متن گفتگویی که حجت‌الاسلام زائری جهت انتشار در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده‌ است در واقع بخش‍ی از گفتگویی بلند است که پیش‌تر متن اصلی آن در قالب کتاب‌های «پدر، پسر، روح‌القدس» و «کتاب مقدس» منتشر شده بود.

جرداق اندیشمند و پژوهشگری مسیحی است که نگارش مجموعه کتاب پنج جلدی «الامام علی، صوت العداله الانسانیه» یکی از معروف‌ترین آثار با محوریت شخصیت، سیره و منش امام اول شیعیان را در کارنامه دارد. او در روز ۱۴ آبان ماه ۹۳ در سن ۸۸ سالگی دارفانی را وداع گفت.

آنچه در زیر می‌خوانید بخش‌هایی منتشر نشده از گفتگوی حجت‌الاسلام زائری است که همزمان با پنجمین روز درگذشت این اندیشمند مسیحی و محب امیرالمومنین(ع) منتشر می‌شود.

آقای جرج جرداق پس از گذشت چندین دهه از نوشتن دایره‌المعارف امام علی(ع) آیا از انتشار آن رضایت دارید و خرسندید؟

نسبت به انتشار این اثر بسیار خرسندم تا جایی که همین حالا هم احساس می کنم در مرحله تالیف این کتاب قرار دارم. سخنرانیهایی که طی سه سال اخیر درباره امام علی داشته ام البته خود گواه این مسئله است. اما موضوعی که طی این سالها من را آزار داده نحوه تعامل و برخورد ناشران عرب و غیر عرب با نویسندگان به ویژه در موضوع احترام به حقوق مولفان است.

کتاب‌های من طی سال‌های اخیر بارها و بارها در کشورهای عربی بدون اجازه و حتی آگاهی من منتشر شده است. همچنین ترجمه این کتاب به فارسی گاهی بدون موافقت من انجام شده و برخی ناشران ایرانی نیز بدون اجازه گرفتن از من این کتاب را منتشر کرده‌اند که این بسیار تاسف آور است.

آیا معتقدید مسائل موجود در کتاب توسط شما درست بوده یا اینکه اشتباه کرده‌اید؟

صد درصد درست عمل کرده بودم، در جریان سخنرانی‌های اخیر خود نیز گفته‌ام آنچه در این کتاب آمده کمترین چیزی بوده که (درباره شخصیت بزرگ امام علی) باید گفت.

از دوران نوجوانی به ویژه از فواد جرداق برادر شاعر و فرهیخته خود که شما را با کتاب نهج‌البلاغه آشنا کرد، چه خاطراتی دارید؟

آنچه که به یاد می آورم این است که مهمترین نقش در جلب توجه من به نهج البلاغه را برادرم فواد داشت، وقتی که کمتر از پانزده سال داشتم برادرم از من خواست نهج البلاغه را بخوانم و حفظ کنم. البته در آن دوران چیز زیادی از این کتاب درک نمی کردم اما همه خوانده هایم بعدها به کمک من آمدند.

در زمان نوجوانی بیشتر شیفته اشعار برادرم در مدح و ثنای امام علی(ع) که آنها را در مجالس و محافل مختلف می خواند شده بودم و برای نمونه یکی از این شعرها را در کتاب دایره‌المعارف امام علی آورده ام.

بازتاب‌های انتشار این کتاب و واکنشها و خاطراتی که از آن زمان به یاد دارید، چیست؟

جرداق: واکنش‌ها بسیار تحسین برانگیز و مثبت بود. واکنش مثبت مسیحیان به انتشار این اطلاعات‌ از شخصیت منحصر بفرد امام‌ علی(ع) نیز بهترین خاطرات مرا رقم زد. آنها همچنین از شیوه جدید من در تالیف کتاب و جمع آوری اطلاعات آن بسیار استقبال کردند.

چاپ اول این کتاب چگونه انجام شد؟

در جریان تالیف این کتاب "جان کمیل" یکی از دوستانم که از نویسندگان لبنانی است از من خواست یکی از فصل‌های آماده شده کتاب را برای انتشار در مجله "الرساله" در اختیارش قرار دهم، وی در آن زمان سردبیر این مجله بود.

من از اهتمام او تشکر کرده و یکی از بخشهای کتاب را در اختیارش قرار دادم. پس از انتشار این فصل از کتاب در مجله الرساله متوجه شدم که رهبر مسیحیان مارونی در منطقه جونیه (بیروت) آنرا خوانده و بسیار پسندیده است. وی از ایده انتشار این فصول درباره شخصیت برجسته امام علی در کتابی جداگانه و تعالیم بلند انسانی آن استقبال کرده بود و این مطلب را به اطلاع جان کمیل دوست من رسانده بود.

وی به کمیل گفته بود: "زمانی که جرج جرداق تالیف این کتاب را به پایان برد من آن را با هزینه دفتر مسیحیان مارونی (جونیه) منتشر می کنم و از تو می خواهم که این مسئله را به اطلاع وی برسانی".

در نهایت یک ماه و نیم از نهایی شدن تالیف کتاب نگذشته بود، که کتاب در لبنان به چاپ رسید و یک ماه بعد دفتر انتشاراتی به نام "المثنی" آن را در عراق به چاپ رساند. پس از مدتی این کتاب در کشورهای مختلف عربی بدون اطلاع من به چاپ رسید، همچنان که انتشار ترجمه فارسی آن را بعدها متوجه شدم.

کتاب شما بهترین و بزرگترین کتاب تالیفی جهان درباره امام علی(ع) است، این در حالی است که شما یک متفکر و نویسنده مسیحی هستید. احساس شما درباره این موفقیت بزرگ چیست؟

شخصیت بزرگ و والایی مانند امام‌ علی(ع) تنها به یک قشر خاص از بشر منحصر نمی‌شود، او به همه بشریت و انسان‌ها بدون استثنا متعلق است. زمانی که شما از روش زندگی، اعمال و رفتار آنها مطلع می‌شوید به این نتیجه می‌رسید که آنها به کل بشریت بدون استثنا تعلق دارند.

من نیز حس می‌کنم یکی از همین اعضای خانواده بزرگ انسانی هستم که امام علی(ع) در جایگاه رهبر ما قرار گرفته و انسان‌ها را به سوی کمال اخلاقی و وجدانی سوق داده و آنها را در مسیر سعادتمندی قرار می‌دهد.

آیا شما در شرایط فعلی و حیات کنونی بشری در جهان نیازی به تعالیم، آموزه‌ها و نقش آفرینی امام علی(ع) احساس می‌کنید؟

در عصر کنونی نیاز به امام علی(ع)، آموزه‌ها، رهنمودها و تعالیم ایشان بیش از هر عصر و زمانی احساس می‌شود. این گونه حسی را همه انسان‌های آزاده در ذات و درون خود دریافت می‌کنند حال آنکه در هر شرایطی قرار داشته باشند و از لحاظ سنت‌ها، عقاید و اقلیم زندگی دارای تفاوت‌های متعدد باشند.

آرمان هیأت