اوج و فرود «تعزیه» در ایران در گفت وگو با مرشد میرزاعلی
شفقنا , 11 آبان 1393 ساعت 13:04
تعزیه ای که در گذشته در ماه های محرم و صفر تمامی مردم شهر را به پای خود می کشاند و انگشت حیرت به دهان وا می داشت، اما اکنون و در ایران، کشوری که بر اساس برخی از روایات مهد تعزیه است از جایگاهی برخوردار نیست و از آن اوج و مکنت گذشته هم خبری نیست. شاید تنها در گوشه و کنار شهرهای کوچک و در مکان هایی محدود که همگان از نظر زمان و هزینه دسترسی به آن ندارند اجرا شود، آیینی که ثبت جهانی هم شده است اما برگزاری آن در کشورمان رفته رفته کمرنگ تر می شود..
مرشد میرزا علی از تعزیه خوانان کشور صحبت خود را با خواندن «این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست/ این چه شمعی است که جانها همه پروانه اوست» شروع کرد و درباره پیشینه تعزیه گفت: تاریخ پیدایش تعزیه به صورت دقیق مشخص نیست و روایت های مختلفی در این مورد وجود دارد. تعزیه یکی از هنرهای آیینی و سنتی کشور ماست، در روایتی آمده که تعزیه از زمان امام جعفر صادق (ع) شروع شده است به این صورت که امام صادق (ع) در مسجد برای مردم سخنرانی می کردند در این میان نوزادی گریه می کند، ایشان نوزاد را بر روی دست می گیرد و می گوید این نوزاد شبیه علی اصغر جدم امام حسین(ع) است.
«تکیه دولت» و معمول شدن تعزیه
وی افزود: همچنین روایت دیگری داریم مبنی بر اینکه تعزیه از زمان تیمور لنگ شروع می شود و در دوران صفویه بهای زیادی به آن داده می شود. در زمان ناصرالدین شاه نیز به این شکل بوده که ناصر الدین شاه در سفری به آلمان با تئاتر آشنا می شود و زمانی که به ایران بر می گردد از وزیرش سوال می کند که ما در ایران چه نمایشی داریم و وزیرش از تعزیه نام می برد و جد من را به عنوان تعزیه خوان معروف معرفی می کند، جد من را نزد ناصر الدین شاه می برند، ناصرالدین شاه ضلع جنوبی کاخ گلستان که در حال حاضر بانک ملی است، تکیه دولت را بنا می کند و جد من به اتفاق تعزیه خوانان تهران و کاشان که حدود صد نفر می شدند در تکیه دولت تعزیه اجرا می کنند و از آن زمان به بعد تعزیه یک عمل روتین می شود.
تعزیه و ورود آموزه های دینی به زندگی مردم
میرزا علی درباره تاثیر تعزیه در زندگی افراد خاطرنشان کرد: تعزیه یک هنر ملی و مذهبی است که در آن هم حماسه و هم عقاید مذهبی مردم وجود دارد، بالاخره ایرانیان علاقه بسیار زیادی به امام حسین (ع) دارند و در تاریخ از زمان پیامبر(ص) و تا زمان خروج مختار نقش مهمی دارند، در قدیم که تلویزیون، اینترنت، موبایل و ... نبوده است تعزیه تاثیرگذار بود و آموزه هایی داشت که این آموزه ها وارد زندگی مردم می شد . با اینکه بسیاری از مردم می دانند امام حسین (ع) روز عاشورا به شهادت می رسد اما هر وقت تعزیه اش خوانده می شود مردم می بینند و گریه می کنند، حتی اگر ده بار در ماه محرم این تعزیه را بخوانند مردم نگاه می کنند و برایشان تکراری نیست بلکه جذاب است و این به خاطر تکنیک هایی است که در تعزیه به کار رفته و همچنین به خاطرعزمت امام حسین (ع).
عدم وجود مدیریت؛ عامل کمرنگ شدن تعزیه در ایران
این تعزیه خوان در ادامه گفت وگوی خود در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا امروز، تعزیه مانند گذشته جایگاه چندانی ندارد؟ اظهار داشت: در قدیم مدیریت می شد و به این هنر بها می دادند اما الان متاسفانه با اینکه تعزیه ثبت جهانی شده است جایگاه چندانی ندارد. به جرات می توانم بگویم قدیمی ترین خاندان تعزیه در ایران یعنی خاندان میرزا علی هستیم ، ما از نوادگان تعزیه داران و تعزیه سازان تکیه دولت هستیم. عدم مدیریت امروز نه فقط به تعزیه بلکه به بسیاری از هنرهای ما ضربه زده است، با اینکه تعزیه ثبت جهانی شده اما هنوز اتفاقی در مورد تعزیه نیفتاده است. مکانی به اسم صنف تعزیه تشکیل شده اما هنوز مدیریت قابلی در این زمینه نمی شود و نظارت آنچنانی در آن نیست، به همین علت اینها هر کدام باعث شد که امروز تعزیه که یک هنر اصیل و کهن است و مخصوص ماه محرم و صفر است جایگاهی نداشته باشد.
هنرهایی مثل تعزیه به خانواده ها آرامش می دهد
او افزود: ما در محله هایی می رویم که تعزیه مردمی است، یعنی مردم به اندازه خودشان هزینه می کنند و تعزیه ای را به سختی برگزار می کنند ولی قرار نیست فقط در چند محله از تهران تعزیه خوانده شود. امروز مدیریت شهری شاید به این موضوع بها دهد اما نظارت کلی نیست و برای تعزیه هزینه نمی کنند. می گویند تعزیه باید خودجوش باشد و بین مردم اتفاق بیفتد. امروز همه چیز به دست مدیران افتاده است. دنیا پیشرفت کرده و متفاوت شده است، امروز در خانواده ها آسایش هست اما آرامش دارد از بین می رود و در این میان بودن هنرهایی مثل تعزیه، نقالی، پرده خوانی و ... به مردم آرامش می دهد. در قدیم مردم می آمدند تعزیه می دیدند هم سرگرم می شدند و هم گریه می کردند و سبک می شدند، شب راحت می خوابیدند الان اینطور نیست. در ایران هم کم پول نیست و سرشار از ثروت است اما عدم مدیریت در آن دیده می شود، اگر مدیریت شود تعزیه می تواند جایگاه والا و ویژه ای در سطح دنیا داشته باشد. مگر ما گروه تعزیه به آلمان، آمریکا و ... نبریدم؟ همه انگشت حیرت به دهان بودند.
مردم برای دیدن تعزیه سر و دست می شکنند اگر...
میرزا علی همچنین یادآور شد: تبلیغ امروز حرف اول را می زند، بسیاری از نسل امروز تعزیه را نمی شناسند، تلویزیون ما بهترین محل برای تبلیغ است اگر تعزیه در بیلبوردهای شهری، برج میلاد، سایت های مختلف و ... تبلیغ شود، ضمن اینکه لباس خوب، فضای خوب، موزیک و تبلیغات خوب در این حوزه وجود داشته باشد قول می دهم مردم سر و دست می شکنند تا تعزیه ببینند. تعزیه تنها هنری است که در آن اپرا، آواز سنتی، نمایش، رنگ بندی در لباس ها و ....وجود دارد.
کد مطلب: 21537
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/report/21537/اوج-فرود-تعزیه-ایران-گفت-وگو-مرشد-میرزاعلی
آرمان هیأت
https://www.armaneheyat.ir