ج: بسم ا... الرحمن الرحیم. السلام علیک یا اباعبدا... . بنده حقیر، سید علی قریشی هستم، در موسسه قدیم الاحسان خدمت شما بزرگواران هستیم. بیوگرافی از خودم عرض کنم که حدودا نزدیک به ۳۸ سال سنم است و تحصیلات دانشگاهی من، دکترای مدیریت برنامه ریزی آموزشی است، عضو هیات علمی دانشگاه هستم. عرض کنم که تقریبا با حوزه مداحی و خواندن دستگاه سیدالشهدا از سال ۶۸-۶۷ به یعد آشنا شدم. موسسه حاضر که خدمت حضرت‌عالی و دوستان هستیم، موسسه قدیم الاحسان، موسسه فرهنگی و هنری است که به همت و راهنمایی‌های حاج آقا (حاج منصورارضی) راه اندازی شد و محور فعالیت‌های اینجا هم بر آموزش مداحی است، یعنی اس و اساس و بنیان موسسه قدیم الاحسان، ضرورت آموزش مداحی است که حاج آقا (حاج منصورارضی)، گروهی از دوستان را تقریبا از سال ۸۴-۸۵ به بعد مامور کردند برای تحقیق و تفحص در حوزه موسسات فرهنگی که در آموزش مداحی کار می‌کنند تا آنها را رصد کنیم، جلساتی بگذاریم، ببینیم چه‌کار کردند و چه‌کار نکردند و چه‌کار می‌کنند؟ که اگر ضرورت ایجاب کرد، موسسه قدیم الاحسان را راه اندازی کنیم، که به این هم رسیدیم. تقریبا از سال ۸۵ به بعد یک گروه کارشناسی از طرف حاج آقا (حاج منصورارضی) مأمور شدند مقدمات تأسیس مؤسسه را پیگیری کنند. با موافقت ایشان جمعی به‌عنوان هیات موسس و هیات مدیره، روند ثبت و کارهای اداری موسسه قدیم الاحسان را پیگیری کردند. نهایتا در سال ۱۳۸۹، عملا موسسه فرهنگی هنری قدیم الاحسان ثبت شد. قبلا هم جسته گریخته جلساتی داشتیم. سمت من در موسسه، عضو هیات مدیره می باشد وبخشی از کار اجرایی و اداری مؤسسه را در خدمت آقای حیدری که مدیرعامل موسسه قدیم الاحسان هستند پیگیری می‌کنیم. از سال ۸۹ به بعد هم تقریبا در عرصه آموزش مداحی، عملا به‌صورت عملیاتی کارها را شروع کردیم.

س: آقای قریشی، با توجه به ارتباط نزدیک موسسه قدیم الاحسان با جامعه مداحی، می‌خواستم بدانم ساز و کار آموزش را در این عرصه را چطور می‌بینید؟ هم دید خودتان به‌صورت شخصی، و هم دید موسسه شما.

ج: عرض کنم که شاید بخشی از این صحبت‌ها نظر موسسه قدیم الاحسان نباشد و نظر شخصی من است. با توجه به اینکه سوابق تحصیلی ام در عرصه آموزش بوده، تعریفی را خودم برای آموزش مداحی دارم، نگاه می‌کنم به مجموعه‌های مختلف که در آموزش مداحی فعالیت می‌کنند، با معیارهای آموزشی می‌سنجم که چقدر کار شده؟ کجا درست عمل می‌شود؟ کجا کم عمل شده ؟و کجا اصلا مغفول مانده؟ به‌نظر من مقوله آموزش مداحی اهل بیت(ع) در وهله اول عنایت است. یعنی تا عنایت اهل بیتی که می‌خواهیم مدحشان را کنیم نباشد، خاصه برای فردی که می‌خواهد در این عرصه قدم بگذارد این امر اتفاق نمی‌افتد. پس نظر اصلی، نظر اهل بیت(ع) است نسبت به آن مداح و مدح کننده. بالاخره قابلیت‌هایی را باید در افراد ببینند و آن افرادی هم که مورد توجه قرار می‌گیرند برای این امر بزرگ باید قابلیت‌های خود را در حین این فرایند مداحی ارتقا دهند، بپرورانند و تقویت کنند. آموزش در عرصه مداحی اگر به معنای آکادمیک و علمی بخواهیم به آن بپردازیم اول این سوال را به ذهن می رساند که آیا آموزش علمی و آکادمیک مداحی، یک امر کافی در این عرصه است؟ به‌ نظر من و به‌ نظر خیلی از دوستان، امر کافی نیست و امری لازم است. یعنی در کنار این امر لازم، شئونات دیگری هم بر این مداحی مترتب است که باید حتما رعایت شود. آموزش مداحی را در دو بخش می‌دانم: یکی آموزش مستقیم و موثر که همان هیئات مذهبی است، همان جلساتی است که از صفر تا صد تشکیل می‌شود، از مقدماتی که باید فراهم شود تا یک هیات شروع شود، از قرآن و وعظ و منبر و سینه زنی، تا تدارکات از اطعام و پذیرایی، همه ارکانی که به آن هیئت می‌گویند و یک نفر به هیات می‌رود. در آن هیئت آموزش مستقیم و موثر، یعنی با دو فاکتور، هم آموزش مستقیم است و هم موثر که آنجاست که ایجاد انگیزه می‌شود تا یک نفر که احساس می‌کند در خودش قابلیت مداحی می‌بیند آنجا شکوفا می‌شود. در یک هیئت می‌رود و مثلا آقایی، چه جوان و چه میانسال و چه پیرغلام اباعبدا...(ع) با یک حالی از فضایل اهل ییت(ع) می‌گوید. از مناقب و از مصیبت‌های اهل بیت(ع) می‌گوید.

