استاد سلیم مؤذن زاده اردبیلی با سابقه ترین مداح ایران است که نوای مداحی های او در رثای اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و حنجره استثنایی اش، هنوز هم گوش و دل علاقه‌مندان را نوازش می‌دهد.

اعجاب و توانایی بی وصف این مداح با اخلاص در اجرای برنامه‌های گوناگون مداحی، نوحه خوانی، مولودی خوانی، اذان و قرائت قرآن مجید از دوران نوجوانی، وی را در ردیف یکی از مطرح ترین افراد جهان دراین رشته‌ها قرار داده است.

استاد سلیم موذن زاده به طور متوسط روزانه پنج ساعت از عمر خود را صرف مداحی کرده و بیش از دو هزار عنوان نوار کاست مربوط به برنامه‌های او از زمان پیدایش ضبط صوت تاکنون به زبانهای ترکی، فارسی و عربی موجود است.

نوحه زیبا و تأثیرگذار «زینب زینب» یکی از شاهکارهای مداحی سنتی ماست که توسط استاد موذن زاده خلق شده که وی با معرفی خودش به عنوان نوکر پیر آستان مقدس اهل بیت(ع)، می‌گوید: «حنجره من یک موهبت الهی است که وقف سید الشهدا(ع) کرده ام و استفاده از آن درزمینه‌های غیر از این صحیح نیست.»

در ایام اسارت خاندان آل ا... و سوگواری سیدالشهدا(ع)، با این مداح نام آشنا و فخر ذاکرین امام حسین(ع) گفت و گو کرده ایم و استاد از تأثیرات ویژه پدر بزرگوارش برای قرار گرفتن وی در مسیر مداحی اهل بیت(ع) گفته که در ادامه می خوانید.

*استاد! شما در خانواده ای اهل ذکر و مداحی اهل بیت(ع) متولد شدید، این حسن همجواری در خانواده ای که جد بزرگش مفتخر به پیر غلامی معصومین(ع) است، چه تأثیری در مسیر زندگی شما برجا گذاشت؟

علاقه به نوکری اهل بیت(ع) یکی از ویژگی های برجسته مردم اردبیل است و من همان طور که اشاره داشتید، توفیق داشتم در خانواده ای زندگی کنم که اهل دل، منبر و ذاکری اهل بیت(ع) بودند. مرحوم پدرم، مرحوم شیخ عبدالکریم مؤذن زاده، از موذنان و مداحان بنام اردبیل بودند که انس و علاقه ایشان هم به اعتبار نوادگی مرحوم شیخ فرج موذن زاده حاصل شد. ایشان پدر بزرگ من بودند که محبت و پیر غلامی اهل بیت(ع) را به عنوان ارثیه خانوادگی در میان ما قرار دادند.

*اما صدای شما گیرا و منحصر به فرد است، گویا این مسأله هم میان خاندان شما موروثی است؛ در این زمینه بیشتر می گویید؟

اول از همه بگویم که صدای من در برابر صدای پدرم بسیار کوچک است، ضمن اینکه‌ صدا در خاندان ما موروثی است و مرحوم پدر بزرگم، فرج موذن زاده، آن چنان صدای رسایی داشتند که صدای اذان ایشان به گوش همه مردم روستاهای واقع درحاشیه سه فرسنگی شهراردبیل می رسیده و ایشان با آن صدا اذان صبح می گفتند که مردم در هر جایی این اذان را می شنیدند.

صدای ماندگار ایشان برای مرحوم پدر، مرحوم برادرانم و این حقیر به یادگار مانده که همین مسأله یک موهبت الهی است و خاندان موذن زاده اردبیلی از آن بهره برده اند. از میان اهل این خانواده که زندگی خود را در مسیر ارادت اهل بیت(ع) طی کردند، فقط بنده مانده ام و اعتقاد دارم حنجره ام یک موهبت الهی است که آن را وقف سید الشهدا(ع) کرده‌ام و می دانم که استفاده از آن در زمینه‌های غیر از این صحیح نیست و از خدا می خواهم تا آخرین لحظه حیاتم در رثای اهل بیت(ع) و امام حسین(ع) بخوانم و آنگاه جان بدهم.

* به نظر شما برای ارایه مداحی خوب و تأثیرگذار، داشتن صدای خوب کافی است؟

خیر و اصول مهمی برای ارایه مداحی تأثیرگذار باید مورد توجه قرار بگیرد که مهمترین آنها به معرفت مداح و نوحه خوان اهل بیت(ع) اختصاص دارد که در این شرایط است که آنچه ارایه می کند، برای مخاطبان دلنشین خواهد بود، زیرا سرشار از عمق معناست و متأسفانه در برخی مداحی ها این عمق در محتوا و معنا دیده نمی شود. برخی فکر می کنند همین که صدای رسا و به اصطلاح پرسوزی داشته باشند، کافی است و از مطالعه و کسب آگاهی در زمینه سیره معصومین(ع) غفلت می کنند و فقط نوحه خوانی های آنها منحصر به خواندن یک سری اشعار بی مایه و بی محتواست که صرفاً در آنها به شکل و شمایل مثلاً حضرت عباس(ع) و حضرت علی اکبر(ع) و ...پرداخته می شود و این اشتباه بزرگ مداحی هاست.

