«ما نباید الگوهای خود را به صورت فصلی و در زمان‌های شهادت و یا ولادت اهل بیت (ع) معرفی کنیم، در جامعه دینی از مسئولین فرهنگی کشور، شورای انقلاب فرهنگی، حوزه‌های علمیه تا پژوهشگران، مسئولین آموزش و پرورش، رسانه ملی و ... باید الگوهای جامعه را که ائمه اطهار (ع) هستند به صورت همه جانبه و درازمدت در قالب متون درسی، یا سریال‌هایی که می‌سازند و یا در پژوهش‌ها و تحقیق‌ها به افراد جامعه معرفی کنند»؛ این سخنان بخشی از گفتگوی حجت‌الاسلام و المسلمین داود زارع معاون امور خانواده جامعه المصطفی العالمیه با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم است که در خصوص الگوپذیری افراد جامعه از حضرت فاطمه (س) است که به ادامه آن می‌پردازیم.

شخصیت حضرت زهرا (س) در چه ابعادی قابل بررسی است و زنان جامعه در چه زمینه‌هایی می‌توانند از آن حضرت، الگوپذیری داشته باشند؟

از آنجا که امامان معصوم (ع) دارای جوانب مختلفی هستند، می‌توانند در زمینه‌های مختلف از جمله ارتباط با خداوند، نوع بندگی حضرت و فضائل اخلاقی الگو باشند؛ حضرت فاطمه (س) دارای ابعاد شخصیتی مختلف است، حضرت زهرا (س) از یک جهت، دختر نمونه برای پیامبر اسلام (ص) بود، از یک جهت همسر نمونه، از یک جهت مادر نمونه و از جهت دیگر یک یاور نمونه نسبت به امام زمان خویش است که در هر یک از این زمینه‌ها، رفتار و سیره آن حضرت (س) می‌تواند الگویی برای مسلمانان باشد.

در بحث ولایت‌پذیری و اطاعت‌پذیری حضرت زهرا (س) می توان گفت که آن حضرت (س) در مقام دختر، مادر و همسر می‌تواند برای زنان جامعه الگو باشد، اما زمانی که به عنوان یاور به دفاع از امام خویش می‌پردازد، الگو برای همه زنان و مردان است.

با وجود این که حضرت فاطمه (س) به عنوان الگو برای زنان جامعه معرفی شده است، اما متأسفانه الگوپذیری زنان جامعه به صورت عملی مشاهده نمی‌شود، نظر شما در این رابطه چیست؟

از آنجا که حضرت زهرا (س) در زمینه‌های مختلف به عنوان الگو برای ما معرفی شده است، بنابراین ما باید در همه زمینه‌ها ارزیابی کنیم که آیا آن حضرت در هر یک از ابعاد شخصیتی الگو معرفی شده است یا نه؟

شاخص های زیادی در ابعاد شخصیتی حضرت فاطمه (س) وجود دارد و افراد جامعه ممکن است در برخی رفتارها به آن حضرت اقتدا کرده باشند، اما در برخی رفتارها اقتدا نکرده باشند؛ به عنوان مثال، در مورد حجاب، اگرچه بدحجابی در جامعه زیاد است و الگوپذیری ما در حد مطلوب نیست، اما زنان زیادی هم با حجاب اسلامی در جامعه حضور دارند که قطعا الگوی آنان حضرت فاطمه (س) بوده است و نمی‌توان الگوپذیری از آن حضرت را در این مورد نفی کرد.

همچنین در خصوص حمایت از امامت و ولایت، حضرت زهرا (س) در دفاع از ولایت، موسس بودند و پس از پیامبر اکرم (ص) اولین فردی بودند که از ولایت و امام زمان خویش حمایت کرد به طوری که جان خود را در راه ولایت نثار کرد؛ یکی از عواملی که باعث شد شهداء و و رزمندگان اسلام در طول ۸ سال دفاع مقدس به دفاع از میهن بپردازند، پشتیبانی از ولایت فقیه بود که در این زمینه می‌توان گفت که جامعه به خوبی توانسته است در دفاع و حمایت از ولایت از حضرت زهرا (س)الگو بپذیرد.

همان طور که امام خمینی (ره) در وصیت‌نامه خود اظهار دارد که: «ملت ایران و توده میلیونی آن در عصر حاضر بهتر از ملت حجاز در عهد رسول الله (ص) و کوفه و عراق در عهد امیرالمؤمنین و حسین بن علی (ع) می‌باشند»؛ زیرا مردم آن زمان از دستورات پیامبر اسلام (ص) و امام علی (ع) اطاعت نمی‌کردند، اما زمانی که امام خمینی (ره) اشاره می‌کردند، مردم پیروی می‌کردند، مردم ایران ثابت کردند که در مسیر حمایت از ولایت با حضرت فاطمه (س) در یک مسیر قرار دارند، اما متأسفانه امروز در مسأله ساده زیستی و مسائل دیگر موانعی وجود دارد که باید به این مسائل نیز پرداخته شود.

در آموزه های دینی اسلام به مسائلی چون ساده زیستی و یا قناعت که به آن سفارش شده است و اهل بیت (ع) نیز به این مسأله توجه داشتند، افراد جامعه در این زمینه چگونه می توانند از اهل بیت (ع) الگوپذیری داشته باشند؟

متأسفانه فرهنگ جامعه ما در مسائل معیشتی و دنیایی به سمت مادی‌گرایی، رفاه‌طلبی و اشرافی‌گری پیش می‌رود و اگر مسأله قناعت در جامعه مطرح شود، افراد جامعه آن را نمی‌پذیرند، اگر بخواهیم در جامعه سادگی و قناعت به عنوان یک ارزش معرفی شود، باید فرهنگی ایجاد شود که به سمت سادگی پیش برویم، اما چون چنین هدفی وجود ندارد، افراد جامعه در این مورد از اهل بیت (ع) الگوپذیری ندارند.