آنجاست که انگیزه دورنی او شکوفا می‌شود و در آن فرد جرقه ای می‌خورد احساس می‌کند که صدای خوبی دارد، فکر خوبی دارد، سواد و بیان مناسبی برای مدایح اهل بیت(ع) دارد و پا به این عرصه می گذارد. پس ما هر چقدر در این آموزش مستقیم و موثری که در هیئت است اگر بتوانیم محتوای خوب عرضه کنیم ثمره خوبی به بار می نشیند، بارها هم عرض کردم که آموزش مداحی یک امر لازم است و کفایت کننده نیست، چون باید همه شئونات را ببینیم، دوم اینکه در هیئت‌های مذهبی هر چه می توانیم باید محتوا را قوی‌تر کنیم در همه ارکان هیئت، یعنی وقتی قرآن می‌خوانند قاری خیلی خوب با انتخاب آیات متناسب با آن روز و مناسبت و هر یک از ذوات مقدس اهل بیت(ع) که می‌خواهیم مدح او را بگوییم قرائت کند، اگر مولودی است سبک قرآن خواندن باید حتما سبک شاد و مفرح باشد، حزن آلود نباشد، چون همه اینها دست به دست هم می‌دهد تا فرآیند مذهبی و مکتبی بار آوردن مستمع صورت می‌گیرد. هر چقدر این ارکان پیوسته ، با حساب ، با برنامه و با محتوا کنار هم چیده شود خروجی بهتری خواهیم داشت آثارش را در خانواده‌ها و افراد مختلف خواهیم دید. آموزش مستقیم و موثر چطور اتفاق می‌افتد؟ اینکه محتوای خوب بدهیم، از وعظ، از مداحی که بهترین مدایح را درباره اهل بیت(ع) می‌خواند، بهترین شیوه بیان را دارد یعنی در حوزه اجرا، بهترین حالات معنوی را دارد از نظر تقوا و حال بکا و آن سوز و گدازی که در صدای ان مداح است، آن سینه زنی و آن شوری که ایجاد می‌کنید، این بسته‌ای در حوزه آموزش مستقیم و موثر است که درون هیئت است. از اینکه بگذریم، آموزشی داریم که آموزش غیر مستقیم و موثر است. در حوزه آموزش مداحی آکادمیک و علمی، حتما باید با نگاه آموزش مستقیم و موثر هیئت، آموزش غیر مستقیم و موثر صورت پذیرد. یعنی ببینید چه ابزار و امکاناتی درون آن هیئت نیست که در این آموزش، پله بندی کنید و کنار هم بگذارید تا در کنار هم آموزش کامل و جامعی را برای مداحی قرار دهد. در این آموزش آکادمیک و علمی، موسسه قدیم الاحسان تقریبا از سال‌های قبل از تاسیس شروع به جلسات متعدد کرد.

چندین هزار نفر ساعت کار کارشناسی کردیم، در تهران، در مشهد، مخصوصا در قم، در شیراز و در چند استان که خدمت حاج آقا (حاج منصورارضی) بودیم تقریبا کمبودها را البته نمی‌گویم همه کمبودها ولی بعضی از کمبودهایی که شاخص بود را در این حوزه احصا کردیم که چه چیزهایی کم است؟ الآن چه ضعفی و چه نقاط مغفولی در حوزه آموزش مداحی غیر مستقیم داریم که بصورت علمی آموزش دهیم. از سال های قبل از تاسیس موسسه این گروه کارشناسی در معیت حاج آقا (حاج منصورارضی)، خدمت خیلی از پیرغلامان دستگاه سیدالشهدا(ع) رسیدیم که به همان سبک قدیم خودشان، اسمش هم آموزش نبود و بعدها که مقوله آموزش در نظام و فرهنگ ما و جامعه ما زبان به زبان چرخید و در عرصه مداحی هم نمود پیدا کرد، اسم آنها هم کلاس آموزش مداحی شد.

