعیان محفوظ نگه داشته است.

مشروح این میزگرد را در شماره 68 مجله خیمه که به زودی منتشر می‌شود؛ بخوانید.