مداح اهل بیت(ع) باید سیره زندگی این بزرگواران را بشناسد و خودش را مقید به خواندن و بررسی احادیث آنها کند. احادیث معصومین(ع) سرشار از درسهای الهی است و باید در مداحی ها به این احادیث توجه شود. مداحی کردن صرفاً گریاندن مردم نیست، بلکه باید پس از پایان مراسم عزاداری اهل بیت(ع) بخصوص در این ماه محرم که بیش از سایر ماه‌ها در آن محافل حسینی برپا می شود، مردم به معرفت بیشتری دست پیدا کنند و حماسه سیدالشهدا(ع) را بشناسند.

* استاد! در شرح احوال مرحوم پدرتان مطالب جالب توجهی نقل شده که حاکی از عنایت ویژه حضرت حق به ایشان آن هم برای موذنی است، دوست داریم این روایات شیرین را از زبان شما بشنویم.

مرحوم پدرم در حین سفر به مشهد مقدس، موذنی را با عنایت ویژه حق تعالی و حضرت رضا(ع) برای خود ثبت کردند. ایشان در سال ۱۳۲۱ به قصد زیارت بارگاه ملکوتی ثامن الحجج(ع) راهی مشهد می شوند و آن زمان مثل امروز سفرها آسان و سریع نبود و باید میان راه توقف می کردند که در بین راه به منزل یکی از دوستانشان رفتند تا شب را آنجا بمانند و از آنجایی که ایشان عاشق اذان گویی سحرگاه بودند به پشت بام می روند و اذان می گویند که امام جماعت وقت مسجد، صدای اذان ایشان را از دور می شنود و سراغ ایشان را می گیرد. به امام جماعت می‌گویند که شیخی از اردبیل آمده و درخانه «بلوری» میهمان است و با درخواست امام جماعت، ظهر همان روز مرحوم پدرم در پشت بلندگوی مسجد قرار گرفته و نوای ملکوتی اذان را به گوش همه می رسانند که پس از بازگشت از زیارت مشهدالرضا(ع) در تهران ساکن می شوند و موذن می مانند و این عنایت مستقیم امام هشتم(ع) به پدرم بوده است.

* و در میان کارهای شما در رثای اهل بیت(ع)، آثار زیادی دیده می شود، اما نوحه «زینب زینب» حال و هوای ویژه ای دارد، این نوحه را در چه شرایطی اجرا کردید؟

این نوحه کاری دلی بود که در آن به بزرگ مرتبگی و اقتدار این بانوی ارجمند تأکید شده و اگر ایشان نبودند، قیام امام حسین(ع) قطعاً عقیم می ماند. این نوحه به زبان آذری خوانده شده و به بخشی از معنای آنها اشاره می کنم:‌ زینب زینب زینب درد آشنا زینب، درد آشنا/ زینب زینب زینب سرگشته دوران آواره طوفان/ زینب زینب زینب حفظ عهد و پیمان شیر شه مردان و ....

اگر این نوحه ماندگار شده عنایت آن بانوست و از ایشان می خواهم که ما را در دنیا و آخرت از الطاف توجه خود بی نصیب نگذارند، ضمن اینکه باید به این نکته هم اشاره کنم که عظمت حضرت زینب(س) و نقش مؤثر ایشان در پاسداشت نهضت کربلا در تاریخ بشریت بی نظیر است، اما متأسفانه در برخی نوحه ها می بینیم که شأن ایشان را بسیار پایین جلوه می دهند و از بانویی که شکیبایی را شرمنده استقامت خویش کرده، تصویری نشان می دهند که مثلاً از غم پشتشان خم شده و حال آنکه این مسایل وهن در دین است و حضرت زینب(س) آنقدر اقتدار و عظمت داشتند که دشمن حتی به خودش اجازه نمی داد به ایشان نزدیک شود.

به اعتقاد من، اگر می خواهیم در رثای ایشان نوحه خوانی کنیم، باید به این مسأله توجه داشته باشیم که جایگاه حضرت زینب(س) در عزاداری ها به خوبی تبیین شود. عزاداری برای امام حسین(ع) صرفاً گریه کردن نیست، بلکه باید از حضور در این محافل درس بگیریم.

* و توصیه شما به مداحان جوانی که علاقه‌مند به ورود در این عرصه معنوی هستند، چیست؟

سعی کنند با مطالعه، ائمه(ع) را خوب بشناسند، اهل تحقیق در سیره زندگی الهی آنها باشند، مفاهیم شعری خوبی را برای مداحی انتخاب کنند و حتی سعی کنند در فضای انس با ائمه هدی(ع) خودشان شعر بگویند و از همه مهمتر اینکه اخلاص داشته باشند و به ائمه(ع) متوسل شوند و مداحی را برای خدا دنبال کنند. و در نهایت اینکه با مداحان پیشکسوت ارتباط داشته باشند و از آنها راهنمایی بخواهند که ان شاءا... به توفیق خواهند رسید.

آرمان هیأت