وگرنه کلاس‌هایی بود که گعده مانند بود، گپ و گفتی بود، استاد و شاگردی بود. خدمت پیرغلامی می‌رسیدند که مثلا واحد چگونه بخوانیم؟ وگرنه اسمش کلاس آموزش مداحی نبود. از این تیپ جلسات را با دست اندر کاران برگزار کردیم تا کسانی که در عرصه تقریبا اسمی آموزش مداحی و آموزش علمی وارد شده بودند، همه را احصا کردیم. تقریبا همه نتیجه جلسات و چندین هزار نفر ساعتی که کارشناسی کردیم با علمای فن، اساتید فن چه حوزه و چه دانشگاه، تقریبا به این رسیدیم که کار علمی مدون سر و ته داری در این عرصه انجام نشده، هر که انجام داده ناقص انجام داده یا یکی ابتدایش را انجام داده و رها کرده، یا کسی آمده و وسط کار را گرفته و انجام می‌دهد یا اینکه سراغ انتهای کار رفته و آخر کار را فقط آموزش می‌دهد. آن روز هم در جلسه کارشناسی مؤسسه دعبل عرض کردم اگر در متن صحبت‌هایم باشد به این کمک می‌کند نظر نهایی حاج (حاج منصورارضی) به‌عنوان شخصیتی که این موسسه را هدایت می‌کنند از نظر ارائه طریقی که می‌فرمایند این است آموزش ما نه آموزشی به سبک حوزه است و نه صرفا دانشگاه. ما چیزی بین حوزه و دانشگاه هستیم. نزدیکی ما به حوزه در آموزش مداحی بیشتر است. چون بیشترین منابع ما از حوزه است تا از دانشگاه. مثلاً یکی از منابع کلیدی ما، مقتل است،که علمای ما نوشته‌اند. ادبیات عرب است که علمای ما نوشته‌اند.

س: یعنی آن محتوا را وارد قالب دانشگاهی کردید؟

ج: بله دروس را در سه حوزه تقسیم بندی کردیم. دروس عمومی، دروس معرفتی و دروس مهارتی. دروس عمومی که در دانشگاه هم تدریس می شود مانند معارف اسلامی، ولایت فقیه، تربیت بدنی و تغذیه و... را با تناسب با مداح و آموزش مداحی چیدمان کردیم که تعداد واحدهای آن هم کم است. بخش دیگری از دروس ما دروس معرفتی است مانند تاریخ اسلام ،تاریخ تشیع و... یک مداح از تاریخ اسلام چقدر باید بداند؟ تقریبا هم کف و سقف کار را از دیپلم تا لیسانس دیدیم حتی بالاتر، یعنی کسی که بیاید و ترم به ترم درس بخواند در حوزه آموزش مداحی باید چهار تاریخ اسلام بداند که تقسیم بندی کردیم که برای شروع کجای تاریخ اسلام را در چه مقطعی باید بخواند. تاریخ تشیع و بقیه دروس هم به همین ترتیب اما دروس مهارتی که ابزار اصلی کار یک مداح است، یعنی اگر دروس عمومی بداند و دروس معرفتی هم بداند ولی در حوزه اجرا که مهارت است مسلّط نباشد این امر مداحی اتفاق نمی‌افتد. یعنی دروس مهارتی به‌عنوان دروس تخصصی از نظر صدا، اجرا، تناسب و... می باشد که البته آنجا هم یک سری دروس مثل مقتل خوانی داریم که وارد حوزه اجرا می‌شود و همچنین کارگاه‌های عملی به طور مثال پیش منبر خوانی، پس از منبر خوانی، غزل خوانی و مرثیه خوانی، همه اینها را چیدمان کردیم، هم بخشی تئوری است که این کار سخت و نوینی است که انجام می‌شود و تا حالا دروس مهارتی که سالیان سال است در عرصه مداحی اجرا شده است را کسی تبدیل به نوشتار نکرده است و همه در حد مهارت اجرا و گفتار بوده است.

س: یعنی تمام این دروس مکتوب است و با رفرنس و چاپ شده؟

ج: چاپ نشده و رفرنس‌ها هم ناقص است، ما در بخش فرایند تولید محتوای آموزش مداحی عرض می‌کنم که تا این مهارت ها تبدیل به نوشتار شود چه فرایندی را طی خواهد کرد.

س: شما پژوهش میدانی داشتید، هیات علمی داشتید، بررسی شده و الان مکتوب است و مانده که به مرحله چاپ برسد؟