مسئولین نظام باید خود به این سمت و سو حرکت کنند، مسئولی که در خانه اشرافی زندگی کند و به مسائل مادی و دنیوی اهمیت زیادی ‌دهد، نمی‌تواند ادعا کند که به حضرت زهرا (س) اقتدا کرده است.

برای این که الگوپذیری افراد جامعه از اهل بیت (ع) بیشتر شود چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهید؟

خداوند در قرآن کریم در مسأله الگوگیری ابتدا پیامبر اسلام (ص) را به عنوان اسوه حسنه و الگو معرفی می‌کند، چنانچه می‌فرماید: «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ قطعا برای شما در رفتار رسول خدا مایه اقتدا و سرمشق زندگی است»، اما خداوند پس از آن می‌فرماید: « لِمَنْ کانَ یرْجُوا اللَّهَ وَ الْیوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثیراً؛ برای کسی که به خدا و روز آخرت امید (قلبی و عملی) دارد و خدا را بسیار یاد می‌کند»؛ یعنی هر فردی نمی‌تواند پیامبر اسلام را اسوه قرار دهد، بلکه تنها کسانی که به دنبال خداوند و معادگرا هستند، می‌توانند رسول خدا (ص) را الگوی خود قرار دهند.

اگر در جامعه، فرهنگ توجه به فرامین خداوند و آخرت‌گرایی وجود داشته باشد، به طور یقین افراد جامعه از پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت (ع) الگوپذیری خواهند داشت، اما اگر مردم جامعه به فکر آخرت نباشند و خداباوری در آنان کمرنگ شود، از ائمه اطهار (ع) الگو نخواهند گرفت.

اگر بخواهیم در جامعه، فردی به عنوان الگو معرفی شود، باید زمینه‌های آن فراهم شود، اگر بخواهیم جامعه ما از بزرگان دین الگوپذیری داشته باشند، باید از کودکان شروع شود، مسئولین فرهنگی باید در محیط‌های آموزشی، فرهنگ‌هایی را پایه‌ریزی کنند که کودکان با فطرت‌های پاک خود بتوانند جامعه اسلامی ایجاد کنند.

متأسفانه ما هنوز نتوانستیم حضرت زهرا (س) را همه‌جانبه معرفی کنیم، جوانان ما آنچنان که باید حضرت زهرا (س) را نمی‌شناسند، اگرچه در این میان همه افراد جامعه مسئول هستند و نمی‌توان تنها یک یا چند بخش را مسئول دانست، اما مجموعه نظام و مسئولین فرهنگی از جمله حوزه‌های علمیه و آموزش و پرورش می‌توانند تأثیر به سزایی در الگوشناسی اهل بیت (ع) از جمله حضرت فاطمه (س) در میان افراد جامعه داشته باشند.

امروز از تهاجم دشمن که به صورت شبانه روز علیه اسلام تلاش می‌کند نباید غفلت کرد، اگر ما بتوانیم افراد جامعه را به سوی خداگرایی تربیت کنیم، می‌توانیم اثر تهاجم فرهنگی دشمن را کاهش و حتی خنثی کنیم.

از آنجا که ابتدا و انتهای سال جاری مصادف با ایام شهادت حضرت فاطمه (س) است، چگونه می‌توانیم یک سال فاطمی داشته باشیم؟

معرفت و شناخت پایه و اساس هر حرکتی است، پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در حالی که دست زهرا (س) را گرفته بود، فرمود: «من عرف هذه فقد عرفها و من لم یعرفها فهی فاطمة بنت محمد و هی بضعة منی و هی قلبی و هی روحی؛ هر کس فاطمه را می‏شناسد که می‏شناسد و آنکه نمی‏شناسد، بداند که فاطمه دختر من و پاره‏ی تن من است و روح و قلب من است».

پیامبر اکرم (ص) این وظیفه را داشتند که حضرت فاطمه (س) را به جامعه معرفی کنند، زیرا تا جامعه آن حضرت را نشناسد، نمی‌تواند از ایشان الگو بگیرد، ما نیز حضرت فاطمه (ص) را به عنوان زن و مادر در جامعه معرفی می‌کنیم، اما باید به صورت همه‌جانبه به ابعاد شخصیتی آن بانوی بزرگوار بپردازیم تا به مرور زمان الگوگیری شکل بگیرد، اگر افراد جامعه حضرت فاطمه (س) را به طور کامل بشناسند، به طور یقین از ایشان تبعیت می‌کنند.

اگر معرفی حضرت فاطمه (س) همه‌جانبه باشد، الگوپذیری نیز بیشتر می‌شود که در این میان هنرمندان می‌توانند در قالب هنر، مسئولین فرهنگی با ارائه کتاب و برگزاری مسابقات به این موضوع بپردازند، رسانه نیز با به صورت مداوم و نه به صورت فصلی به شناساندن ابعاد شخصیتی حضرت فاطمه (س) در جامعه بپردازد.

سالی که مقام معظم رهبری (مد ظله) آن سال را سال پیامبر اعظم (ص) معرفی کردند، کتاب‌های بسیاری به چاپ رسید و برنامه‌های فرهنگی متنوعی در آن سال صورت گرفت، ما نیز باید در این سال فاطمی، ابتدا خود به شناخت آن حضرت بپردازیم و سپس با ابعاد وسیع‌تر و همه‌جانبه حضرت فاطمه (س) را به جامعه معرفی کنیم.

آرمان هیأت