ج: بله. بحث هیئت علمی و روند تدوین و چاپ را در حوزه نشر بگویم. ما الان تقریبا نزدیک به ۱۴۰ واحد اگر اسمش را واحد بگذاریم، چون هنوز هم روی استخدام واژه ها تأمل جدی داریم که آیا همان واحد دانشگاه را بگوییم یا واژه دیگر؟ ما نزدیک به ۱۴۰ واحد دروس عمومی و معرفتی و مهارتی را تقسیم بندی کردیم از دیپلم تا لیسانس که بخشی هم برای دوره‌های بالاتر می‌ماند که الآن هم اینجا در حال حاضر، ترم دوم کاردانی در حال برگزاری است. حاج آقا(حاج منصورارضی) روی استخدام کلمات و الفاظ خیلی اصرار، ظرافت و حساسیت خاص دارند که این کار، دانشگاهی صرف نشود، به همین منظور ما سطح بندی هم می گوییم، سطح یک، سطح دو، سطح سه و چهار. برگردیم به سوال حضرتعالی، پس ۱۴۰ واحد دروس عمومی، معرفتی و مهارتی شد. الان هم ترم دوم ما در حال پایان است در دوره کاردانی. ما دروس مقدماتی هم داریم که خارج از این ۱۴۰ واحد است که آنجا در ابتدا از تست صدا و میزان تناسب رفتاری و بدنی داوطلب تا میزان اطلاعات آنها ارزیابی اولیه صورت می پذیرد. بالاخره برای کسی که می‌خواهید سرمایه گزاری کنید برای مداحی باید همه اینها را در نظر بگیرید. بعد هم دروس مقدماتی که تقریبا استخراج شده از همین ۱۴۰ واحد است ولی به‌صورت ابتدایی که با اینها کار می‌کنیم که ببینیم اینها چقدر آمادگی دارند. اگر از این مرحله عبور کردند کنکور داخلی داریم که وارد ترم اول دور کاردانی ما می‌شوند که الآن درحال حاضر ترم دومش در حال پایان است.

س: الان چند دانشجو در دوره مقدماتی دارید؟

ج: در هر ترم نزدیک به ۸۵ تا ۱۰۰ دانشجو یا دانش‌پذیر گرفته‌ایم.

س: سن خاصی هم مد نظرتان است؟

ج: بله، پذیرش در این دوره ها شرایطی دارد که در سایت استیجاب آمده است و الآن جزئیات را حضور ذهن ندارم. در آن سایت شرایط ورود به آموزش مداحی موسسه قدیم الاحسان را ذکر کرده اند.

س: وضعیت فعلی آموزش در حوزه مداحی را چطور می‌بینید؟ شما موسسه‌ای هستید که کار پژو هشی انجام دادید و یک سری کتاب چاپ کردید و به‌صورت آکادمیک هم کار می‌کنید، جاهای دیگر هم کار می‌کنند. مثلا خانه مداحان هست که یک سری کلاس دارند. جاهای دیگر هم هستند دوستانی هم cd بیرون داده‌اند. انیجور که به‌نظر می‌آید کار شما علمی‌تر و مرتب‌تر و با دیسیپلین‌تر است. حالا ضعیت فعلی آموزش را چطور می‌بینید؟ باید اینها با هم ادغام شود یا هر کسی می‌تواند جدا جدا این کار را انجام دهد؟

ج: الآن و در امروز که در سال ۲۰۱۴ میلادی حرف می‌زنیم، باید نگاه‌مان جهانی باشد، در نقطه‌ای حساس از تاریخ قرار داریم و با یک جامعه موجود و نیازسنجی که نسبت به جامعه موجود باید انجام شود یعنی همه اینها را باید با هم ببینیم. دستگاه‌های تبلیغاتی بسیار قوی یا بهتر بگویم امپراطوری بسیار قوی تبلیغاتی که الآن در دنیا کار می‌کندرا ببینم همان‌طور که ما در هر عرصه‌ای کار می‌کنیم در جمهوری اسلامی، نقطه مقابل ما با توان بیشتر با امکانات و تکنولوژی بیشتر، با در اختیار داشتن فرصت‌های بسیار بیشتر در مقابل این جریان کار می‌کند که یک جریانش جریان مداحی است. یعنی آنها مداحی و هیات‌های مذهبی را به‌عنوان یکی از ستون‌ها و ارکان حفظ و بقای جمهوری اسلامی می‌دانند.

س: حتی رسانه می‌دانند

ج: بله، نگاه آنها به نظر من به‌عنوان آدم‌های بیرونی از این جریان، نگاه عالمانه‌ است به ما. در عین حال که کافر هستند و از فضای ما خیلی دور هستند به ما عالمانه نگاه می‌کنند. یعنی علم آنها در این قصه که هیات ‌باعث بقای جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین المللی و داخلی است نگاه درستی است و در همین نگاه درست هم توطئه می‌کنند. یعنی درست فهمیده‌اند که نقطه تثبیت جمهوری اسلامی و تقویت تشیع و بیداری اسلامی و...، درحال حاضر همین ارکان هستند، در دنیا سراغ نداریم، حتی آنهایی که مدعی هستند بانیان و هدایت‌گر اسلام و ام القری هستند مثل عربستان، که خود آمریکا اسرائیل و انگلیس و دیگر دستگاه‌های استکباری می‌دانند که عربستان متولی اسلام نیست، اسم ظاهری را گرفته و خودش را ام القری می‌دانند چرا؟ چون کعبه آنجاست، خانه خدا آنجاست و لذا قرائت‌های مختلف از اسلام را خودشان صادر می‌کنند. نمی‌دانم تشریف برده‌اید یا نه، انشاا... خدا قسمت کند، آنجا بروید خواهید دید که یکی دو شهرشان که شهر مذهبی است مثل مدینه و مکه، ولی بقیه شهرها مثل ریاض و...که اصلا می‌گویند از نظر زیبایی و تکنولوژی انگار نه انگار یک قطعه از عربستان است، انگار اروپاست، نه حجابی در آن است نه قواعد اسلامی. می‌خواهم بگویم وقتی به آموزش مداحی نگاه می‌کنیم در امروز در جمهوری اسلامی در سال ۲۰۱۴ به بعد، باید ببینیم این آموزش مداحی چه معایب و محاسنی دارد؟ جریان آموزشی آسیب شناسی شود چون خود مداحی به ‌نظر من اصلا آسیبی ندارد که آسیب شناسی داشته باشد، برای این جریان آسیب سازی می‌کنند. مثل قرآن که مثلا بگوییم قرآن را آسیب شناسی کنیم. نه، برای قرآن آسیب سازی می‌کنند. مثل سلمان رشدی ملعون که تحریفاتی را در قرآن وارد و چاپ کرد یعنی به خیال خودش آسیب سازی کرد برای قرآن. این دستگاه و مدح اهل بیت(ع) هم مثل قرآن (کتاب ا...و عترتی) برای آن آسیب سازی می‌کنند. ولی جریان آموزشی و حوزه اجرای آن را می‌توانیم آسیب شناسی کنیم. بنده آموزش امروز سال۱۳۹۲ را فرصتی برای جامعه مداحی می‌دانم و حتی جامعه سیاسی و حتی جامعه فرهنگی-مذهبی، که اگر به این فرصت درست پرداخته نشود تبدیل به تهدید می‌شود. الآن در عرصه آموزش مداحی کسانی وارد شده‌اند که خودشان آموزش ندیده‌اند پس اینها می‌توانند تهدید برای این عرصه باشند. این گسستگی در آموزش مداحی هم مشهود است یعنی الان گسلی را می‌بینیم در این عرصه، به‌خاطر اینکه متولی خاصی ندارد. شما ببینید سازمان تبلیغات اسلامی که شما زیرمجموعه آن هستید با یک مجموعه و یک سری اهداف و نگاه کار می کند. بسیج مداحان یک جور، شهرداری تهران، کانون مداحانش با خانه مداحان کار می‌کند. با خانه مداحان که جلسه گذاشتیم گفتند به هیچ وجه زیر نظر شهرداری نیستیم و شهرداری فقط به ما امکانات داده، ما سیاست‌گزاری را خودمان انجام می‌دهیم، اجرا را هم خودمان انجام می‌دهیم و هماهنگ هم نیستیم، فقط از نظر مکانی و پشتیبانی، شهرداری تهران کمک کرده و جا داده، هیئت رزمندگان و دیگران اینها شاخص‌های عرصه مداحی هستند که کار می‌کنند، همین‌ها هم وحدت رویه ندارند.

س: پراکندگی وجود دارد؟

ج: گسستگی است که اینها با هم پیوند نمی‌خورند. اولین قدم در این جهت این است که اینها با هم لینک باشند. یعنی روی اهداف مشترکی با هم به توافق برسند، طبق آن اهداف تقسیم کار شود و پس از آن هم وحدت رویه داشته باشند، یک آموزش دهند با یک صدا و یک محتوا اما با سلیقه‌های مختلف. سلیقه را نمی‌شود کاری کرد. یک استاد بیان خیلی خوبی دارد و یک استاد ندارد. همان کتاب را استادی درس می‌دهد ولی استاد دیگر وقتی درس می‌دهد خیلی شیرین‌تر است. مثلا نوحه را حاج آقا(حاج منصورارضی) می‌خواند من هم می‌خوانم ولی حاج آقا می‌خواند همه دوست دارند، هزار سال که من بخوانم مردم گوش می‌دهند و سینه هم می‌زنند بدشان هم نمی‌آید ولی آن چیزی که به جان و دل‌شان می‌نشیند آنی است که حاج آقا می‌خواند. در این عرصه هم همین است. سلایق و هنرمندی جای خودش را دارد. نوع و شیوه بیان جای خودش را دارد ولی نکته مهم همین که در اهداف مشترک، با هم لینک شوند و تقسیم کار شود. وحدت رویه‌ای در آموزش مداحی داشته باشیم، از این فرصت باید حداکثر استفاده را ببریم. من وضعیت آموزش مداحی را همین‌طور که به آن اقبال شده به‌عنوان امری مبارک می‌بینم به‌عنوان امر خطرناک هم به همان دلایلی که عرض کردم می‌بینم. یعنی قرائت‌های مختلف، آدم‌های مختلف، نگاه‌های مختلف که خودش با خیلی از مبانی پیشین مداحی در منافات و تضاد است و خیلی از پیرغلامان ما قبول ندارند، خیلی از کسانی که در این عرصه پیش کسوت هستند قبول ندارند، آنها را خطر می‌بینم که آموزش ندیده و بدون مبنا آموزش می‌دهند. باز هم به آن جمله اول برمی‌گردم که هیئت‌ها محل اصلی آموزش مستقیم و موثر است. باید هیئت‌ها تقویت شوند. تا هیئت‌ها تقویت نشوند آن آموزش علمی و آکادمیک موفق نخواهد بود. ما هر چه هیئت‌های پرمحتوا و متقن و با آن شرایط خاصی که برای ما تعیین کردند و مورد تایید علمای ماست باشد آن آموزش علمی هم موفق است. الآن هیئت‌هایی هستند که از نظر سیاسی با انقلاب و نظام و امام مخالف هستند، اصلا سیاسی نگاه نمی‌کنند.
اما هیئت‌هایی هستند که نص فرمایش آقا جلو می‌روند. همان اسلام سیاسی که آقا می‌فرمایند ابی عبدا...(ع) فلسفه روز عاشورایش کار اسلام سیاسی بود، مبنای اسلام سیاسی بود که به نظر من امروز به ضرس قاطع و بدون تعصب و البته با تعصب، می‌توانیم بگوییم که سردمدار و داعیه‌دار اجرای این امر، حاج آقا منصورارضی است، معروف هم هست در بیان مسایل سیاسی، در اوج هیئت‌ها و روز عاشورا و فاطمیه و ماه رمضان. پس می‌بینید که آموزش امروز و اقبال به این آموزش در امروز یک فرصت است، این گسستگی در بیان و قرائت‌های مختلف در آموزش یک تهدید است. اگر این فرصت را درست نپردازیم و اهداف را مشترک نکنیم، وحدت رویه نگیریم، منابع و مآخذ متمرکز نداشته باشیم و سلایق گوناگون هم دخالت ندهیم، این را تبدیل به تهدید کرده‌ایم. همانطور که به‌عنوان فرصت نگاه می‌کنیم، به‌عنوان تهدید هم نگاه می‌کنیم.

س: الان به نظر شما جامعه مداحی کشور ما، در حوزه نشر کتاب‌های آموزشی مداحی تا چه اندازه موفق بوده، چه محتوا و علمی و....

ج: در کتاب آموزشی بسیار ضعیف است. شما حوزه نشر را می‌گویید. حوزه نشر کتب آموزشی را باید ببینید، بعد نشر کتاب آموزش مداحی را با آن حوزه بسنجید می‌بینید که خیلی ضعیف است. یعنی نسبت به تعداد کتب آموزشی چاپ شده چه در عرصه دانشگاه و چه در عرصه حوزه و چه مقاطع و سطوح مختلف حوزه و دانشگاه و آموزش و پرورش اصلا کتاب آموزش مداحی به چشم نمی‌آید. یعنی پس ضعیف وارد شده‌ایم. یعنی اولا ما به این مقوله دیر پرداخته ایم. در حوزه نشر کتب آموزش مداحی و جزوات آموزشی نسبت به کلان کتب آموزشی کشور بسیار ضعیف است الان مؤسسه قدیم الاحسان در حوزه نشر کتب آموزشی به نظر من، یعنی تا امروز که اطلاع داریم تمام قامت وارد شده است، هم کیفی و هم کمی. در حدود ۲۱ عنوان کتاب آموزش مداحی در حوزه دروس عمومی،معرفتی و مهارتی در دست چاپ داریم .تقریبا قریب به چهار سال است که برای تدوین این کتاب‌ها کار می‌شود. ما گروه پژوهشی در قم و یک گروه پژو هشی در تهران و یک گروه هم در مشهد و یگ گروه پژوهشی در شیراز داریم که ترکیب آن هم متشکل از اعضای دانشگاهی و حوزوی است، اعضای آن متخصص و فوق تخصص در این عرصه هستند. اعضاء در شوراهای تخصصی و پژوهشی کتاب‌ها را با یک گروه مولفین با نظرات مؤسسه تدوین کردند این کتاب‌ها با آن نگاه‌هایی که حاج آقا(حاج منصورارضی) داشتند تدوین گردید، یعنی مداح چه قدر از تاریخ اسلام وچقدر از تاریخ تشیع، از تغذیه، از احکام اسلامی و از ادبیات عرب و... باید بداند که همه این عناوین ، سرفصل‌ها و زیر فصل‌ها را داشته باشد و با نگاه مختص مداحی در مرحله چاپ است و به نظر ما با ورودش به بازار آموزش و کتا‌ب‌های آموزش مداحی تحولی را ایجاد خواهد کرد. ولی به‌نظر من که کلان کار را در نشر کتب آموزشی می‌بینم عرض می کنم در مقاطع ابتدایی ، راهنمایی و دبیرستان، تا دانشگاهی از کاردانی ، کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکترا تا حوزه، از سطح یک تا سطوح عالیه آن این کتب آموزش مداحی خیلی ناچیز است. یعنی ما تازه اول راه هستیم و موسسه قدیم الاحسان تقریبا جزو پیشگامان نشر کتب آموزشی با محتوای کیفی و کمی است. ( در عرصه آموزش مداحی)

س: پس با توجه به اینکه بعضی دوستان و موسسات دنبال این هستند که رشته تخصصی مداحی را تاسیس کنند به‌نظر شما منابع و مآخذی که وجود دارد کم است.

ج: اصلا ما ندیدیم. همان دوستانی هم که رفتند دانشگاه زدند مثلا در دانشگاه علمی کاربردی رشته ای ایجاد کردند دست‌شان خالی از منابع است. یعنی شاید منابعی معرفی کنند که همان کتاب حوزه را بخوانید، کتابی که برای طلبه است. یا فلان کتاب دانشگاهی را بخوانید. این کتاب، خاص دانشگاه است. یعنی ما کتاب مخصوص جریان مداحی ندیدیم تا امروز. اگر هم دیدیم یا ناقص بوده یا کم محتوا. یعنی روایی و پویایی لازم را در آن محتوا ندیدیم، حداقل تا امروز اگر هست معرفی کنید. بالاخره وقتی کار پژوهشی در این عرصه می‌کنیم و دوستانی که در این چند شهری که عرض کردم و متمرکز در تهران، حتما اگر بود در این ۴ سال متوجه می‌شدند که چنین کتابی هست. جزوات آموزشی را مشاهده کردیم، کتاب و منبع و ماخذ مشخص و متقنی ندیدیم، از نظر ما. ولی بوده، زحماتی هم کشیده شده و تلاش‌هایی هم شده، گفتار تبدیل به نوشتار شده، در حد جزوه است. آنها را دیده‌ایم رد هم نمی‌کنیم. کار خیلی خوبی است ولی کافی نیست.

س: برای ارتقای کمی و کیفی تولید محتوای کتاب‌های آموزشی یا محصولات آموزشی مثل سی دی‌های آموزشی چه اقداماتی لازم است که انجام شود؟ موسسه قدیم الاحسان که دوستان زحمت کشیده‌اند و کار علمی کردند، ثمره آن را هم خواهیم دید ولی جاهای دیگر هم هستند که این کار را انجام می‌دهند. یکی ممکن است این باشد که پیشنهاد کنید همه تجمیع شوند. ما این کار را انجام می‌دهیم، شما هم انجام می‌دهید، با هم ادامه دهیم. پیشنهاد دیگرتان چیست و چه کاری باید انجام شود که محتوای کمی و کیفی ارتقا پیدا کند؟ با توجه به اینکه می‌گویید چیزهایی که الان هست اصلا کافی نیست.

ج: تجمیع یک راه است. حوزه متولی دارد، مشخص است و ساختار و مدیریتی دارد و بخش‌های مختلفی دارد که آنجا صفر تا صد کار که بخشی هم تدوین کتب درسی است آنجا انجام می‌شود. دانشگاه هم همین است که متولی خاص خودش را دارد. غیر از دانشگاه، آموزش و پرورش هم همین است. تدوین کتب آموزشی ساختار جدایی دارد. آنجا برای آموزش و پرورش در سه مقطع که حالا دو مقطع شش ساله شده، با تناسب سن و جنسیت و فاکتورهای دیگر، کتب درسی تدوین می‌کنند. امر مداحی در کشورمتولی ندارد، یعنی نمی‌توانید متولی خاص برای آن تعریف کنید. پس اول باید متولی خاص برای این امر تعیین کنیم. سال‌های قبل، حاج آقا منصورارضی یک ساختار پیشنهادی خدمت مقام معظم رهبری ارائه کردند، مفصل و با جزئیات، که مداحی با ساختار خاصی شکل بگیرد و متولی خاص داشته باشد تا از این پراکندگی به یک همبستگی برسیم و همین که شما می‌فرمایید سطح کیفی و کمی را ارتقا دهیم.در قدم اول باید چه‌کار کرد؟ یک راهش تجمیع است. ولی باز هم با تجمیع محقق نمی‌شود چون متولی ندارد. باید متولی داشته باشد. این هم کار سختی در آموزش مداحی است. هیات یک جای عمومی است. نه کنکور دارد و نه آخرش مدرک می‌دهند. شرایط خاص هیات را هم باید دید که چرا تا الان متولی نداشته. به‌خاطر همین شرایط خاص هیات بوده. هیات جایی بوده که فضایل و مناقب اهل بیت(ع) گفته می‌شده و مردم آنجا می‌رفتند، هم تربیت دینی می‌شدند، هم تربیت مکتبی می‌شدند. از درون آن هیات، بسیاری کارهای خیر و اسلامی انجام می‌شد. خیرین مختلف دستگیری‌های مختلف، صله رحم‌ها، ازدواج‌ها، از درون هیات برکت‌های زیادی صادر شده. چرا تا به‌حال متولی نداشته؟ چون هیات کنکور نداشته که بگویند که تو بیا و تو نیا. جای عمومی که باز بوده و هر کسی می‌توانسته بیاید و هنوز هم همین است. تا آینده هم همین است. برای اینکه برای چنین جایی متولی بگذارید خیلی سخت است که شما با گویش‌های مختلف، هم سروکار دارید شما اینجا را نبینید. تبریز، اردبیل، کاشان، زنجان، قم، شهرهایی که داعیه دارند مثل مشهد که سبقه و داعیه دارند، همه اینها را زیر نظر یک متولی قرار دهید کار دشواری است. ولی به‌نظر من شدنی است. هر چند شاید سال‌ها طول بکشد. پس متولی خاص می‌خواهد. وقتی متولی خاص پیدا کرد و ساختاری برای امر مداحی در کشور مشخص شد، هر کسی هر کاری بخواهد در این عرصه کند باید مجوز بگیرد. بعد شما آنجا می‌توانید شورای تخصصی و نظارتی بگذارید و باز هم بگذارید که هر کس کار پژوهشی و تحقیقاتی می‌خواهد انجام دهد بسم ا...، کار مقاله می‌خواهد انجام دهد، در همان حوزه تحقیق و پژوهش است. کار سمعی و بصری می‌خواهد کند، را مجوز بگیرند که می‌خواهیم اینطور کار کنیم.

س: یعنی روال مشخص داشته باشد.

ج: احسنت، وقتی ساختار داشته باشد روال مشخص خواهد داشت. بعد منجر به این می‌شود که خروجی آن ارتقای کمی و کیفی محصولات عرصه مداحی است، نه فقط آموزشی، همه محصولات. یعنی هر محصولی که به ‌ذهن‌تان برسد در عرصه مداحی و هیات، این روال‌مند، قانون‌مند و قاعده‌مند خواهد شد و حتما باعث ارتقای کیفی و کمی این محصولات خواهد شد.

س: این ارتقای کمی و کیفی، منظور انتشارات است، در حوزه مداحی اقدامات کدام نهاد‌ها و موسسات را می‌طلبد؟ کدام نهاد و موسسه و سازمان باید وسط بیایند؟

ج: به‌نظر من آن وزارت‌خانه و سازمان‌هایی که مشخصا با این امر، مستقیم و غیرمستقیم دست و پنجه نرم می‌کنند، یکی وزارت ارشاد است، سازمان ارتباطات اسلامی است سازمان تبلیغات اسلامی است، کانون سپاه و بسیج است که الان بالاخره چون در مساجد شعبه و پایگاه دارند با هیات‌ها هم در ارتباط هستند. حوزه علمیه است چون بالاخره واعظی که می‌آید تربیت او در حوزه انجام می‌شود. جامعه قرآنی ماست، کسی که قرآن می‌خواند از آنجا می‌آید. همه اینها را که می‌بینید، نمی‌توانید متولی خاصی پیدا کنید که کدام سازمان مشخصا این امر را برعهده بگیرد. مثلا سازمان تبلیغات در این عرصه وارد شد برای اینکه هیات ها را شناسنامه‌دار کند. خیلی از هیات‌ها نرفتند. وقتی همه نروند، آن نظری که در سوال شماست هیچ موقع محقق نمی‌شود. به‌نظر من متولی آن فقط و فقط باید باید حاکمیتی باشد، یعنی در راسش باید مقام معظم رهبری باشد، در ساختار و چارت پیشنهادی که حاج آقای ارضی خدمت آقا ارائه دادند اینها منظور شده که حضرت آقا نماینده‌ای خاص در امور مداحی داشته باشند که مورد قبول تقریبا اکثر قریب به اتفاق مداحان هم باشد.
یعنی نگاه نفری که حضرت آقا بر این جریان می‌گذارند نگاهی باشد که جامع الاطراف باشد، مورد مقبول همه تقریبا کسانی که می‌خواهند در این ساختار با نظر نماینده آقا کار کنند باشد. پس حتما باید حاکمیتی باشد و اگر حاکمیتی باشد موفق است. غیر حاکمیتی باشد و دولتی باشد، دولت‌ها عوض می‌شوند و شدی نیست. سازمانی باشد، رئیس سازمان عوض می‌شود اهداف عوض می‌شود در نتیجه اجرا هم عوض می‌شود. پس حتما باید حاکمیتی باشد. یعنی در زعامت رهبری رهبر معظم انقلاب که هم نایب امام زمان(عج) هستند هم ولی فقیه هستند، همه شرایط به نظر من هست که نماینده‌ای از طرف ایشان در این عرصه باشد، متولی این جریان باشد. این کار هم زحمت دارد در شروع ولی نتیجه خوبی خواهد داشت. انشاا... خروجی‌های با کیفیت و با کمیت مطلوب و اثرگذار در جامعه مداحی و در جامعه غیرمداحی داشته باشد. یعنی اگر جامعه مداحی درست تربیت شود و پرورش پیدا کند و درست آموزش ببیند می‌تواند درست آموزش بدهد و درست اثرگذار باشد و می‌تواند فرهنگ سازی کند. انشاا... این امر به‌نظر من فقط اینطور محقق می‌شود.

س: دست شما درد نکند. لطف کردید.

آرمان هیأت